In de Amerikaanse gevangenis kun je beter instant noedels delen dan de gangster uithangen

Tijdens de elf uur durende gevangenisrellen die in 2009 in Chino in Californië plaatsvonden – als gevolg van spanningen tussen Afro-Amerikaanse en latino-Spaanse gevangenen – vreesde Gustavo "Goose" Alvarez voor zijn leven. Het enige waarmee hij zichzelf kon beschermen was een T-shirt dat hij om zijn nek had gebonden, mocht iemand met een steekwapen naar zijn slagader uithalen. Toen hij zag dat de gevangenisbewakers zich uit de voeten maakten, wist hij het zeker: einde verhaal.

Gelukkig voor Alvarez liep het anders.

De foto's die na afloop van de rellen zijn genomen, tonen de vernietiging die had plaatsgevonden. Alles lag overhoop en de muren waren besmeurd met bloed. Arnold Schwarzenegger, toen nog gouverneur van Californië, zei tijdens zijn bezoek aan de verwoeste gevangenis: "Het lijkt wel op een scène uit een van mijn films, behalve dan dat hier daadwerkelijk sprake was van een levensgevaarlijke situatie."

Een van de gemaakte foto's toont een opmerkelijk beeld: een barak die relatief weinig schade heeft opgelopen, met in de uiterste hoek een paar pakjes noedels. Als ik die foto aan Alvarez laat zien, lijkt hij niet verrast: "Dat was onze voorraad," zegt hij. Hij vertelt dat gedroogde noedels en de zakjes met kruidenmix, de meest goedkope meuk die je in elke willekeurige supermarkt kunt krijgen, tijdens zijn gevangenschap als waardevol ruilmiddel dienden.

De noedels bleken tijdens de rellen van onschatbare waarde. De warme maaltijd die hij ermee maakte staat voor hem symbool voor wat hem toen overkwam. Het is de rode draad die door zijn nieuwe boek Prison Ramen loopt, een boek dat hij samen met zijn goede vriend en acteur Clifton Collins jr. schreef.

Het boek begint bij de rellen, die Alvarez ternauwernood overleefde. In die tijd was hij een dertiger met drie kinderen. Zijn potentiële moordenaars waren "een stelletje jonge, onwetende jochies" die op hetzelfde slechte pad waren geraakt als hijzelf in de jaren daarvoor. "Het waren echt jochies, ze droegen pyjama's — iets anders kun je zo'n gevangenisuniform niet noemen — en ze waren hongerig en hadden het koud. Er veranderde iets in hun blik. Ik kon ze het niet eens kwalijk nemen, ze wisten niet beter. Ze hebben nooit iets anders gekend," vertelt Alvarez.

Ze hadden hem kunnen omleggen, maar wonder boven wonder zaten ze een uur later met z'n allen aan een warme maaltijd die hij met de anderen uit zijn slaapzaal had samengesteld. De noedels waren het basisingrediënt. Het leidde tot een broodnodige dialoog tussen de rivalen. "Een maaltijd kan het ijs breken," zegt hij.

In Prison Ramen komen de dagelijkse geneugten, de gevaren, en de bochten waarin de gevangenen zich moesten wringen om aan voedzame ingrediënten te komen, aan bod. Het boek bevat onder meer recepten die gemaakt kunnen worden met wat er in de gevangenis voorhanden is. Noedels bijvoorbeeld, met zwoerd, tortillachips en gebakken bonen.

De teksten en recepten geven een impressie van de band die ontstaat tussen de gevangenen. Zo'n potluck is een manier om de banden aan te halen. Onderling vertrouwen ontstaat volgens Alvarez wanneer gevangenen die weinig bezitten hun krachten bundelen om een relatief smaakvolle maaltijd te bereiden. Met noedels kun je alle kanten op, en het kruidenzakje dient als voornaamste smaakmaker.

Zoveel mogelijk zelf je eten bereiden is niet alleen goed voor de onderlinge verhoudingen, het is ook een stuk voedzamer dan de gemiddelde gevangenismaaltijd. Alvarez vertelt dat ze soms gerookte oesters, mosselen of inktvis in de gevangenis konden kopen, of van buitenaf kregen, waarmee ze dan Mexicaanse siete mares-soep maakten. Na verloop van tijd mochten hij en zijn medegevangenen groenten verbouwen in de gevangenistuin.

Als er niets voorhanden was, werden er ook weleens ingrediënten uit de keuken gestolen. Hoewel daar zware straffen op stonden was dat volgens Alvarez het risico waard: "Soms besteedden we een hele dag aan het smeden van een plan en bedachten we manieren om de gevangenisbewaarders af te leiden, alleen maar om bepaalde voedingsmiddelen te jatten. Zodra de buit dan bij ons in de slaapzaal aankwam, was het feest." Een tomaat, een banaan of een kiwi was goud waard.

Zijn ervaringen in de gevangenis hebben Alvarez ertoe aangezet om te proberen de jeugd te behoeden voor fouten die hijzelf wel maakte. Via organisaties voor kansarme jongeren gaat de dialoog met ze aan. Hij hoopt dat Prison Ramen als hulpmiddel kan dienen bij zijn missie om te voorkomen dat ze, net als hij indertijd, domme, onomkeerbare fouten maken en in de gevangenis belanden.