Deze Canadese insectenboeren willen je diervriendelijk gekweekte krekels laten eten

Ik eet geen dingen die een gezicht hebben.

Volgens deze duidelijke diëtaire richtlijn heb ik het grootste deel van het afgelopen decennium geleefd. Ik besloot vooral vanwege het milieu om vegetariër te worden. Ik had namelijk geen zin om een onderdeel te zijn van een systeem dat broeikasgassen de atmosfeer inpompt en onherroepelijk rommelt met ecosystemen.

Na het jarenlang verorberen van gezichtsloze en milieu-vriendelijke bronnen van proteïne, heb ik nu een gezicht gevonden dat binnen mijn groene dieet past: het gezicht van een insect.

De in 2004 geopende Next Millennium Farms is één van de eerste boerderijen in de VS waar krekels en meelwormen voor menselijke consumptie worden gehouden. Jarrod Goldin, van origine een chiropractor, is mede-eigenaar van de boerderij, samen met zijn broers Ryan en Darren, die voorheen krekels leverden aan dierenwinkels.

De broers zijn ervan overtuigd dat ze "het meest voedingsrijke product op aarde" leveren. Insecten bevatten namelijk veel proteïnen en weinig vet. Ook heeft het houden van insecten weinig impact op het milieu. Krekels leveren bijvoorbeeld twaalf keer meer proteïne op dan veedieren en zorgen voor heel wat minder broeikasgassen en ammoniak afval. Deze voordelen zijn ook voedselproducenten opgevallen. Naast het direct verkopen aan consumenten, verkoopt Next Millennium ook zo'n 1100 kilo krekelbloem aan makers van proteïnerepen en andere gezonde producten.

Ondanks al hun voordelen, hebben ze één probleem: om de waardevolle proteïnen te bewaren, moeten de beesten wel in gevangenschap in leven worden gehouden. Aangezien duidelijke richtlijnen op dit gebied ontbreken, vroeg ik mij af of er een humane manier is om insecten te hoeden.

De New-Age achtige handtekening in de mail van Goldin, een tekening van de aardbol met witte stipjes, duidt al niet echt op een man met slechte intenties ten aanzien van levende wezens. Maar het echte bewijs van zijn goede bedoelingen is de Next Millennium boerderij in Peterborough, een kleine stad op 2,5 uur rijden ten oosten van Toronto. "We zijn erg trots op onze faciliteiten," zegt Goldin. "De omgeving is heel sereen."

Hier worden wel vijftien miljoen krekels in grote witte bakken gehouden, die zo zijn gemaakt dat de uitwerpselen van de insecten onder hun 'behuizing' worden opgevangen. Via een irrigatiesysteem stroomt door iedere bak vers water en het licht, de temperatuur en vochtigheid worden strak gereguleerd. De krekels worden op een manier verzorgd en verwerkt, die de familie als het meest humaan beschouwt. Ze overwegen zelfs om een systeem te bouwen zodat krekels die uit de bak ontsnappen niet worden vertrapt.

Bij Next Millennium hebben ze ook meelwormen. Volgens Goldin worden de larven, die van een warme omgeving houden, eveneens onder "zeer humane omstandigheden" in "knusse bakken" gehouden, met een dieet dat wordt aangevuld door verse groenten.

Goldin geeft toe dat de manier waarop zij hun 'vee' houden – van het gebruik van stromend water in plaats van stilstaand water tot hun voederkeuzes – geheel subjectief zijn. "Of het psychologisch gezien een verschil maakt voor de krekel: geen idee," zegt hij. "Ik weet eigenlijk ook niet wat een niet-humane manier is om een insect te behandelen."

Eigenlijk weet niemand dat precies. In tegenstelling tot gewervelde dieren, waarbij je duidelijk kunt meten of ze pijn hebben door een toename in hun bloeddruk, het vrijkomen van stresshormonen en geluiden, is dat bij niet-gewervelde dieren een stuk lastiger.

Men is het er wel over eens dat insecten nociceptie hebben, oftewel het vermogen om mogelijke weefselschade te ervaren, maar van daadwerkelijke pijnervaring is geen bewijs. Sterker nog, het tegendeel is zelfs bewezen. Zo blijft de mannelijke bidsprinkhaan rustig doorparen terwijl 'ie door het vrouwtje wordt opgegeten. En wie heeft er niet ooit een tandenstoker in een vlieg gestoken, om 'm vervolgens rustig door te zien vliegen?

"Pijnervaring is heel subjectief," zegt Steve Marshall, entomoloog aan de universiteit van Guelph. "Insecten reageren wel degelijk op negatieve impulsen. Maar of een insect op zo'n moment ook denkt 'oh jeetje, ik ben hier aan het lijden onder deze onaangename omstandigheden?' Ik betwijfel het. Ik denk dat dit een antropologische manier is om ernaar te kijken."

Maar voor velen hebben de morele dilemma's omtrent het eten van insecten niet alleen te maken met hun lijden. Het probleem zit 'm in het aantal levens dat verloren gaat. Met de uitbreiding van de boerderij schat Goldin dat Next Millennium Farms per week zo'n 5000 kilo krekels roostert en verwerkt tot 1250 kilo krekelbloem, die vervolgens wordt gebruikt voor cupcakes, macarons en pannekoeken. Door deze productie worden miljoenen insecten gedood en het zijn deze aantallen die mensen tegen de borst stuiten.

Waarschijnlijk steunt PETA – niet heel verwonderlijk – het eten van insecten daarom niet. Aan de andere kant is Peter Singer, een gerenommeerde ethicus en oprichter van de Animal Liberation Movement, "agnostisch" als het op het doden van insecten aankomt.

Mensen met minder principes denken over het algemeen niet eens over het lijden van insecten na. De hele discussie over het welzijn van insecten is eigenlijk vrij nieuw, terwijl insecten al duizenden jaren in ons voedsel worden verwerkt. Zo zijn de glanzende buitenkant van jelly beans en de dieprode kleur in je cakemix het resultaat van respectievelijk lac insect en cochinelle. Terwijl de meeste vegetariërs (inclusief ikzelf) gruwelen bij het idee een lammetje te slachten, deinzen ze er niet voor terug om een mug dood te slaan. Als het op het doden van levende wezens aankomt, lijkt men een dubbele standaard te hanteren. Het is immers veel makkelijker om sympathie op te brengen voor iets liefs en aaibaars dan iets engs en kruipend.

Zelfs voor experts als Marshall is het een lastige kwestie. "Moeten we dan überhaupt nog levende wezens doden? Dat is een vrij complexe filosofische vraag waar we mee blijven worstelen, zolang er voor mensen en dieren nog geen fotosynthese bestaat," zegt hij. "Totdat het zo ver is, moeten we wel energie uit andere levende organismen halen, op een zo ethisch verantwoord mogelijke manier."

"Het is kiezen tussen twee slechte dingen," zegt ook Goldin.

Aan de vraag naar dit noodzakelijke kwaad lijkt voorlopig geen einde te komen. Sinds hun start krap twee jaar geleden is Next Millennium al gegroeid van 1000 naar 3000 vierkante meter en zijn er plannen voor verdere uitbreiding. Volgens Goldin bellen er wekelijks wel twintig mensen van voedsel en gezondheidsbedrijven die interesse hebben om samen te werken of krekelbloem in hun producten te gebruiken.

Hoewel er op dit moment nog maar vijf insectenboeren in de VS zijn, zit de industrie wel in de lift. Maar zolang er geen duidelijke richtlijnen zijn op het gebied van insectenwelzijn, is er een risico dat nieuwkomers van het Next Millennium concept een bio-industrie willen maken?

Ilkka Taponen, head of operations van de Nordic Insect Economy in Helsinki, denkt dat het om economische redenen niet zo'n vaart zal lopen. "De ethische aanpak is economisch gezien de meest gunstige," legt de insectenboer uit. Als je krekels in kleine ruimtes bij elkaar zet onder omstandigheden die dramatisch verschillen van hun natuurlijke habitat, gaan ze elkaar namelijk opeten en zijn ziektes onvermijdelijk.

Toch geeft Taponen toe dat er twee situaties zijn waarin eenvoudig misbruik van insecten kan worden gemaakt. Ten eerste is het bevriezen van insecten (zoals ze bij de Next Millennium Farms doen) weliswaar de meest humane manier om ze te doden, het is ook de meest kostbare manier. Het is mogelijk dat grotere boerderijen pijnlijkere manieren toepassen, zoals de bestraling met heet water of het pletten van de insecten. Ook zouden ze methoden kunnen ontwikkelen om onnatuurlijk grote insecten te kweken. "Tijdens het broedproces is het sterftecijfer dan misschien hoger, maar de voordelen van de grotere biomassa van de beesten weegt daar tegenop," zegt Taponen.

Bij gebrek aan bewijs van pijnervaring bij insecten, lijken de argumenten om ze humaan te behandelen eerder uit de marketing dan de ethiek te komen. Zo heeft Next Millennium overwogen om hun insecten het afval van restaurants te voeren, zodat ze de operationele kosten omlaag brengen, de prijs voor consumenten omlaag brengen en minder impact op het milieu hebben. Maar Goldin geeft toe dat de krekels en meelwormen vooralsnog een luxe, biologische mix krijgen, waar vooral de bewuste consument blij van wordt. Het is al heel wat om mensen ervan te overtuigen om insecten te eten, laat staan insecten die gevoerd zijn met afval. Marketingtechnisch wordt dat een nachtmerrie.

Opmerkelijk genoeg stellen bepaalde interpretaties van Leviticus dat het eten van krekels kosher is. Maar volgens Goldin is het lastig om een rabbijn zo ver te krijgen dat hij de boerderij een kosher-certificaat geeft. Of het eten van niet-gewervelde dieren halal is, staat ook nog ter discussie. Zo zou het slachten van insecten volgens sommige stromingen alleen halal zijn als ze worden onthoofd. Het bevriezen zou dan als haram worden gezien.

"Laten we niet alle problemen tegelijk aanpakken," zegt Goldin. "We doen het stapje voor stapje."