Een herpesvirus vermoordt in rap tempo onze favoriete lustopwekker

Of je nou terugkomt van een wilde nacht in de club of van een romantisch diner bij kaarslicht, veilige seks is altijd belangrijk als je geen ongezellige herinneringen wil overhouden aan je avontuurtje. Toch kan het moeilijk zijn de verleiding te weerstaan, helemaal wanneer je bent opgegeild door culinaire afrodisiaca. Een fles champagne, een dozijn oesters of chocolademousse kunnen je kuise plannen voor de avond zomaar doen verdwijnen – mits je de oesters moet overslaan omdat ze oester-herpes hebben natuurlijk. Dat doet de opwinding sowieso wel temperen.

Deze week meldde het Amerikaanse persbureau Bloomberg dat in de afgelopen zes jaar meer dan een kwart van de Franse oesterpopulatie verloren is gegaan als gevolg van een heersende oester-herpes, ook wel bekend als Os-HV1. Dit virus is anders dan de menselijke variant die tot de vervelende maar grotendeels onschadelijke koortslip (en blaasjes op andere plekken) leidt. De oestervariant is goedaardig voor ons maar voor oesters vrijwel altijd fataal. In Australië, in de regio van Sydney, heeft dit type herpes het duizelingwekkende aantal van 10 miljoen oesters geveld in een tijdsbestek van slechts drie dagen.

De omzet van wereldwijde oesterindustrie wordt geschat op 3,3 miljard euro, dus er staan grote winsten op het spel. Veel onderzoekers denken dat de verspreiding van het virus is verergerd door de stijgende watertemperatuur, veroorzaakt door de klimaatverandering. Oester-herpes komt vooral in een stroomversnelling terecht wanneer de temperatuur van het water boven de 15.5° Celsius uitkomt – iets wat steeds vaker voorkomt in oceanen over de hele wereld.

Wetenschappers aan de universiteit van Tasmanië zijn bezig met een race tegen de klok. Ze bestuderen het verwoestende virus door de oesters te monitoren met hartslagmeters, die aan de weekdieren worden bevestigd met lijm die eigenlijk bedoeld is voor kunstgebitten. De onderzoekers hopen dat de oesters een soort indicatie of fysieke verandering zullen vertonen wanneer ze het virus krijgen of eraan worden blootgesteld. Dit zou oesterboeren kunnen helpen een systeem te ontwikkelen om de getroffen oesters te verwijderen uit hun populaties. Een team van wetenschappers observeert ook een andere groep oesters op hun reactie bij schommelingen van licht en temperatuur, in de hoop een manier te vinden om de herpescrisis in te dammen.

Anders dan bij ons reist het virus niet via seksueel contact. Niet verwonderlijk, aangezien oesters niet rollebollen op dezelfde manier als wij gewervelde dieren dat doen. Men denkt dat het virus zich verspreidt door zich te hechten aan planktondeeltjes, die vervolgens in de schelp van de oesters terechtkomen.

Os-HV1 staat ook bekend als Pacific Oyster Mortality Syndrome (POMS) en het is geen nieuw probleem maar wel eentje die een grote stijging kende in de afgelopen jaren. In 2008 is het virus blijkbaar gemuteerd en "veranderde het van een lastpak in een moordenaar," zoals Richard Whittington aan Bloomberg vertelde. Sindsdien slaat het virus als een maniak om zich heen, met name in Europa en Australië. In de afgelopen zes jaar zijn de oesteroogsten gedaald en de prijs voor Franse oesters steeg met meer dan 36 procent. In Nieuw-Zeeland is de oesterproductie gedaald met maar liefst 60 procent: reden voor paniek.