Een vrijhandelsverdrag tussen de VS en EU maakt de weg vrij voor chloorkip

Het is altijd een hele klus om de doordringende chloorlucht uit je haar te krijgen na een bezoekje aan het zwembad. Waarschijnlijk een dagelijkse beslommering voor Amerikaanse voedselfabrikanten, die hun kippen na de slacht een chloorbad geven om eventuele salmonellabesmetting tegen te gaan.

Misschien dat je van chloorkip niet meteen begint te watertanden. Begrijpelijk. Maar wat dacht je van een Cornish pasty, ambachtelijk bereid in Detroit? Of misschien een heerlijke Franse schimmelkaas, zogenaamd afkomstig uit een pittoresk dorpje, maar in werkelijkheid product van een lopende band ergens in Amerika?

Sommige mensen vrezen dat dit het menu van de toekomst is als het controversiële Trans-Atlantisch Vrijhandels- en Investeringsverdrag (TTIP) doorzet.

TTIP is een vrijhandelsverdrag waarover de Europese Unie en de Verenigde Staten momenteel onderhandelen. Een groot deel van het proces speelt zich achter gesloten deuren af. Maar de potentiële gevolgen van de deal worden steeds duidelijker, waardoor er bijvoorbeeld wordt gevreesd dat producten met een beschermde geografische aanduiding (BGA) slachtoffer van het akkoord zullen worden. Ook zijn tegenstanders bang dat de overeenkomst zou kunnen leiden tot een verlaging van EU-normen op het gebied van voedselveiligheid – zoals bijvoorbeeld het legaal maken van het met chloor behandelen van vlees.

Het verdrag is ontworpen om de handel tussen Europa en de VS makkelijker te maken en deuren te openen die voorheen gesloten bleven. De EU stelt momenteel veel strengere eisen aan de landbouwpraktijken van haar inwoners dan de VS. In Amerika maken veel voedselproducenten gebruik van groeihormonen, pesticiden en andere voedingsadditieven die in Europa verboden zijn.

Er is nog niets besloten, maar er staat veel op het spel. Volgens de Europese Commissie zou Europa er 119 miljard euro per jaar op vooruit kunnen gaan als het tot een akkoord komt.

Recente zorgen om de toekomst van BGA's, beschermde regionale specialiteiten zoals Cognac en Camembert, hebben bij velen een gevoelige snaar geraakt. Zakelijke deals laten de meeste mensen koud, maar breng één Parmaham in gevaar en je hebt de poppen aan het dansen. Meerdere critici uitten hun zorgen over hoe het handelsverdrag wel eens kan leiden tot de verwerping van BGA, zodat bijvoorbeeld Ardennerham ook buiten de Ardennen geproduceerd zou kunnen worden.

De Duitse Minister van Voedsel en Landbouw, Christian Schmidt, zei deze maand tegen Der Spiegel dat Europa nou eenmaal compromissen moet sluiten om te kunnen concurreren met Amerika. "Als we willen profiteren van de mogelijkheden van vrijhandel met de enorme Amerikaanse markt, dan kunnen we niet langer elke soort worst en kaas als specialiteit beschermen."

Meer dan duizend dranken en voedingsmiddelen worden momenteel aangeduid met een BGA. Als het TTIP-verdrag deze wettelijke bescherming inderdaad zal ondermijnen, zouden fabrikanten in de VS in staat zijn om streekproducten te maken, ver van hun oorspronkelijke thuis.

Maar de Europese Commissie veegt de zorgen van Schmidt van tafel. "Deze discussie gaat over de bescherming van het Europese intellectuele eigendom in de Verenigde Staten, niet over het verlagen van de normen voor levensmiddelen in Europa," zegt persvoorlichter Jennifer Hutton. "Er is geen sprake van het verzwakken van de bestaande bescherming voor erkende EU-producten op de EU-markt."

Parmaham, Champagne en andere Europese specialiteiten mogen dan beschermd blijven, maar hoe zit het andersom? Kan TTIP Europa blootstellen aan levensmiddelen geproduceerd met behulp van bestrijdingsmiddelen, groeihormonen en andere omstreden agrarische praktijken die in de VS de normaalste zaak van de wereld zijn? Nick Dearden, directeur van de NGO World Development Movement, denkt van wel. Ook al zegt de Europese Commissie dat etenswaren met een beschermde oorsprongsbenaming niet zullen veranderen, volgens hem zijn dat precies het soort compromissen waar Amerikaanse bedrijven naar op zoek zijn. "Amerikaanse bedrijven steken niet onder stoelen of banken dat ze beschermde etenswaren en de Europese ban op chloorkip, hormoonvlees en genetisch gemodificeerd voedsel als 'handelsbelemmeringen' zien," zegt Dearden.

"Dat is waar het TTIP-verdrag om draait: elke vorm van bescherming en regelgeving bestempelen als een 'belemmering' voor het maken van meer winst, en er vervolgens vanaf proberen te komen." Ondanks de beweringen van de Europese Commissie is Dearden van mening dat een handelsakkoord zou kunnen leiden tot het uiteindelijke ontbinden van de huidige kwaliteitsvoorschriften. "Het gebeurt misschien niet meteen, maar TTIP zou het begin kunnen zijn van grote veranderingen."

Ook het Institute of Agriculture and Policy (IATP), een non-profitorganisatie die de invloed van overeenkomsten in de wereldhandel op binnenlands voedselbeleid analyseert, maakt zich grote zorgen over de potentiële impact van TTIP. Ze publiceerden een lijst van tien redenen waarom TTIP slecht zou zijn voor Europa, van met bleekmiddel behandelde kip tot de verwijdering van belasting op bevroren vlees voor fastfoodrestaurants. De IATP schrijft: "De agribusiness wil korte metten maken met de wettelijke voorschriften die hun inkomsten belemmeren, wat ten koste gaat van voedselveiligheid en het welzijn van boeren, consumenten en dieren."

Wat de gevolgen van TTIP precies zijn als het verdrag wordt ondertekend, blijft onduidelijk. Het kan zijn dat beschermde voedingsmiddelen hun status behouden en dat de onsmakelijke landbouwpraktijken uit de VS worden afgewezen. Maar wil TTIP werken, dan is het waarschijnlijk dat er compromissen worden gesloten. De invloed van de Amerikaanse industrie lijkt misschien klein en onbenullig maar zou best weleens kunnen leiden tot de verzuring van Europese melk.