Het drinken van houtskool is de laatste superfoodhype

Het duurde even, maar inmiddels is elke grote stad in Amerika en Europa geïnfiltreerd door een legertje aan sapwinkels, die ondanks de belachelijke prijzen moeiteloos hun bietensappen en tarwegrasshotjes blijven slijten aan de loyale, yogamatdragende klantenkring. Tegenwoordig word je niet meer raar aangekeken als je je salade liever drinkt.

In de laatste editie van de 'This Is Now a Thing'-column noemde TIME actieve kool als de volgende gezondheidshype. Het goedje duikt opeens regelmatig op in groene sapjes, proteïneshakes en kokossupplementen, en zit ook in drankjes van verschillende Amerikaanse sapgiganten. Holistische gezondheidsblogs als WellnessMama raden het spul aan voor allerlei doeleinden: je kan er je tanden mee bleken, je humeur wordt er beter van en het werkt ook nog eens als kalmerend middel voor je kinderen. Oprichter Eric Helms van Juice Generation vertelde de New York Post onlangs dat hun 'geactiveerde' producten – een lijn van drie drankjes die geactiveerde kool bevatten en tien dollar per stuk kosten – "de meest populaire producten zijn die we ooit op de markt hebben gebracht."

Uiteraard heeft ook Gwyneth Paltrow zich laten horen. Via GOOP, waar ze eerder haar volgelingen aanraadde om hun vagina te laten stomen, gaf ze haar goedkeuring aan de Charcoal Lemonade van het merk JUICE Served Here. De flesjes zijn acht dollar per stuk en helpen zogenaamd bij katers en het detoxen van je lever. Ook Dave Asprey, 'biohacker' en auteur van The Bulletproof Diet, loopt warm voor het grijze poeder: "Actieve kool is 's werelds oudste ontgiftende middel en nu is het beschikbaar als handig supplement. Het helpt tegen de gifstoffen in je eten, en tegen je omgeving die je dik, zwak en wazig in je hoofd maakt."

Ook al is er weinig wetenschappelijk bewijs dat detoxen echt werkt, er zit wel wat verstand achter de koppeling naar houtskool. Actieve kool wordt soms gegeven aan kinderen die uit een fles Glassex hebben gedronken of een potje Prozac leeg hebben gesnoept. Dat komt doordat actieve kool het opnemen van veel giftige stoffen stop kan zetten – daarom zit het ook in waterfilters. Het is in principe een negatief geladen magneet die zich aan onzuiverheden en medicijnen bindt, waardoor het voorkomt dat ze worden opgenomen door je lichaam. Maar dat wil niet zeggen dat je lichaam ook vol zit met ondefinieerbare gifstoffen die je voortdurend moet uitdrijven.

Tim Caulfield is hoofdonderzoeker van de Health Law Institute aan de universiteit van Alberta en auteur van Is Gwyneth Paltrow Wrong About Everything?, en hij wil graag de detoxbubbel lek prikken. "Detoxen is de moderne variant op het uitdrijven van geesten," vertelt hij me per mail, "maar ondanks de omvang van de sector en de groeiende populariteit van de trend, is er absoluut geen bewijs dat we allemaal aan de detox moeten. Je hebt organen die dat voor je doen. Je ontgift wanneer je plast. Dat is gratis en neemt weinig tijd in beslag."

Hij geeft toe dat actieve kool zo zijn nut heeft, maar niet per se in een sapje: "Houtskool wordt in de medische industrie voor heel specifieke doeleinden gebruikt, bijvoorbeeld wanneer iemand vergiftigd is. Maar er is geen bewijs dat we het dagelijks zouden moeten eten."

In een te grote dosering kan houtskool braken, diarree en constipatie veroorzaken – de kans op het laatste is bijzonder groot in combinatie met bepaalde medicijnen. Bovendien stopt het supplement niet alleen de opname van 'gifstoffen', maar ook van voedingsstoffen uit je voeding, de paracetamol die je bij je koffie nam of de antidepressiva die dagelijkse paniekaanvallen voorkomen. Kortom, zoals voor de meeste medicijnen geldt moet je er niet zelf doktertje mee gaan spelen. En gezien het gemiddelde ADHD-niveau van de mensheid, zullen er uiteindelijk idioten stom genoeg zijn om op barbecuekooltjes te gaan lopen knagen, met de overtuiging dat het 'gezond' is.

Caulfield zegt dat we de houtskoolrage vooral als een marketingtrucje moeten zien, waarin geen enkel bewijs wordt geleverd van gezondheidsvoordelen. "Dit is het combineren van een nieuw foefje – het eten van houtskool – met een trend die op zich al behoorlijk dom was, namelijk sapjes drinken. Dit is idiotie in het kwadraat, " zegt hij. "Mensen zijn altijd op zoek naar een magische formule voor gezondheid. Maar noem me één trend die op de lange termijn ook echt waar bleek te zijn. Eet een gebalanceerd dieet van groente en fruit en gebruik je gezonde verstand."

Toen ik van deze nieuwe hype hoorde, herinnerde ik me gelijk een periode waar ik een paar jaar geleden doorheen ging. Nadat ik had gelezen over 'de vele gezondheidsvoordelen' van chiazaad, maakte ik er een gewoonte van om elke dag te ontbijten met chiapudding. Maar mijn ochtendritueel kwam tot een abrupt einde toen een collega me vertelde over een vriendin van haar, die met spoed naar de eerste hulp werd gebracht met heftige buikpijn. Toen de chirurgen haar opensneden, vonden ze een gigantische darmverstopping die geheel bestond uit chiazaad (en blijkbaar gebeuren dit soort dingen wel vaker).

Sommige mensen moeten gewoon stoppen met hun obsessie met superfoods en af en toe van een goeie cheeseburger leren genieten.