Kun je iets doen aan een vleesverslaving?

Er had geen beter moment kunnen zijn voor televisiemaker Marijn Frank (Keuringsdienst van Waarde) om een film uit te brengen over hoe ze worstelt met vlees eten. Nooit eerder stond vlees zo in de kijker en voor sommige mensen veranderde worst inderdaad in de sigaret van deze tijd. Marijn wilde uitzoeken of er iets aan haar vleesverslaving te doen was, en maakte daar de documentaire Vleesverlangen over, die vandaag op het IDFA in première gaat. Ik sprak Marijn over pompstationvlees, in vleestherapie gaan en dierenleed.

MUNCHIES: Is een vleesverslaving echt? Marijn Frank: Voor mij wel. Ik kan niet van vlees afblijven en dat is een probleem. Maar volgens deskundigen spelen sociale factoren een belangrijke rol bij een echte verslaving: dat ik bijvoorbeeld mijn laatste centen aan vlees zou uitgeven en als het heel duur was daardoor geen dak meer boven mijn hoofd zou hebben. Dat is gelukkig niet het geval.

Waarom wilde je graag weten of je verslaafd bent aan vlees? Omdat het mijn zoektocht legitiemer zou maken, en niet een beetje gepiep van mezelf over niet kunnen stoppen en het wel willen. Ik heb mijn hersenen laten scannen zoals ook bij alcoholisten en gokkers gebeurt. Als je als proefpersoon heftiger reageert op fruitautomaten of bier dan is er in de volgorde van je primaire behoeften wat mis. Als mens hoor je seks op de eerste plaats te hebben omdat je bent gemaakt om je voort te planten. Mij lieten ze plaatjes van vlees en seks zien. Ik vind seks hartstikke leuk dus mijn mond viel open toen aan het licht kwam dat ik sterker reageer op vlees. Ook de wetenschappers die de scan deden waren verbaasd. Maar ergens was ik ook blij omdat ik toen wist dat het serieus was. Plaatjes van groenten lieten me trouwens helemaal koud, haha.

Je bent in therapie gegaan in de film. Hoe gaat zo'n therapie? Ik was nog nooit in therapie geweest dus had geen idee hoe zoiets ging, maar het was volgens de therapeut als elke andere therapie. De psycholoog begon: "Waarom zit je hier en wat is je probleem?" Ik zei: "Ik kan niet van vlees afblijven. Waarop zij zei: "Waarom is dat een probleem? Je kan toch vlees eten?" Toen moest ik uitleggen dat er zoveel redenen zijn om het niet te doen: dierenleed, het milieu, het gesjoemel met vlees, gezondheid, maar dat het toch niet lukt om te stoppen. De therapie viel me zwaar, want er kwamen problemen aan het licht waarvan ik helemaal niet wist dat ik ze had, zelfs dingen die niets met vlees te maken hadden.

Zoals wat? Je gaat het ook hebben over je familie en over vroeger. Ik kom uit een heel gelukkig gezin maar er bleek toch ook van alles mis en dat had ik me nooit gerealiseerd. Ik dacht: hiervoor zit ik hier helemaal niet, maar de psycholoog had grotendeels de regie, zij wilde alleen meewerken onder de voorwaarde dat het een echte therapie zou zijn, we gingen niet doen alsof. Die familieproblemen zitten trouwens niet in de film omdat het teveel afweek, maar wat wel in de film zit is dat ik heel emotioneel reageer op alles wat met mijn dochter Sally te maken heeft. Uit de therapie kwam dus naar voren dat ik een extreem groot verantwoordelijkheidsgevoel naar haar toe heb. Mijn dochter is de reden dat ik de film heb gemaakt, en er is heel duidelijk een link tussen haar en vlees.

Waarom precies? Tijdens het eerste levensjaar van een kind, krijgen ze meestal geen vlees. Na het eerste jaar zei mijn vriend: "Ik wil haar vlees geven." Ik kreeg op een gegeven moment echt ruzie met mijn vriend, omdat ik zei: "Nee, ik wil het eerst uitzoeken!" Dat was het startpunt van de film, ik wilde weten of vlees eten wel of niet goed is.

Of je na het maken van de film gestopt bent met vlees wil je niet verklappen. Vertel anders eens iets over je lievelingsvlees. Waar ik een enorme zwak voor heb is pompstationvlees. Een broodje filet americain bij de pomp vind ik zo aantrekkelijk. En na het uitgaan vieze dingen zoals frikandellen uit de muur trekken ook. Ik ben eigenlijk dol op onverantwoord vlees. En natuurlijk doe je mij ook plezier met hele lekkere dingen, zoals een biefstuk in boter of côte de boeuf.

Ik was een paar jaar geleden voor een aflevering van de Keuringsdienst over kwasten van varkenshaar in een slachthuis in China. Dat was de afschuwelijkste plek die ik ooit gezien heb. Varkens werden levend aan hun achterpoten aan haken gehangen en onverdoofd de strot doorgesneden. Nog levend werden ze daarna in een bak kokend water gestort. Ik moest er echt van huilen. Het geluid dat die beesten maken! Ze waren hysterisch omdat ze gewoon konden zien wat er met hun lotgenoten gebeurde. Na dat slachthuis dacht ik: ik eet nooit meer vlees. Maar op het vliegveld stond ik alweer met een hamburger van Burger King in mijn handen. Zó erg eigenlijk.

Waar moeten we allemaal gisteren nog mee ophouden als het aan jou ligt? Gedachteloos vlees eten en het zien als de normaalste zaak van de wereld. Het is niet iets heel normaals. Mensen moeten het gaan zien als een hele goede wijn of iets dat ze eten in het weekend. Dat is voor mensen en dieren het beste. Dit klinkt heel moralistisch en dat wil ik helemaal niet. Maar wat minder vlees eten is toch niet zo heel moeilijk?

Ben je niet bang dat de mensen die jouw film gaan zien toch al bewust eten, en dat de mensen die gedachteloos vlees eten nooit naar zo'n documentaire kijken? Vaak worden films over vlees gemaakt vanuit het perspectief van vegetariërs: vlees is slecht. Als vleeseter kijk je daar naar en denk je: wat moet ik er mee? Maar deze film is gemaakt door iemand die ook heel erg van vlees houdt. Ik benader in de film heel erg de normale, vleesetende mens en hoop daarmee ook een groter publiek aan te spreken.

Gaan we ooit stoppen met vlees? Kweekvleesprofessor Mark Post zegt in de film dat we over vijftig jaar met verbazing zullen terugkijken op deze tijd en ons zullen afvragen hoe het mogelijk is dat we toen al die dieren doodmaakten voor al dat vlees. Ik geloof heel erg in kweekvlees en denk echt dat het de oplossing is. Je hebt het milieuprobleem voor een groot deel opgelost, het dierenwelzijnvraagstuk en je hebt schoner vlees omdat het uit een lab komt. Als het ooit voor een normale prijs gemaakt kan worden – en Mark Post gelooft dat het kan – ben ik de eerste die het koopt.

Vleesverlangen (Need for Meat) draait vanaf 3 december in verschillende bioscopen en deze week op het IDFA.