Dit zijn de 17 ontwikkelaars die nu coronavaccins op mensen testen

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zijn er nu minstens 147 mogelijke COVID-19-vaccins in ontwikkeling. De mensen en entiteiten die een vaccin willen financieren zijn onder andere regeringen, zoals die van de Verenigde Staten, die op dit moment met Operation Warp Speed bezig zijn om een vaccin te verkrijgen. Ook doen er grote en kleine farmaceutische bedrijven aan de race mee, en zelfs rijke filantropen als Bill Gates en Dolly Parton. Tot nu toe zijn er minstens 17 instanties die potentiële vaccins hebben gemaakt die op mensen worden getest.

De Amerikaanse president Trump en zijn nieuwe vaccin-tsaar Moncef Slaoui hebben gezegd dat er tegen het einde van het jaar een vaccin klaarligt om op grote schaal verspreid te worden. Maar de meeste deskundigen op het gebied van volksgezondheid zijn niet zo optimistisch.

Dr. Marie-Paule Kieny, de onderzoeksdirecteur van het Franse nationale instituut voor gezondheid en medisch onderzoek (INSERM) en een voormalig topfunctionaris van de WHO, zegt tegen VICE News dat het realistischer is om te verwachten dat we pas halverwege 2021 de honderden miljoenen doses zullen hebben die nodig zijn om groepsimmuniteit te bereiken.

De WHO heeft zelfs gewaarschuwd dat het virus misschien wel helemaal nooit volledig zal verdwijnen.

“Hoewel het absoluut mogelijk is dat er een vaccin tegen COVID-19 kan worden ontwikkeld, is het niet onmogelijk dat het virus zal blijven rondwaren,” zegt Kieny. “Dan zouden we ons regelmatig moeten laten immuniseren, zoals bij griep. Maar voorlopig is dit nog allemaal hypothetisch.”

Hoe werken klinische onderzoeken?

Er werken verschillende bedrijven aan een vaccin en dus worden er ook al verschillende soorten vaccins getest – waaronder sommige die nog nooit eerder zijn goedgekeurd voor menselijk gebruik.

De meest gebruikte vaccins zijn ofwel geïnactiveerd, zoals de griepprik, of levend verzwakt, zoals de vaccins tegen mazelen en de bof. Maar sommige bedrijven ontwikkelen nu mRNA-vaccins, die een soort genetische code aan bepaalde afweercellen in ons lichaam toevoegen. De bedoeling is dat de lichaamscellen dan voor de gek gehouden worden en moleculen van het virus gaan namaken, zodat ons immuunsysteem die kan leren bestrijden – voordat het daadwerkelijke virus in ons lichaam zit. Er zijn nog nooit mRNA-vaccins goedgekeurd voor menselijk gebruik, maar als er ooit eentje wordt goedgekeurd, zal zo’n vaccin sneller en goedkoper te maken zijn dan conventionele vaccins.

“Het vaccin tegen griep en mazelen werd grondig onderzocht voordat het op de markt kwam,” zegt Long Ping Victor Tse, onderzoeker aan de University of North Carolina. “We hebben een heel goed idee van wat we moeten doen, maar elk virus en elke ziekteverwekker is anders. Is het veilig? Is het effectief? Het kost tijd en geld om dat allemaal te testen.”

Voordat een vaccin wordt goedgekeurd en op grote schaal wordt verspreid, moet het eerst preklinisch op dieren worden getest en daarna verschillende fasen van klinisch onderzoek (oftewel: tests op mensen) doorlopen. Slechts een opmerkelijk klein aantal vaccins bereikt de laatste fase, dus sommige ontwikkelaars testen meerdere kandidaat-vaccins tegelijkertijd om de beste optie te vinden.

Het proces – zoals beschreven door de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) – gaat als volgt:

• Fase I: Twintig tot honderd gezonde of besmette mensen krijgen het vaccin om er zeker van te zijn dat het veilig is voor menselijk gebruik en om te kijken welke dosering het beste werkt. Fase I duurt een paar maanden en ongeveer 70 procent van de medicijnen gaat door naar de volgende fase.
• Fase II: Het vaccin wordt op enkele honderden mensen getest om er zeker van te zijn dat het efficiënt is en dat de bijwerkingen niet zwaarder wegen dan de voordelen. Fase II kan twee jaar duren en slechts ongeveer een derde van de medicijnen bereikt fase III.
• Fase III: Ook wel bekend als de ‘cruciale onderzoeken’. De onderzoeken in deze fase zijn volgens de FDA bedoeld om “aan te tonen of een product behandelingsvoordelen biedt aan een specifieke populatie.” Vanwege de omvang en lengte van deze onderzoeken worden ook de bijwerkingen duidelijk die in de eerste twee fases onopgemerkt bleven. Het proces duurt meestal één tot vier jaar, en slechts ongeveer een kwart van de medicijnen haalt het.
• Fase IV: Het product wordt blijvend getest op duizenden mensen die de ziekte hebben om de effectiviteit en bijwerkingen op de lange termijn te bestuderen. Deze onderzoeken worden uitgevoerd nadat de FDA het vaccin heeft goedgekeurd.

In sommige gevallen combineren bedrijven Fase I en II of II en III, en onderzoeken ze de veiligheid en werkzaamheid bij honderden of duizenden mensen.

De overgrote meerderheid van wat bekend is over de verschillende stadia van de vaccins komt van de ontwikkelaars zelf, die er een bepaalde belangen bij hebben (zoals aandelenkoersen, financieringen, enzovoort) om als koploper in de vaccinrace gezien te worden. Veel bedrijven zeggen dat hun resultaten veelbelovend zijn, maar de meeste van hun vaccins zijn nog niet door medewetenschappers onderzocht. In wezen moet de hele wereld de bedrijven maar gewoon op hun woord geloven, totdat ze hun data vrijgeven.

Als de ontwikkelaar voldoende gegevens heeft van twee grootschalige vaccinproeven waarbij duizenden mensen zijn getest, moeten ze nog een aantal andere stappen doorlopen. Ze moeten bijvoorbeeld een aanvraag doen om hun vaccin op de markt te krijgen, licenties voor de productie en het transport regelen en de faciliteiten waar hun vaccin wordt gemaakt moeten worden geïnspecteerd. Pas daarna zal de FDA hun vaccin goedkeuren voor distributie.

De 17 entiteiten hieronder zijn al begonnen of hebben goedkeuring gekregen om hun kandidaat-vaccins op mensen te testen.

Land: Verenigd Koninkrijk
Testfase: III

In april sloot een van de grootste farmaceutische bedrijven ter wereld een deal met de universiteit van Oxford. Het vaccin dat ze ontwikkelen is nog nooit eerder op mensen getest, maar de CEO van AstraZeneca vertelde vorige maand aan een Belgisch radiostation dat het bedrijf gelooft dat het de gebruiker tot wel een jaar tegen het coronavirus kan beschermen.

Het bedrijf begon in mei deelnemers in te schrijven voor hun fase II/III-onderzoeken. De Amerikaanse fase III-onderzoeken zullen in augustus beginnen, volgens het National Institute for Allergy and Infectious Diseases.

Eind juni sloot AstraZeneca een deal van negen cijfers met Brazilië om in augustus tientallen miljoenen doses te maken, als ze de volledig wettelijke goedkeuring krijgen. De hoofdwetenschapper van het WHO noemde het bedrijf onlangs de “koploper” in de vaccinrace.

Land: China
Testfase: III

Het Chinese farmaceutische bedrijf dat in handen is van de staat zei na een klinisch onderzoek met 1120 mensen in april dat hun vaccin “veel antilichamen opwekte bij alle geïnoculeerde mensen, zonder ernstige bijwerkingen.” Hun vaccin wordt ontwikkeld door een instituut in Wuhan, waar het virus voor het eerst werd ontdekt.

In juni begon Sinopharm als eerste bedrijf ter wereld met fase III-proeven in de Verenigde Arabische Emiraten.

Het bedrijf meldt ook dat hun dierproeven positieve resultaten opleverden en zegt dat hun faciliteiten in Beijing en Wuhan samen jaarlijks 220 miljoen doses van het vaccin kunnen produceren.

Land: Verenigde Staten
Testfase: II

In mei kondigde het bedrijf uit de staat Massachusetts de positieve resultaten aan van hun fase I-onderzoek met acht patiënten. Hun vaccin tegen het coronavirus is een nieuwe mRNA-variant. De resultaten van fase II zijn nog niet bekendgemaakt, maar het bedrijf streeft ernaar om in juli met fase III te beginnen.

Op 2 juli maakte STAT News bekend dat het fase III-onderzoek met 30.000 mensen verschoven zou worden, maar het bedrijf zei daarna in een verklaring dat ze hun onderzoek nog steeds in juli zou beginnen.

Dr. Anthony Fauci, de directeur van het National Institute for Allergy and Infectious Diseases, die ook lid is van de coronavirus-taskforce van de Amerikaanse regering, noemde de resultaten van het bedrijf “indrukwekkend”. Eind juni zei de hoofdwetenschapper van de WHO dat Moderna “niet ver achterliep” op AstraZeneca in de vaccinrace.

Maar er zit een addertje onder het gras: in het verleden kwam Moderna hun beloften lang niet altijd na en het bedrijf wordt ook weleens vergeleken met Theranos, het beruchte bloedonderzoekbedrijf van Elizabeth Holmes, omdat het hun data niet altijd laat peerreviewen.

Land: China
Testfase: II

CanSino werkt samen met een tak van het Chinese leger en was in maart het eerste bedrijf ter wereld dat met een klinisch onderzoek voor een vaccin begon. De resultaten van hun fase I-onderzoek, die in mei werden gepubliceerd, waren alleen niet super – vooral omdat oudere patiënten minder geneigd waren om neutraliserende antilichamen aan te maken. Het was wel het eerste onderzoek naar een vaccin dat peerreviews heeft gekregen.

In juni kreeg CanSino echter goed nieuws. De Chinese overheid gaf toestemming voor het gebruik van het vaccin, ook al zat het nog maar in de tweede fase van het klinische onderzoek. Het is volgens de South China Morning Post het eerste coronavirusvaccin dat is goedgekeurd voor gebruik – tenminste, onder de Chinese strijdmachten.

De goedkeuring betekent dat het vaccin kan worden gebruikt om grote uitbraken binnen het leger te voorkomen. CanSino zegt dat het vaccin inmiddels de eerste twee fasen van het klinische onderzoek heeft doorlopen.

Land: Verenigde Staten
Testfase: I/II

Dit bedrijf in de staat Maryland heeft honderden miljoenen dollars aan financiering binnengehaald van de Coalition for Epidemic Preparedness Innovations van Bill Gates. In mei kondigde Novavax aan dat ze met fase I van het klinische onderzoek zouden beginnen en dat de resultaten in juli bekend zouden zijn.

Hoewel het bedrijf zich nog in de beginfase van het onderzoek bevindt, wordt de productie nu al opgevoerd. De CEO van Novavax vertelde aan Wall Street Journal dat het bedrijf dit jaar 100 miljoen doses hoopt te produceren en volgend jaar meer dan een miljard.

Land: Verenigde Staten en Duitsland
Testfase: I/II

De Amerikaanse farmaceutische gigant Pfizer en hun Duitse partner BioNTech bevinden zich in de vroege stadia van het klinische onderzoek om een mRNA-vaccin te ontwikkelen. In mei begon het bedrijf vier kandidaat-vaccins te testen op ongeveer 360 mensen.

Albert Bourla, de CEO van Pfizer, vertelde in mei aan CNBC dat het bedrijf verwacht er in juni of juli achter te zijn welk vaccin het beste werkt. Ze willen in september een onderzoek beginnen met duizenden deelnemers, en hopen “in oktober miljoenen vaccins af te leveren.”

Begin juli publiceerde het bedrijf een veelbelovend onderzoek van een van hun vaccins, dat op 45 deelnemers was getest.

“Het zijn de eerste positieve gegevens die ik van Operation Warp Speed heb gezien,” vertelde Peter Jay Hotez van Baylor College of Medicine aan The Washington Post. “Ik ben erg blij dat Pfizer het initiatief heeft genomen om dit te publiceren, want de anderen hebben dat niet gedaan. Ik denk dat we dit meer zouden moeten zien.”

Land: China
Testfase: I/II

Sinovac zei halverwege juni dat 90 procent van hun 600 vrijwilligers in het fase II-onderzoek een immuunrespons op het virus vertoonden. Een van de directieleden van het bedrijf beweerde in juni dat de ontwikkelaar in het najaar de onderzoeken kon afronden.

Zodra ze lokaal goedkeuring hebben gekregen, zal het fase III-onderzoek van het bedrijf in Brazilië worden uitgevoerd, met 9000 vrijwilligers op 12 locaties. Brazilië heeft – op de Verenigde Staten na – de slechtste coronaviruscijfers ter wereld.

Land: Verenigd Koninkrijk
Testfase: I/II

Het onderzoek naar dit kandidaat-vaccin begon afgelopen week. Ongeveer 300 mensen uit het Verenigd Koninkrijk werden getest op een mRNA-vaccin dat vergelijkbaar is met dat van Pfizer en Moderna.

“Het is ons gelukt om uit het niets een vaccin te maken en binnen een paar maanden met klinisch onderzoek op mensen te beginnen,” zegt professor Robin Shattock tegen de BBC. “Als onze aanpak werkt en het vaccin een effectieve bescherming tegen de ziekte biedt, kan dat revolutionair zijn voor de manier waarop we met toekomstige ziekte-uitbraken omgaan.”

Land: Verenigde Staten
Testfase: I

Dit bedrijf uit Pennsylvania begon in april met klinische proeven en hoopt dat het later deze zomer fase II en III zal bereiken. Uit een onderzoek van het bedrijf blijkt dat alle 36 deelnemers, op twee na, in fase I een immuunrespons hadden. De resultaten zijn echter niet gecheckt in een peerreview.

Slechts drie uur nadat het bedrijf in januari toegang kreeg tot de genetische sequentiebepaling had het een vaccin voor het coronavirus gevonden, volgens Joseph Kim, de CEO van Inovio. Maar het bedrijf gaf later toe dat het een vaccin-construct had gemaakt, wat in wezen een soort voorloper op een vaccin is, maar geen daadwerkelijk compleet vaccin. Daarna kelderden de aandelen in het bedrijf en klaagden de aandeelhouders Inovio in maart aan.

Ook interessant: het bedrijf heeft in de bijna veertig jaar dat het bestaat nog nooit een product op de markt gebracht.

Land: China
Testfase: I

Er is niet veel bekend over het kandidaat-vaccin van het Instituut van Medische Biologie, behalve dat het naar verluidt in fase II is beland. Het instituut is volgens de Chinese Academie van Wetenschappen wel “de grootste productie- en onderzoeksbasis” van het land.

Land: Zuid-Korea
Testfase: I

Genexine zei onlangs dat hun op DNA gebaseerde vaccin fase I ingaat, wat het volgens BioWorld.com het eerste in zijn soort zou maken dat voor klinische onderzoeken is goedgekeurd door de Zuid-Koreaanse regering.

Als fase I goed gaat, staat fase II gepland om in meerdere landen in de tweede helft van het jaar te beginnen.

Land: Rusland
Testfase: I

Gamaleya staat in de vaccinrace misschien wel het meest bekend omdat het hoofd van het instituut zichzelf injecteerde met het potentiële vaccin – wat in Rusland en in de wetenschappelijke gemeenschap gemengde reacties opriep.

Maar halverwege juni begonnen de klinische onderzoeken naar vloeibare en op poeder gebaseerde vormen van het vaccin. Aan elk van de twee onderzoeken doen zo’n 38 mensen mee.

Land: China
Testfase: I

Dit Chinese bedrijf werkt zowel samen met het Britse GlaxoSmithKlina als het Californische Dynavax Technologies in hun zoektocht naar een vaccin. In juni begon fase I van het klinische onderzoek in Australië, en in juli worden de resultaten verwacht.

Land: China
Testfase: I

De Chinese regering keurde het kandidaat-vaccin van Zhifei in juni goed om klinisch te laten testen, maar verder is er weinig bekend over de inspanningen van het bedrijf op het gebied van coronavirusvaccins.

Land: Duitsland
Testfase: I

De Duitse regering investeerde onlangs 300 miljoen euro, oftewel een belang van 23 procent, in dit bedrijf – waarvan ooit werd beweerd dat het aan de Verenigde Staten verkocht zou worden. Het bedrijf zei dat het in juni met fase I van het klinisch onderzoek wilde beginnen, maar heeft sinds het einde van die maand geen updates meer gegeven.

Begin juli zei Elon Musk, de CEO van Tesla, dat zijn bedrijf met “CureVac en mogelijk anderen” samenwerkte in de vaccinrace, “als randproject.”

Land: China
Testfase I

Het door het leger gerunde onderzoeksinstituut kreeg op 19 juni toestemming van de Chinese regering om klinisch onderzoek te doen naar hun mRNA-vaccin. Dat maakt dit het achtste, door China ontwikkelde vaccin dat is goedgekeurd voor klinisch onderzoek op mensen.

Land: Australië
Testfase: I

Dit is het eerste kandidaat-vaccin uit Australië dat klinisch onderzocht mag worden. Vaxine begon begin deze maand aan fase I in Adelaide. In het onderzoek zullen 40 gezonde mensen worden getest. De resultaten worden volgens Australian Financial Review binnen zes tot acht weken verwacht.

“Van daaruit zullen we meteen beginnen met fase II- en III-onderzoeken,” vertelde de voorzitter van het bedrijf aan de krant. “De vervolgonderzoeken zullen meer gericht zijn op ouderen en mensen met chronische ziekten, omdat zij het kwetsbaarst zijn voor een besmetting met COVID-19.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE US