Deze zaadkluis op de Noordpool bewaakt onze voedselzekerheid
Fotos mit freundlicher Genehmigung vom Svalbard Global Seed Vault.

FYI.

This story is over 5 years old.

Eten

Deze zaadkluis op de Noordpool bewaakt onze voedselzekerheid

De zaadkluis op het Noorse eiland Spitsbergen bewaakt onze voedselzekerheid. Klimaatverandering is een serieuze bedreiging voor gewassen. Door de zaden op te slaan, denken wetenschappers en overheden een hongersnood in de toekomst te voorkomen.

De Noordpool is een mysterieuze plek. Woont de Kerstman er, en zo ja: waar is zijn geheime speelgoedfabriek? Een plek die minstens zo interessant is, is de Svalbard Global Seed Vault. In deze onder een dik pak sneeuw bedekte kelder worden meer dan 4 miljoen samples van zo'n 800 duizend verschillende soorten voedselzaden bewaard. De database beslaat ongeveer eenderde van alle zaden die wereldwijd bekend zijn. Het is de Ark van Noach van de landbouw. Mocht een nucleaire of andere apocalyptische ramp de wereld verwoesten, hebben we tenminste ons zaad nog.

Advertentie

Een serieuzere bedreigende factor is de klimaatverandering die sommige gewassen in gevaar brengt. De zaadkluis heeft als doel geen enkele plantsoort verloren te laten gaan en een eventuele hongersnood te voorkomen. Een nobel doel. Ware het niet dat de Svalbard Global Seed Vault mede-gefinancierd wordt door zaadbedrijven als Syngenta, Du Pont en Monsanto. Op internet is de zaadkluis hierdoor vruchtbaar voer voor complotdenkers. Wat als deze gentechgiganten straks alle landbouwzaden ter wereld in handen hebben? Ook de afgelegen locatie op het eiland Spitsbergen in de Barentszee, de betrokkenheid van Bill Gates en het Rockefeller Foundation, wekken argwaan. De meest

samenzweerderige theorie

is dat de betrokkenheid van Rockefeller Foundation erop wijst dat de zaadkluis een rassenverbeteringsproject van de Nazi's is.

15412649517_6178ce1aa6_k

Grethe Helene Evjen.

Alle foto's zijn van de Svalbard Global Seed Vault.

Er zijn toch al genoeg zaadbanken in de wereld, roepen de mensen met argwaan. En daar liggen bovendien toch al genoeg zaden opgeslagen om de planeet opnieuw te bevoorraden als dat nodig is? Grethe Helene Evjen is adviseur bij het Noorse ministerie van Voedsel en Landbouw. Zij vertelt dat die andere zaadbanken bijna allemaal beneden de evenaar liggen. ''Uit veiligheidsoverwegingen houden we ze zo ver mogelijk gescheiden van andere zaadbanken. Spitsbergen is moeilijk bereikbaar en daarom juist veilig.''

Maar waarom Spitsbergen? Er zijn toch meer plekken in de wereld die moeilijk bereikbaar zijn? "De zaadbank is een project voor de lange termijn,'' legt Grethe uit. ''Als de zaden op een koude plek waar het constant onder nul en droog is worden bewaard, blijven ze langer goed zonder dat ze gaan kiemen.'' Hoeveel jaar de zaden goed kunnen blijven, weet ze niet precies. ''We hebben het nog niet exact uitgerekend maar er zijn zaden die wel duizenden jaren in een luchtdichte, ijskoude en droge omstandigheden overleven.''

Advertentie

Het belang van vrieskou wordt zo serieus genomen dat de 1000 vierkante meter grote kelder in een berg is gebouwd en er ook nog extra vriezers zijn. Van elke plant zijn er 500 zaden in de kelder opgeslagen. Elke soort is zorgvuldig in aluminium tassen verpakt, gelabeld naar Spitsbergen verstuurd, hier door Noorse wetenschappers met röntgenapparatuur onderzocht en daarna verpakt in kleine plastic doosjes die de samples koel houden.

De zaadkluis heeft geen fulltime werknemers maar er is wel een patrouilleteam van locals die het gebouw 24 uur per dag in de gaten houden. Zij checken ook of de elektriciteit het nog doet en alles exact is zoals het moet zijn. De kelder ligt 130 meter boven de zeespiegel en is afgesloten met bouten en beton om de plek zo onverwoestbaar mogelijk te maken. Geen wonder dat de bijnaam Doomsday Vault is.

15412546518_6bf1e82d06_k

En sinds de Verenigde Naties

hebben gewaarschuwd

dat de klimaatverandering een gevaar is voor de wereldwijde voedselvoorziening, is het te hopen dat de zaden diep en donker blijven waar ze zijn. "De veranderingen die het klimaat gaat doormaken heeft grote gevolgen voor de landbouw op de meeste plekken op aarde,'' vertelt Grethe. "Dit betekent dat er andere gewassen nodig zullen zijn. Wij hebben een enorme verscheidenheid aan zaden opgeslagen en ontwikkeld. Elk zaadje kan bijdragen aan de voedselzekerheid als boeren, veredelaars en onderzoekers ze kunnen gebruiken om klimaatbestendige zaden te ontwikkelen.''

Advertentie
4187367076_560c19eb72_b

Daar komt nog bij dat de monden van de

groeiende wereldbevolking

straks gevoed moeten worden. Volgens berekeningen van de denktank Population Matters is er 70 procent kans dat het aantal mensen toeneemt van 7 miljard tot 11 miljard in 2100. ''We kunnen er niet meer landbouwgrond bij toveren maar de productie zal omhoog moeten,'' zegt Grethe. En gaan de onderzoekers die verbonden zijn aan de zaadbank ook werken aan nieuwe rassen die bestand zijn tegen de veranderingen van het klimaat? ''Klopt,'' zegt Grethe. "Hoe zaden reageren op licht en temperatuur speelt een belangrijke rol bij het zeker stellen van de voedselproductie voor de toekomst.''Als de temperatuur blijft stijgen en er steeds meer regen gaat vallen, zullen ziektes op het land bijvoorbeeld vaker voorkomen. "Daarom zijn we aan het zoeken naar genen die resistent zijn tegen ziektes,'' vertelt Grethe says. "En als we ze niet kunnen vinden in de gewassen die we nu hebben, moeten we misschien ook op andere plekken in de wereld gaan zoeken. We zoeken dus constant naar broertjes en zusjes om genen te vinden die resistent zijn.

4187367070_a3bba78ce8_b

En dit is geen paranoide fantasie, een historische gebeurtenis maakt de urgentie duidelijk. Tijdens de Ierse hongersnood van 1845, ook wel de aardappelcrisis genoemd, stierf één miljoen mensen en nog een miljoen mensen emigreerde. "De mensen moesten terug naar Zuid-Amerika opzoek naar andere aardappelrassen die resistent waren,'' vertelt Grethe.Niet alleen klimaatverandering is een probleem. De eenzijdige beplanting die je op de meeste boerderijen vindt, zorgt voor een verlies aan biodiversiteit. ''Als boeren wereldwijd dezelfde soorten verbouwen is dat gevaarlijk, '' zegt Grethe. "Ziektes en plagen kunnen hun patroon veranderen en gemakkelijk van de ene naar de andere kant van de wereld verplaatsen. Als de gewassen overal hetzelfde zijn, heb je snel een ramp te pakken. Gelukkig hebben we veel kennis en kunnen we dit voorkomen met de zaadbank.''

4186766549_f771c03277_b

In het donker ziet de zaadkluis er ook echt uit als een baken van hoop in de sneeuw. De voorkant is deels met lampen verlicht maar reflecteert ook het poollicht en krijgt hierdoor een wazige gloed. ''Het is net een juweel in de donkere poolnacht,'' vindt Grethe. ''Echt prachtig.''

Of de complottheoriën van de doemdenkers waarheid bevatten, moet blijken. Vooralsnog geloven we graag dat de zaadkluis ervoor zal zorgen dat onze magen gevuld blijven.