Volgens onderzoek naar rottende lijken staat de natuur klaar om je op te eten

Er staan een hele hoop beestjes en chemische processen tussen jouw dode lichaam en je uiteindelijke lot om tot stof te vergaan. Lichamen rotten en ontbinden en dat is precies zoals het moet zijn. Maar, als toekomstig stoffelijk overschot, zal het je misschien verbazen dat we nog niet zoveel weten over deze processen.

Een onderzoek dat deze week in Science is gepubliceerd kijkt naar het "ontstaan van gemeenschappen van microben" op karkassen. Daarvoor hebben ze stoffelijke overschotten van muizen en mensen in verschillende typen aarde gelegd. Wat opviel was dat de soorten microben die bij het ontbinden betrokken zijn, in iedere type grond ongeveer hetzelfde zijn. In sommige grondtypen kwamen die microben weliswaar in lagere concentraties voor, maar zodra er een lijk in werd gelegd gingen die specifieke populaties snel groeien.

Het lijk, ooit die van jou of van mij, manifesteert zich als een compleet nieuw habitat voor bacteriën. Binnen deze habitat vindt een belangrijk stadium plaats van de voedselkringloop; organisch en anorganisch materiaal wordt er "herboren" als basaal voedsel, zoals stikstof of fosfor. De één zijn dood is de ander zijn brood, zeggen ze dan.

De bacteriën die dit mogelijk maken, moeten ergens vandaan komen. Zitten ze al in de grond of komen ze uit ons eigen lichaam? En verloopt dit proces altijd hetzelfde, desondanks de weeromstandigheden, het milieu of evolutionaire geschiedenis?

"Zijn de gemeenschappen van microben die lichamen afbreken altijd hetzelfde?" was de grote vraag in het onderzoek. "Waar komen deze microben vandaan? En wat voor effect heeft de ontbinding van zoogdieren op het metabolisme van de microbengemeenschap?"

Om dit te beantwoorden hebben de wetenschappers dode lichamen begraven en gekeken naar hoe ze wegrotten. Sommige van de karkassen waren van muizen, die in een lab konden worden bestudeerd, maar er waren ook mensenlijken bij betrokken. Die werden geobserveerd in de echte buitenlucht.

De wetenschappers leggen uit dat "de experimenten met menselijke kadavers zijn uitgevoerd bij de Sam Houston State University in Texas." Daar hebben ze een centrum waar stoffelijke overschotten van mensen heen gaan als de overledene zijn lichaam ter beschikking wilde stellen aan de wetenschap. "Tijdens deze experimenten werden de lijken blootgesteld aan alle natuurlijke elementen, waaronder gewervelde en ongewervelde aaseters. We namen monsters van de huid en de grafgrond die bij de vier ontbindende proefpersonen hoorden. Twee van hen werden tijdens de winter begraven en de andere twee in de lente, voor respectievelijk 143 en 82 dagen." (Is "grafgrond" niet ook je nieuwste favoriete wetenschappelijke term?)

Uit de monsters haalden de wetenschappers de microben die op en rondom de rottende lijken leefden en daarvan onderzochten ze het DNA. Zo kregen ze een goed zicht op de welke soorten beestjes er op verschillende momenten bezig waren met het afbreken van de lichamen. Uiteindelijk konden de wetenschappers deze data gebruiken om te bepalen welke microben op welk moment in de ontbinding betrokken waren bij het proces. Grondtypen en seizoenen bleken geen invloed te hebben op dit proces.

En dit proces is werkelijk fantastisch. De ontbinding begint met de bacteriën die in je ingewanden leven en, omdat ze niet meer in toom worden gehouden door ons immuunsysteem, de vrije hand krijgen. Dit zorgt ervoor dat onze lichamen onzettend gaan opzwellen en uiteindelijk knapt, waardoor er onder andere ammoniak uit ons lichaam lekt. Hierdoor verandert het pH en de stikstofconcentratie van de grond rondom het karkas, waardoor er veel makkelijker dingen gaan groeien.

Ondertussen, terug in je ingewanden, is er een broeinest aan kleine, onafhankelijke levensvormen ontstaan. Dat zijn bijvoorbeeld bacteriën, schimmels en wormen. De genetische diversiteit in je darmen was nog nooit zo groot geweest.

"Ontbinding is een fundamenteel microbisch proces in alle ecosystemen wereldwijd. Al is de instroom van plantenresten de belangrijkste bron van organisch materiaal, ook zijn de stoffelijke overschotten van gewervelden ook een belangrijke bron," zo leggen de onderzoekers uit. "Een regenwoud in Panama heeft bijvoorbeeld een input van 750 kilogram aan zoogdierlijken per vierkante kilometer."

"Hoewel dit staat voor minder dan 1 procent van de massa van plantenoverschotten, zijn de voedingsstoffen in dierlijke overschotten wel een orde van grootte geconcentreerder dan in plantenresten," aldus de wetesnchappers.

Het beste aan ontbinding is dat iedereen er ooit mee te maken krijgt. Zelfs de meest nare mensen zullen ooit een prima voedingsbodem zijn voor microben.