Kunnen cavia's eigenlijk wel scheten laten?

Mijn broer heeft sinds kort cavia's als huisdier. Waarom weet ik ook niet, maar hij vertelde me wel dat hij geleerd had dat hij ze geen kool moest voeren, omdat ze blijkbaar geen winden kunnen laten en dan doodgaan aan de gasopbouw in hun darmen. WTF! Maar kon dit echt zo zijn? Kunnen cavia's echt geen rectumboertjes laten?

Omdat mijn werk hier deels behelst dat ik dit soort dingen uitzoek, stortte ik me in de wereld van de caviaspijsvertering, en die is bizarder dan ik ooit had verwacht.

Wist je bijvoorbeeld dat caviadarmen niet alleen aangestuurd worden door het centrale zenuwstelsel, maar ook door lokale zenuwknooppunten rond de darmen? Zelfs ​zonder hersenen zouden caviadarmen dus nog een beetje actief blijven.​

Maar goed, om het antwoord van de hoofdvraag te achterhalen belde ik de secretaris van de Cavia's en Kleine Knaagdieren-commissie van ​Kleindier Liefhebbers Nederland op (dit zijn bestaande dingen), mevrouw Vermeulen. Zelf was ze helaas afwezig, maar haar man wilde me wel te woord staan. Dit gesprek liep uit op zijn verwondering over de smient die blijkbaar na al die jaren van ontkenning toch wel de vogelgriep bij zich blijkt te dragen. Wonderlijk, maar het bracht me geen steek verder in de kwestie caviawinden.

Ik nam vervolgens contact op met Winfred Stoffels, de ​caviadokter van ​Marumoto Cavia Opvang- en Rusthuis. In een poep en een scheet kon hij me uitleggen: "Ik kan je uit eigen ervaring zeggen dat cavia's wel degelijk kunnen winden." Fuck. Dit was weer zoals toen ik vijf was en mijn broer zeven en mij van alles wijs wist te maken dat ik klakkeloos geloofde. Achttien jaar later was er blijkbaar niks veranderd.

Een cavia kan dus wel rectale briesjes laten. Waar komt dat verhaal dan vandaan?

Laat me beginnen bij het begin van het cavia-spijsverteringskanaal. Voedsel gaat – net als bij de meeste dieren – door de mond naar binnen. Maar vlak daarna begint het een beetje vreemd te worden. Het klepje van hun strottenhoofd, die de luchtpijp afsluit tijdens het slikken, is net iets te lang.

Dat is verder niet heel raar, maar aan de bovenkant van hun bek is het gehemelte ook net iets te lang. Dit zorgt ervoor dat cavia's ​niet door hun mond kunnen ademen! Verder betekent dit ook dat als ze eten niet goed doorslikken en het terugkomt, dat dit voedsel dan niet in hun mond, maar luchtpijp en longen terecht komt, met alle gevolgen van dien.

Als de cavia zijn eerste hapje overleeft komt het eten in de slokdarm. De slokdarm is bij cavia's een beetje schuin op de maag aangesloten en heeft een "iets rudimentaire bezenuwing van dit deel van het spijsverteringsstelsel," zoals Eva Stoffels, ja vrouw van, me later e-mailt. Deze vreemde aansluiting op de maag en de simpele zenuwen zorgen ervoor dat een cavia niet kan ​boeren of overgeven. Ha! Een cavia kan dus wel degelijk zijn aambeien föhnen, maar geen boeren laten.

Is het erg dat cavia's niet kunnen overgeven? Alles wat ze eten of drinken moet dus door heel hun spijsvertering om er weer uit te komen. Je zou verwachten dat hun darmen wel adequaat alle narigheid eruit kunnen gooien, maar dit valt in de praktijk vies tegen. Caviadarmen kennen een bijzonder slechte peristaltiek (die shit die ze uitleggen bij biologie met zo'n spuitzak slagroom), de persbeweging die darmen maken om de inhoud ervan voort te stuwen.

Zeker de één meter lange dikke darm kent deze beweging niet echt, door ​de afwezigheid van spieren in de lengterichting. Alles moet er dus doorheen gepropt worden door er aan het begin van de dikke darm de bijna-poep in te stoppen, zodat de poep er aan het einde uitkomt. Een beetje zoals zo'n pen die ik wilde toen ik klein was en nog in mijn broers woorden geloofde:

​

Deze manier van darmtransport is wel vrij energiezuinig, maar niet heel veilig. Het is namelijk zo dat een cavia heel de dag door ​MOET eten om dit op gang te houden. Zodra hij stopt met eten loopt het systeem vast. "Zodra de spijsvertering van een cavia stil ligt, komt het heel moeilijk weer op gang," vertelde meneer Stoffels me aan de telefoon.

Dit leidt er ook toe dat constipatie is iets heel gevaarlijks voor cavia's. Want – en dan komt de mythe van de niet-ruftende cavia weer om de hoek kijken – zodra een cavia geconstipeerd is, bouwt hij gas op in zijn darmen. Gas dat hij niet kwijt kan. Dit heet in sjieke termen ​tympanie, trommelzucht of ​gaskoliek. Dus: "In feite doen ze de ganse dag niets anders dan winden. Hun bacteriële flora in de blinde darm produceert gigantische hoeveelheden gas, welke continu afgevoerd moeten worden," schreef Eva me. Lukt dit niet meer wegens constipatie, dan overlijdt hij en moeten papa en mama weer op zoek naar vervanging die erop lijkt zodat ze niet hoeven uit te leggen dat dingen doodgaan.

Maar de problemen zijn nog niet over! Stel dat ik een cavia was en het me lukte om mijn voedsel fatsoenlijk door te slikken, te verteren en veilig door mijn dikke darm te proppen, dan kan het alsnog op het laatste moment misgaan. Mannetjescavia's (beren) kunnen last hebben van een verzakte endeldarm, waardoor er ​poep ophoopt net voor de anus. Dit heet anale impactie en dan is er stront aan de knikker, want dan moet je het er als mens handmatig uithalen. Je kan de keutels het laatste beetje helpen, door ze ​eruit te masseren. Het komt voornamelijk voor als ze ouder zijn of niet meer paren, want tijdens de paringsdans kunnen beren hun anale zak makkelijk legen.

En wat doe je als cavia met je net veilig uitgepoepte keutels? Ja precies, ​opnieuw opeten om de darmflora een beetje op peil te houden en alles lekker opnieuw te kunnen verteren. En als je geen cavia bent? Nooit meer je broer vertrouwen, anders ben je weer heel de middag kwijt aan het kijken naar ​filmpjes van cavia's op Youtube.