FYI.

This story is over 5 years old.

Eten

Ik at een dag mee in het verzorgingstehuis van mijn oma

Ik wou met mijn eigen ogen zien en met mijn eigen smaakpapillen proeven wat zij elke dag voorgeschoteld krijgt.

In Groningen worden oude mensen gestraft omdat ze niet tevreden zijn met het eten van de instelling, en liever af en toe gerechten bij een cateraar bestellen. De directeur van de zorginstelling dreigt oma's en opa's zelfs boetes van vijfhonderd euro uit te delen.

Dat trieste nieuws deed me denken aan mijn oma. Zij is heel oud. Na een reeks miniberoertes kan ze niet meer echt praten, bewegen of eten. Ik besloot een dag met haar door te brengen in het verzorgingstehuis om te zien en proeven wat ze te eten krijgt.

Advertentie
omametfrietsoep

Mijn oma met haar avondeten: frietsoep.

Mijn oma was 35 jaar geleden zelf de kok in dit verzorgingstehuis. Een van de verzorgsters – ik noem haar Greet want ze wil niet met haar naam in het stuk – vertelt mij dat ze haar nog ziet rondlopen met pollepels. Twaalf jaar geleden is het huiskamermodel geïntroduceerd, toen kwam er vier jaar lang een soort buffet op wielen uit de grote centrale keuken en werd alles hier opgeschept en samen opgegeten. Om het allemaal wat gezelliger voor de bewoners te maken, zijn ze zelf gaan koken. Door de geuren van het koken, het meehelpen met aardappels schillen, en het persoonlijker boodschappen doen zijn de bewoners zich meer thuis gaan voelen. De huiskamerdienst bestelt, kookt en helpt bij het eten.

Brinta

Acht uur. Ontbijt op bed. De Brinta is nog vrij warm en smaakt prima. Vroeger lustte ik het niet, maar ik heb het herontdekt. Oma ligt tevreden in haar bed en nadat ze is uitgegeten laten ze haar even bijkomen. Wat later takelen ze haar voorzichtig de rolstoel in. Alleen haar bovengebit wordt ingedaan, omdat ze met haar ondergebit speelt en er zo verstikkingsgevaar ontstaat. Dat is niet echt een probleem, want kauwen hoeft ze allang niet meer. Ze krijgt bijvoorbeeld boterhammen zonder korst, gepureerde slavink en een bakje vla.

koffiepudding

Het is kwart over tien, en zes stokoude vrouwen zitten rond een grote vierkante tafel. Sommigen zwijgen, anderen maken grapjes of roepen af en toe onverstaanbare dingen. Ik krijg een kop thee. Mijn oma drinkt cafeïnevrije koffie (dat doen ze om hyperactieve bejaarden te vermijden) met Nestlé Resource ThickenUp, een verdikkingsmiddel. Het spul lijkt op kokosrasp en ruikt nergens naar. Twee lepeltjes in de koffie en het wordt koffie-pudding. Dit doen ze zodat ze zich niet zo snel verslikt. De klodders vallen van de lepel als ik hem eruit haal. Ik neem een hap. Het verdikkingsmiddel proef je eigenlijk niet. Het smaak wel echt naar koffie, maar de substantie klopt niet, dus ik ben in de war.

Advertentie
boterhamleverworst

Greet deelt de borden heel routineus uit om tien voor twaalf, zodat de lunch precies om twaalf uur kan beginnen. De boterhammen zitten in een mandje en er staan een boterkuipje, een stuk kaas, een pot jam en een pot pindakaas op tafel. Aan de grote vierkante tafel smeren sommige bejaarden hun eigen boterham. De verzorgsters weten van iedereen wat ze lekker vinden, en stimuleren het proces door dingen te zeggen als: "Is het lekker, Betsie?" en "Jo, doe je mond eens open!". Met een schaar knipt Karin de korsten van het brood en smeert ze er een laag paté op. Dat plakt lekker op de boterham. Als het toch te droog blijkt, tipt ze mij om het brood in de thee te dippen.

tafeltjedekje

Deze Magimix heeft heel wat vreemde gerechten klaargemaakt. Van gepureerde slavink met boontjes en aardappel tot fijngedraaide pasta bolognese. Vandaag op het menu: kroket, patat en de appelmoes.

Het is half een als mijn oma haar middagdutje gaat doen. Greet (55) en Karin (35) vertellen me over hun werk. Greet: "Dit zijn de laatste restjes mensen in het verzorgingstehuis." Om te bezuinigen heeft de overheid dit per 1 januari 2013 op de schop genomen en blijft alleen het verpleegtehuis bestaan. De overheid heeft de zorgverlening landelijk vormgegeven. Voor sommigen vervalt het recht op zorg in een instelling, en daarmee wordt het verzorgingstehuis langzaam vervangen door intensievere thuiszorg.

Karin zegt droevig: "Ik vermoed dat ouderen op die manier steeds meer gaan vereenzamen en ongelukkig worden. De veiligheid zal ook achteruit gaan." In deze huiskamers zitten mensen die psychogeriatrie (vooral dementie) of agressieve psychogeriatrie (boze dementie) hebben. In de toekomst zullen die mensen gelijk naar een verpleegtehuis gaan. Dat is toch een stuk ongezelliger dan zo'n huiskamer.

Advertentie
bananencake

Dit stond er de rest van de week op het menu.

Half vier: tijd voor thee en koffie met iets lekkers, want op zondag is het feest. Vandaag is er een bananencakerol. Ik heb zoiets nog nooit gegeten of gezien. Het smaakt zowaar naar banaan en naar suiker van het glazuur. Het is cake, dus je hoeft er eigenlijk niet op te kauwen. De twee plakjes die over zijn worden netjes ingepakt en bewaard in de koelkast. Als ik vraag hoe ze omgaan met verspilling, zegt Karin dat er nooit iets wordt weggegooid.

Het is half zes en iedereen zit weer (of nog steeds) aan tafel voor het avondeten. Het bord frietsoep voor oma lijkt bizar veel op de Brinta van vanmorgen. Dat je met je ogen eet klopt, want ik heb weinig zin om hier een hap van te nemen. Niet kauwen op een kroket is zoiets als wel kauwen op vla. Maar als ik de consistentie negeer, smaakt het gewoon naar kroket, friet en veel appelmoes. Er is wat over, dus ik eet de ongepureerde variant: een slappe kroket, te kort gebakken friet en zelfgemaakte appelmoes. Met klodders mayo probeer ik er iets van te maken. Gelukkig is de appelmoes, die drie uur heeft geprutteld, echt heel lekker. Eerlijk gezegd was ik meer onder de indruk van de frietsoep van mijn oma dan van mijn eigen bordje.

Hertogijs

Een half uur later, om zes uur, is het nog steeds zondag, dus nog steeds feest. Het toetje is chocolade-ijs, daar heb ik niets op aan te merken natuurlijk. Het smelt zo je keel in, dus ook zonder tanden is dit een makkie. Ik mis wel een advocaatje. Na het eten is mijn oma kapot, een after dinner-dip in het kwadraat. Lekker slapen in de rolstoel en dan mag ze om half negen weer naar bed.

Er is per bewoner ongeveer dertig euro per week te besteden. Ik ben vrij positief gestemd over deze vorm van koken. Nee, het is niet allemaal lekker (oh, die slappe kroket), maar het is persoonlijk, gevarieerd en gezellig. Al helpt niemand met aardappels schillen. Toch jammer dat dit binnenkort allemaal verleden tijd is.