Een interview met een van de beruchtste drugssmokkelaars van Engeland

Een groot deel van de hasj die in de jaren zeventig en tachtig in Engeland werd gerookt, belandde daar dankzij Howard Marks. De drugssmokkelaar, verhalenverteller en schrijver is een icoon van de Engelse tegencultuur. Mr Nice, zijn cultautobiografie uit 1996, vertelt in kristalhelder detail over de intriges en het bedrog, de exotische markten en ongure havensteden, de plakken hasj van topkwaliteit, de krankzinnige revolutionairen, geharde gangsters, corrupte smerissen en louche advocaten. Dat hij zich nog zoveel details kon herinneren is een klein wonder, gezien zijn eigen drugsgebruik.

Marks werd in 1945 geboren in Kenfig Hill, een klein stadje in Wales. Hij ging in de jaren zestig naar Balliol College in Oxford, waar hij al snel een enthousiaste hasjroker en parttime dealer werd. In de vroege jaren zeventig groeide zijn kleinschalige studentenbedrijfje uit tot een serieuze business, en raakte hij betrokken bij een ingewikkelde zwendelzaak, waarbij hasj werd verstopt in kantoormeubilair van diplomaten dat van Pakistan naar London werd verscheept.

Daarna volgden steeds grotere klussen, omdat Mark merkte dat hij genoot van de adrenaline en het geld. Hij smokkelde in de tien jaar daarna hasj naar Engeland, Ierland en Wales met de hulp van de beruchte Ierse republikein Jim McCann. Ook zette hij een distributienetwerk in de Verenigde Staten op met de hulp van The Brotherhood of Eternal Love, ook wel bekend als de hippiemaffia. Dit keer verstopten ze pakketten hasj in de uitrusting van niet-bestaande bands die op niet-bestaande Amerikaanse tours gingen. De meest gedurfde jaren – en zeker de meest lucratieve – waren misschien wel die waarin hij grote hoeveelheden hasj via het JFK-vliegveld in New York smokkelde: een verbijsterend complexe operatie waarbij de yakuza, de maffia, het Thaise leger, de douane en zelfs Nepalese monniken betrokken waren.

De smokkelcarrière van Marks kwam echter tot een abrupt einde toen hij in 1990 werd veroordeeld tot 25 jaar in de beruchte Terre Haute-gevangenis in Amerika. In 1995 werd hij wegens goed gedrag vervroegd vrijgelaten. Een jaar later verscheen de autobiografie Mr Nice. Het boek was immens populair, en leverde Marks een nieuwe carrière op. Hij ging op een boektournee, trad op als DJ, en dook op in verschillende films en op albums.

De cameo van Marks in 'Human Traffic'

Maar dat is niet het hele verhaal. In zijn nieuwe boek Mr Smiley laat Mark zien wat er achter de schermen speelde toen hij op het hoogtepunt van zijn nieuwe roem zat. Het boek vertelt hoe Marks betrokken raakte bij de xtc-handel op Ibiza, en hoe hij het raven en alle daarmee samenhangende waanzin omarmde, die hij had gemist toen hij in de gevangenis zat.

Het is een onstuimiger en duisterder verhaal dan Mr Nice, dat de lezer meevoert van de coke-excessen in de Groucho Club naar de bacchanalen op de dansvloer van de Manumission; van de troosteloze vlaktes van East Anglia naar de verpauperde hoerenbuurten in Marbella. Omdat Marks in januari werd gediagnosticeerd met inoperabele darmkanker, heeft het boek de toepasselijke ondertitel "My Last Pill and Testament" gekregen.

Ik interviewde Howard onlangs via e-mail om zijn boek en zijn buitengewone leven te bespreken.

VICE: In het begin van Mr Smiley vertel je dat je de rush van het smokkelen mist. Is adrenaline de ultieme drug?
Howard Marks: Ik weet niet of het de ultieme drug is, maar het is zeker een van de beste. Bij mij begint de adrenaline te stromen als ik bang ben. Ik denk dat het vergelijkbaar is met de angst die sporters, bungeejumpers en gokkers voelen als ze eenmaal een bepaalde keuze hebben gemaakt en niet meer terug kunnen. Ik voel die rush nog steeds als ik moet optreden, hoewel ik dan alleen maar het risico loop dat ik overkom als een idioot op een paar honderd mensen. In mijn smokkeldagen riskeerde ik een levenslange gevangenisstraf, en soms zelfs de dood.

In sommige opzichten is Mr Smiley een duisterder boek dan Mr Nice. Een aantal van de situaties die je schetst lijken rechtstreeks uit The Godfather te komen ofzo. Ik denk dan bijvoorbeeld aan het moment waarop je thuiskwam en je een gevilde hond aantrof, opgeknoopt aan een boom, die waarschijnlijk was achtergelaten door een rivaal. Was dat het meest zenuwslopende moment in je carrière?
Het was zeker een van mijn meest zenuwslopende momenten, maar ik heb veel meegemaakt door de jaren heen.

De meeste schrijvers hebben een soort ritueel of routine waar ze zich aan houden. Wat is de jouwe?
Als ik een dag als schrijfdag heb aangewezen, blijf ik typen totdat ik minstens duizend woorden heb, en hoop ik op vijfduizend woorden. Soms heb ik moeite met de eerste duizend woorden en ik denk dat het kut is wat ik heb geschreven, maar ik bewaar alles voor mogelijke toekomstige projecten. Ik heb geen kamer met een inspirerend uitzicht nodig, of een comfortabele stoel. Ik kan niet schrijven als ik dronken ben, maar wel als ik een kater heb. Ik schrijf wel altijd beter als ik stoned ben en ik redigeer beter als ik cocaïne heb gebruikt of zeer sterke koffie heb gedronken.

Was het moeilijk om alles te geven bij je liveshows – om totaal 'aan' te zijn, zoals Mick Jagger het noemde – terwijl je ook diep in de xtc-handel zat?
Ik vond het niet moeilijk. Ik vond het zelfs handig, omdat het de benodigde adrenalinetoevoer versnelde. Mijn shows bestaan eigenlijk uit het belachelijk maken van mensen die net zo naar de klote zijn als ik. Ik heb niet zoveel focus of talent als Mick Jagger heeft. Hij moet dansen, zingen en altijd de ultieme frontman zijn. Ik heb altijd grote bewondering voor hem en zijn collega-Stones gehad, en nu nog steeds.

Voelde je je weleens bezwaard over je betrokkenheid bij de xtc-handel?
Ik had wel morele bezwaren tegen het verhandelen van xtc, puur en alleen omdat het geen hasj was. Daar had ik nooit moeite mee toen ik het dealde of smokkelde. Maar toen ik in de gevangenis zat had ik geen idee dat er zo'n mediahysterie rond de gevaren van xtc was ontstaan in Engeland.

Heb je het gevoel dat je in het reine bent gekomen met je ziekte? Voelde het schrijven van Mr Smiley als een catharsis?
Ik heb wel het gevoel dat ik er nu mee in het reine ben gekomen, maar dat heeft wel enkele maanden geduurd. Ik zie kanker nu als een manier van leven in plaats van een manier van sterven. Maar er heeft geen catharsis plaatsgevonden in mijn schrijven. Ik schreef het grootste deel van Mr Smiley al een paar jaar geleden, maar ik dacht dat het te controversieel was om naar een uitgeverij op te sturen.

Ik ben geïnteresseerd in het verschil tussen beroemdheid en beruchtheid. Jij hebt beide ervaren. Heeft dat invloed op je ego op een soortgelijke manier?
Berucht zijn is een bepaalde manier van beroemd zijn, in plaats van het tegenovergestelde ervan. Berucht zijn is beroemd zijn om een activiteit die door sommige mensen wordt afgekeurd. Ik denk dat beroemd zijn om iets dat iedereen goedkeurt geweldig zou zijn, maar het lijkt me uiterst zeldzaam.

Was je verrast door het enorme succes van Mr Nice?
Ik was compleet verbaasd. Ik dacht dat een paar verstokte oude hippies het zouden lezen als ze in een nostalgische bui waren, maar ik had nooit gedacht dat het in de smaak zou vallen bij de volgende generatie. Ik schreef Mr Nice vlak nadat ik uit de gevangenis kwam, en wist toen eigenlijk niet dat het gebruik van hasj en wiet enorm was toegenomen in die tijd. Voordat ik de gevangenis inging werd cannabis vooral gebruikt door een bevoorrechte middenklasse – voornamelijk studenten – en West-Indische immigranten die van muziek hielden. Het merendeel van de werkende klasse rookte geen wiet of hasj. Toen ik uit de gevangenis kwam, ontdekte ik dat postbodes, kleermakers, loodgieters, soldaten en winkelbedienden ook allemaal wiet rookten.

Tot slot, wat is de belangrijkste les die je hebt geleerd?
Om mezelf niet te serieus te nemen.

Bedankt, Howard.