Oekraïnes immens populaire en verontrustend nationalistische restaurant

De woorden ‘Slava Ukraini’ (‘Glorie voor Oekraïne’) werd wereldberoemd toen de Kroatische voetballer Domagoj Vida dat riep terwijl nadat zijn team Rusland had verslagen tijdens het WK dit jaar. In Rusland kunnen die woorden een vechtpartij veroorzaken, maar zeg 'Slava Ukraini’ in een bepaald restaurant in Lviv, in het westen van Oekraïne, en het kan je een gratis maaltijd opleveren. Het is namelijk het wachtwoord voor het altijd drukbezochte, nationalistische restaurant Kryjivka. Op hun website valt te lezen dat het “de laatst overgebleven schuilplaats van het Oekraïense Rebellenleger uit WOII is.”

Je komt Kryjivka, of ‘de Bunker’ alleen binnen door op een ongemarkeerde houten deur te kloppen en ‘Slava Ukraini’ te roepen. Een forse bewaker in uniform doet open, en als je geen Russische sympathisant blijkt te zijn, word je verwelkomd met een shot honingwodka. Vanaf daar zwaait een boekenkast open en daal je een trap af naar het slecht verlichte, grotachtige kelderrestaurant. Beneden roepen de serveersters 'Slava Ukraini’ naar je, je roept het terug, en daarna wordt je een stoel toegewezen en kun je kennismaking met de culinaire hoogtepunten van het gewapende verzet.

Het menu van Kryjivka bevat redelijk eenvoudige, lokale gerechten, zoals gebraden varkensoor en snuit, ingelegde haring, en knoedels. Zodra je besteld hebt kan je het beste een beetje je omgeving gaan verkennen. De Bunker is een donkere, schijnbaar eindeloze wirwar van kamers, met spandoeken met daarop helden van het Oekraïense verzet aan de muren (plus een paar legendarische boksers – waarom ook niet), en een boksbal met de beeltenis van een anachronistische Vladimir Poetin. Verder vind je er machinegeweren op statieven, stapels kortegolfradio's en gebruikte artilleriegranaten. Op een plank staan flessen drank, opgedoft als explosieven. Molotov mocktails, zeg maar. En als je verdwaald bent volg je gewoon de 'Slava Ukraini’-uitroepen die je terugvoeren naar je tafel, waar inmiddels een verplichte kom bloedrode borsjt op je wacht.

In Kryjivka, en eigenlijk heel Lviv, bestaat er niet zoiets als 'Oekraïense borsjt’; het is gewoon borsjt. Dat de bietensoep in Oekraïne is ontstaan wordt voor waarheid aangenomen, ongeacht wat hun buren in het oosten ook mogen beweren. De borsjt bij Kryjivk is rijkelijk gevuld met varkensvlees en stevige groenten, en kent geen sporen van afzien in oorlogstijd. Andere gerechten worden in rantsoenblikjes geserveerd en kunnen indien nodig als wapen worden ingezet. Worsten zijn dertig centimeter lang en in in de vorm van een geweer gesneden, met een stukje paprika de trekker. Een voorgerecht van gekookt ei bevat genoeg lente-ui om een heel leger mee af te weren, en de eieren, met hun perfect zachte dooiers, zouden een spetterende explosie opleveren als je ze naar het hoofd van de vijand gooit. En er is geen tekort aan wodka waarmee je geschokte zenuwen kunt kalmeren.

En de kitscherige lol houdt daar niet op. De serveersters dragen – naast militaire gevechtstenues – T-shirts met de beeltenis van nationale dichter Taras Sjevtsjenko erop, geïllustreerd in de iconische stijl van Che Guevara en met als onderschrift de spitsvondige bijnaam ‘She’. De shirts zijn natuurlijk ook verkrijgbaar bij de souvenirwinkel. Het restaurant claimt meer dan een miljoen gasten per jaar te bedienen. Dat zijn flink wat ‘Slava Ukraini’s’.

Als je eenmaal vol zit is het tijd om door te gaan met het vaderland verdedigen. Je kunt dit doen op de plaatselijke schietbaan, waar aangeschoten patriotten — ongeacht hun nationaliteit — met authentieke wapens uit WOII losse flodders kunnen schieten. Tijdens mijn bezoek was de schietbaan gesloten voor renovatie, maar er werd mij verteld dat de doelen illustraties van Stalin en Lenin zijn. Als je nog steeds wat agressie kwijt moet, valt er nog wel meer soldaatje te spelen. Zo kan je bijvoorbeeld je gezicht in een uitsnede van een Oekraïense soldaat steken die een vijandelijke soldaat in de houdgreep houdt. Of jezelf in een uniform en helm hijsen en de loop van een volautomatisch geweer over de tafels heen zwieren van gezinnen die lekker van aardappelpannenkoeken en kvas zitten te genieten.

Ook de binnenplaats van het gebouw hoort bij het restaurant. Daar balanceert het wrak van een uitgebrande auto op een een toren gemaakt van ontmantelde vliegtuigonderdelen. Jonge stelletjes kunnen de brandtrap van het aangrenzende gebouw beklimmen om vanaf daar een muntje op het dak van de auto te gooien, te zoenen en een wens te doen. Op het dak van het gebouw kun je het grootste deel van Lviv zien vanuit de stoel van een stuk afweergeschut, dat altijd op Rusland staat gericht. De Russen die sluw genoeg zijn om Kryjivka binnen te dringen (en dat zijn er veel, het restaurant is schijnbaar populair bij Russische toeristen) lopen het risico om ‘gegijzeld’ te worden, en gedwongen om Oekraïense volksliederen te zingen.

Maar als de wodka en de bloeddorst eenmaal zijn uitgewerkt, en je je een beetje verdiept in het het verleden van mensen zoals Stepan Bandera – onder wiens beeltenis je net nog zo ontspannen augurken zat te eten π worden dingen al snel minder luchtig. Dat de verzetsleiders banden hielden met nazi-organisaties is algemene kennis. Hoewel de regering Bandera's ‘Held van Oekraïne’-titel heeft ingetrokken (omdat hij geen Oekraïens staatsburger was) zijn de eigenaars van de Bunker ongetwijfeld op de hoogte van deze geschiedenis, en is de opname van Bandera in het décor vast geen gevolg van onoplettendheid. Alles in Kryjivka is weloverwogen.

Het moederbedrijf van deze restaurants heet, misschien niet onverwachts, ‘Emotion’. Elk van de door hen gerunde themarestaurants in Lviv kent een andere invalshoek, gericht op het oproepen van nostalgische of nationalistische gevoelens. Of, in een veel gruwelijker voorbeeld, walgelijk antisemitisme: Emotion is ook uitbater van het nabijgelegen themarestaurant At the Golden Rose, een 'Joods' restaurant waar gasten ‘volgens Joodse gewoonte’ kunnen afdingen op de prijs en een keppeltje kunnen dragen tijdens hun maaltijd. De wanden zijn versierd met Bruno Schultz-reproducties en besnijdenisapparatuur.

En dan is er nog het Pravda Biertheater, een speciaalbier- en restaurantcomplex dat gevestigd zit in een meerdere verdiepingen tellend historisch gebouw dat over het oude stadscentrum van Lviv uittorent. Hun aanbod is ook bedoeld om uit te dagen, en bevat bijvoorbeeld het 'Poetin Huilo’-bier, oftewel ‘Poetin is een Eikel’-bier. Het is hun meest populaire merk en was bij Kryjivka uitverkocht toen ik er was. De vrouw in de souvenirwinkel vertelde me dat Poetin Huilo een geliefd souvenir is voor zowel Russische als Oekraïense toeristen. Eindelijk hebben die wat gemeenschappelijke grond.

In de souvenirwinkel kun je ook een biertje krijgen waar op het label de radartoren van de luchthaven van Donetsk staat, die een brutalistische middelvinger in de richting van Rusland opheft. Of een koffiemok versierd met een machinegeweer en een granaat van keramiek waar je suikerklontjes (of munitie, natuurlijk) in kan opslaan. Je kan ook een speelgoedmachinegeweer in de kleuren van de Oekraïense vlag voor je kind kopen. Of zoek iets anders uit van een van de schappen vol met licht oneerbiedige, nationalistische prullaria. De revolutie begint bij souvenirs.

Maar wanneer de laatste rekening komt, inclusief T-shirts, schietlessen en natuurlijk borsjt, blijkt het voornaamste thema van Kryjivka minder te maken te hebben met een nationalistisch gedachtegoed, maar eerder met plat consumentisme. De cadeauwinkel is de enige rustige plek in de hele zaak, en vervolgens mag je onopvallend via een zijdeur weer vertrekken. Je hoeft geen Slava Ukraini te schreeuwen als je weggaat; alle glorie heb je inmiddels achter je gelaten.

Volg MUNCHIES op Facebook, Instagram en Flipboard.