De jongeren die een frisdrankrevolutie gaan ontketenen in Nederland

In de meeste bars of restaurants hoef je al lang niet meer te kiezen uit twee soorten tappils. Je zou jezelf kunnen verdrinken in een zondvloed van speciaalbier en IPA's. Maar hoe zit het als je een keertje geen zin hebt in drank? Een colaatje was lange tijd het alternatief als je een avondje rustig aan wilde doen, maar tegenwoordig kun je uit steeds meer alcoholvrije opties kiezen.

Om de wereld van alcoholvrije brouwsels beter te leren kennen, ging ik langs bij Dorstlust, een leverancier van speciale frisdranken in Amsterdam, en bij twee brouwers die hun eigen frisdrank maken, om te kijken en te proeven waarom speciaallimonade en duurzame ijsthee in opkomst zijn.

De winkel van Dorstlust zit in Amsterdam-Oost, tussen een paar kebabtentjes, slotenmakers en woonhuizen in een klein pandje met gouden letters. Binnen word je begroet door een muur vol kleurige drankjes, keurig opgesteld naar smaak en merk, de meesten alcoholvrij. Met ongeveer honderdvijftig verschillende soorten frisdrank leveren ze aan restaurants, coffeeshops en bars in Nederland.

Dorstlust is opgericht door drie vrienden: Tessa Monfrooy, Boyd Zandwijken en Stephan van Duuren. Ik ga met Tessa aan de toonbank zitten en onder het genot van een ginger beer praten we over frisdrank. "Het is nu ongeveer vier jaar geleden," zegt Tessa. "We waren met z'n drieën in Berlijn en daar heb je zo ontiegelijk veel keus in frisdrank. Als je daar in een avondwinkel staat, zie je echt schappen vol gekke, alternatieve drankjes. We vroegen ons af waarom je dat niet in Nederland hebt. Zo is het eigenlijk begonnen."

Terwijl ze nog studeerden, besloten ze zelf frisdrank in te kopen. "We zijn zelf een paar kratjes gaan halen en die hebben we in de schuur van Boyds moeder opgeslagen," vertelt Tessa. "Eerst vooral om zelf met vrienden te kunnen drinken, maar iedereen vroeg er steeds vaker naar."

Het groeide steeds verder en uiteindelijk leverden ze met hun bedrijfje aan restaurants, cafés, coffeeshops en clubs zoals Trouw. Nu, drie jaar later, hebben ze naast hun webshop ook een echte winkel geopend. "Mensen komen langs om te proeven en advies te vragen," vertelt Tessa. "Sommige mensen komen echt voor dat ene drankje uit Australië dat ze daar geproefd hebben."

Volgens Tessa heeft speciale frisdrank zijn populariteit te danken aan de opkomst van speciaalbiertjes. "Tien jaar geleden dronken we allemaal nog pils en Belgisch bier," vertelt ze. "Nu drinken we allerlei verschillende dingen en wordt er op iedere straathoek bier gebrouwen. Die trend zet ook door naar frisdrank."

Ik vraag of mensen ook meer willen betalen voor een flesje fris. "Mensen zijn bereid om voor kwaliteit te gaan, en om ook iets meer te betalen. We proberen wel weg te blijven van het exclusieve. Het blijft toch gewoon frisdrank. Ik wil zelf ook geen zes euro betalen voor een flesje, dat is helemaal niet nodig." De flesjes bij Dorstlust kosten ongeveer tussen de een en drie euro in de winkel.

Dorstlust verkoopt ook een aantal bieren en sterke drank, vooral om te combineren met de frisdrank. We hebben het erover of mensen nou minder voor bier of wijn kiezen. "Ik denk niet dat mensen minder alcohol zijn gaan drinken," zegt Tessa. "Maar niet iedereen wil altijd een biertje. Als je bij de lunch iets drinkt, of nog wil sporten 's avonds, dan denk ik dat mensen een goed alternatief willen voor een lauwe cola. Je wil een wat spannender drankje bestellen."

De frisdrank komt nu veel uit Duitsland, maar er staan ook Nederlandse merken op de plank. "Neko Jusu bijvoorbeeld, dat wordt gemaakt door twee meiden. We hebben sinds een week ook Thijstea, ijsthee met sap van groente en fruit dat er niet mooi genoeg uitzag voor consumenten. Echt een goed initiatief."

Er staan geen grote merken in de schappen, maar niet omdat die slecht zijn. "De kracht van Coca-Cola is dat het altijd hetzelfde smaakt, waar je ook bent. Het is een prima drankje, maar soms wil je iets anders, iets wat duurzaam is bijvoorbeeld."

De grote merken zien ook in dat 'ambachtelijke' frisdrank aanslaat. "Ze kloppen bij ons aan met hun ambachtelijke versies, maar daar mist het verhaal," zegt Tessa. "In het algemeen denk ik dat mensen gewoon willen weten waar hun producten vandaan komen en wat het nou eigenlijk is."

Ik duik verder in de wereld van de speciaalfrisdranken en ga een dagje mee met Melissa Siegrist (31) en Camille Parthesius (24) van Neko Jusu naar de brouwerij waar zij hun limonade brouwen. En met brouwen bedoel ik ook echt brouwen. De twee zijn vorig jaar gestart in hun eigen keukentje, maar brouwen hun limonade nu in grote ketels. Als er geen bier in de Noord-Hollandse Bierbrouwerij wordt gemaakt, hangen de twee boven de ketels.

"Het begon een beetje als grap," vertelt Melissa. De twee kregen twee weken de touwtjes in handen van het Japanse restaurant waar ze werkten en begonnen toen met het maken van limonade voor de gasten. "Neko Jusu is trouwens Japans voor 'pussy juice'.

De smaken hebben ze uitgevogeld door heel veel te proeven "We zijn vaak naar de markt gegaan en we kochten allerlei soorten fruit en ongeveer alle kruiden die er waren," vertelt Melissa. "Koffiebonen, pepers, van alles. Toen hebben we bij Camille thuis veertig verschillende smaken gemaakt. De meeste vreselijk, maar sommige smaken waren lekker."

Nu verkopen ze vier smaken: banaan-rum met madame jeanette-pepers, roos-hibiscus, orange-ginger en koffie-citrus. "Het ligt nog heel erg dicht bij koken ook," vertelt Camille. "Omdat we echt aan het proeven zijn of de smaak goed genoeg is. We brouwen het echt in de ketel en proeven dan steeds een slok. Het gaat op gevoel."

Het belangrijkste is dat het een rijke smaak heeft, vindt Melissa. Het moet een drankje zijn dat je niet in een paar slokken wegdrinkt. "Niet iedereen heeft zin om te zuipen 's avonds," zegt ze. "Ik hou zelf helemaal niet van bier, maar ik vind het ook wel fijn om iets te drinken waar ik van kan genieten, maar waar ik niet compleet mee voor lul sta, zoals alcoholvrij bier."

Ik zoek verder naar Nederlandse frisdrankpioniers. Ik kom uit bij Thijs Afink van Thijstea om een fris sapje te drinken en zijn verhaal te horen over de frisrevolutie. Thijstea maakt ijsthee van fruit dat anders weggegooid zou worden.

Twee jaar geleden begon hij met de frisdrank. "Een vriend van me had een eigen café hier in Utrecht," vertelt Thijs. "Hij wilde graag een zelfgemaakte ijsthee, hij was kok en vroeg mij of ik een recept voor hem kon maken. Ik had net een boel aardbeien, daar wilde ik jam van maken, maar ijsthee kon ook prima."

De ijsthee sloeg meteen aan, zegt Thijs. "Ik had een kratje met lege flesjes en een bottelapparaat, en ik vulde een krat. Dat heb ik naar die vriend gebracht en een paar uur later belde hij op: 'Doe er nog maar een, het is verkocht.'"

Hij maakte eerst al zijn ijsthee van gebutst en oud fruit. "Ik waste en bekeek elk stukje fruit. Dat hoeft nu gelukkig niet meer," vertelt Thijs lachend. "Nu kopen we het fruit dat door de vorm of kleur niet verkocht kan worden direct van de groothandel."

Thijstea brouwt ongeveer 60.000 flesjes per maand en wordt bij ongeveer driehonderd cafés en restaurants verkocht. "We staan ook op festivals zoals Mysteryland," vertelt Thijs. "Daar hebben we twee keer gestaan. Ze willen naast hun standaard assortiment iets duurzaams aanbieden." Naast duurzaam produceren wil Thijs ook gewoon een lekkere frisdrank maken. "Ik geloof er niet in dat ik de wereld echt beter maak, maar als ik de wereld in elk geval niet slechter maak, ben ik tevreden.

Het opgekochte fruit verschilt per maand, de smaken veranderen op basis van wat er beschikbaar is. "We hebben nu aardbei-rabarber en appel-brandnetel, dat is onze vaste smaak," vertelt Thijs. "Alleen appels zijn altijd te verkrijgen in Nederland, die worden altijd wel weggegooid."

Volgens Thijs is frisdrank niet alleen een zoet drankje voor kinderen, hij ziet dat de mensen in zijn restaurant steeds minder voor alcohol kiezen. "Volgens mij is er ook een trend dat je niet per se meer alcohol hoeft te drinken als je naar de kroeg gaat," zegt hij.

"Het is eigenlijk wel raar dat frisdrank is achtergebleven," zegt Thijs. "Met bier zie je het ook: mensen vinden het prettig dat het een persoonlijk dingetje wordt. En de wereld wordt er ook niet beter van als iedereen alleen maar Coca-Cola koopt."