Waarom je geen hap door je keel krijgt als je liefdesverdriet hebt

Als je in de lente iemand met knalrode, opgezette en betraande ogen ziet lopen dan is diegene ófwel zijn hooikoortstabletten vergeten in te nemen óf er is zojuist een relatie gestrand. Een onderzoekje van Facebook – die, engerik dat-ie is, onze relatiestatussen nauwkeurig documenteert – toont namelijk aan dat veruit de meeste relaties in de lente worden verbroken, met een piek halverwege mei, precies nu dus.

Dat komt misschien niet echt als een verrassing. In de winter vervlechten we het liefst onze benen met die van een ander om urenlange Netflix-marathons te houden, maar als de vogeltjes weer fluiten en fladderen, willen wij dat ook. Dat fenomeen heet cuffing season: in de winter boeien we onszelf het liefst vast aan iemand ( to cuff) om door die koude, deprimerende maanden heen te komen, maar als de zon door de wolken priemt halen we als de wiedeweerga de sleutel uit het stof om uit die ketenen los te breken.

Als dat jouw keuze is, is dat helemaal oké. Als je aan de andere kant van het verhaal staat en het liefst nog wat langer met je geliefde verstrengeld was gebleven, minder. Liefdesverdriet is een allesverterend, vreselijk gevoel, dat ook invloed heeft op de manier waarop je eet. Ik was er onlangs nog getuige van: mijn collega kreeg een week letterlijk geen hap door haar keel nadat haar vriendje het had uitgemaakt. "Ik wil wel," zei ze, "maar het lijkt fysiek onmogelijk, alsof er in mijn maag twee dikke sumoworstelaars aan het vechten zijn." Na die week deed ze het compleet tegenovergestelde: de inhoud van haar rugtas bestond een tijdlang bijna uitsluitend uit repen chocolade en ander snoepgoed. Ook blèrde ze onophoudelijk liedjes van Adele mee.

We kunnen misschien niet altijd begrijpen waarom liefde overgaat, maar ik wil wel begrijpen hoe het komt dat een gebroken hart zo'n bizarre invloed heeft op ons eetgedrag.

Eerst contacteer ik Gert ter Horst, professor neurobiologie en directeur van het Neuroimaging Centrum van het Universitair Medisch Centrum Groningen. Hij vertelt me dat we inderdaad fysiek reageren op hartbreuk: "Liefdesverdriet gaat gepaard met flink wat stress," vertelt hij me. "Dus alle reacties die met langdurige stress te maken hebben, zul je ook terugzien bij liefdesverdriet. Denk aan een hogere hartslag en verhoogde cortisol- en adrenalinespiegels." Dit leidt dan weer tot slapeloze nachten en een rammelende buik, terwijl je met geen mogelijkheid een hap door je keel krijgt.

"Bij sporten zoals fietsen en hardlopen gebeurt iets vergelijkbaars," vult ter Horst aan. "Wielrenners moeten veel eten, maar ze hebben er veel moeite mee. Het lukt ze fysiek gewoon niet. Dat komt omdat, net als bij stress, de adrenalinespiegel en hartslag tijdens inspanningen stijgt. Daardoor ben je bijna niet in staat om iets door je keel te krijgen."

Het niet kunnen eten met een gebroken hart komt volgens Ter Horst doordat je lichaam in vechtmodus gaat. Je zogenaamde sympatische zenuwstelsel wordt actief, het stelsel waarmee je lichaam in staat is om snel te reageren op noodsituaties. Je pupillen worden groter, longblaasjes worden wijder en het hart klopt sneller. Kortom, je lijf schiet in overleefmodus. Je kunt je wel voorstellen dat een lekker hapje eten dan even op de tweede plaats komt te staan. Daarbij heeft je lichaam, krijger dat-ie is, er ook iets op gevonden om je hongergevoel te onderdrukken: de samentrekkingen in je maag en darmen nemen af, waardoor de hele handel stil komt te liggen en je eten langzamer verteert.

Naast al deze lichamelijke reacties op stress, gooien je emoties zelf ook roet in het eten. Dat je je weemoedig, depressief of juist boos voelt, heeft een direct effect op je hongergevoel en op de manier waarop je smaken verwerkt. "De hersengebieden die onze emoties en emotionele pijn regelen, regelen ook onze voedingstoestand, de aansturing tot eten en smaakverwerking," legt Ter Horst uit. "De netwerken die deze functies regelen liggen dicht bij elkaar en kunnen elkaar beïnvloeden." Als je lievelingskostje opeens totaal niet meer smaakt nadat je geliefde met zijn of haar volle gewicht op je hart is gaan trappelen, kan dat heel goed hierdoor komen.

Ter Horst vertelt ook dat, als je dan uiteindelijk wel wat eet, dat opvallend vaak heel vettig voedsel is. Je ziet de pizzakoerier vaker dan je eigen huisgenoten, en je ontbijt, luncht en dineert het liefst zo ongezond mogelijk. Dat komt volgens hem omdat zulk eten rijk aan calorieën is. "Omdat je zo veel stress ervaart, heb je ook meer energie nodig. We kiezen dan minder vaak voor gezond voedsel en sneller voor junkfood."

Leonoor van der Sloot, EFT-relatietherapeut bij Relatietherapie Lelystad, vult onze plotse zin in een vette hap aan vanuit een psychologisch oogpunt: "Als je verliefd wordt, komt er een hoop oxytocine vrij, waardoor je je veilig voelt. Als de relatie verbroken wordt, kelderen de oxytocinelevels in je bloed. Er komt een tekort aan dat stofje en je moet er als het ware van afkicken. Daardoor kun je je depressief en lusteloos voelen. Sommige mensen proberen dat tekort aan te vullen met eten waar ze gelukkig van worden, zoals chocola. Vooral emotionele eters zijn geneigd om dan naar een bak Ben&Jerry's te grijpen."

Het gedrag van mijn collega valt nu al beter te verklaren: door liefdesverdriet slaan allerlei interne mechanismes op hol, zijn je hormoonwaarden net een achtbaan, en eet je of juist helemaal niks, of vreet je opeens juist tien chocoladerepen op.

En wat het hele verhaal nog lastiger maakt – alsof we dat nodig hebben! – is dat er ook op het vlak van liefdesverdriet enorme verschillen zijn tussen mannen en vrouwen. "Vrouwen hebben beduidend vaker last van somatische klachten zoals buikpijn en hoofdpijn dan mannen," vertelt Ter Horst me. En laat dat nou juist de klachten zijn die invloed hebben op ons eetgedrag.

Hoe het komt dat vooral vrouwen met buikpijn en een lege maag op bed moeten liggen en niet mannen, is nog niet onomstotelijk bewezen, maar Ter Horst speculeert dat "het vrouwenbrein op een andere manier met stress omgaat dan het mannenbrein." Toch zijn Ter Horst en Van der Sloot het erover eens dat hoe je lichaam reageert na een relatiebreuk uiteindelijk ook weer per persoon kan verschillen, en het natuurlijk verschil maakt of je zelf degene was die het uitmaakte of niet.

Lig jij op dit moment in je deken gewikkeld als een burrito, omringd door volgesnoten zakdoekjes, natgehuilde pizzadozen en wikkels van chocoladerepen, jezelf ervan weerhoudend om niet nóg een keer door de tijdlijn van je ex te scrollen? Weet dan dat dit een geheel normale reactie is. En troost jezelf met de gedachte dat een gebroken hart na elf weken vaak alweer is gelijmd.