Goede slangenwijn smaakt als een maaltijd in een shotglas

Op de achtergrond klinkt Bad Romance van Lady Gaga. Toch vreemd hoe populair zij is in een land waar het grootste deel van de bevolking niet eens verstaat wat ze zingt. De uitvoerder van het ritueel dat zo plaats gaat vinden, neuriet dan ook willekeurig wat stukjes mee. Zeven of acht plastic flessen staan verspreid op de vloer van het appartement. In iedere fles zit een mengsel van goji-bessen en ginseng. Bovenop de takken en bessen kronkelen slangen en één voor één wordt heldere alcohol in de flessen geschonken. Pas dan zien we dat de slangen nog leven en worden verdronken, om vervolgens te worden gebotteld voor hun extract, net als de slachtoffers van Jean-Baptiste Grenouille. Sommige slangen reageren verward, anderen verzetten zich in de laatste minuten voor hun alcoholische verdrinkingsdood, door te draaien en te duwen tegen het plastic van de fles.

Deze provisorische productiemethode is niet ongebruikelijk in China, een land waar traditie op het gebied van voedsel wel vaker zwaarder weegt dan gezond verstand. In dit geval zijn de risico's evident: sommige slangen overleven maanden in de flessen en zetten hun tanden direct in het vlees van degene die hen uit hun dronken slaap ontwaakt. Ook hebben de slangen vaak parasieten in hun lijf. Als ze dus niet van hun ingewanden worden ontdaan en goed worden schoongemaakt, dan kan het drinken van zelfgemaakte slangenwijn zelfs dodelijk zijn. In China zijn mensen al aan beide oorzaken gestorven, maar toch prefereren ze deze Do It Yourself-methode, gevaarlijk of niet.

De pogingen van amateurs tot het maken van slangenwijn zijn niet erg betrouwbaar, dus het hierboven beschreven ritueel vindt plaats bij een paar profs die weten wat ze doen. De familie Cheung runt twee slangensoep-restaurants in Hong Kong en hun keten heet Sher Wong Yip. Naast een aantal standaardgerechten gemaakt van slangenvlees en slangenbotten, serveren ze ook slangenwijn.

Terwijl de rest van de gasten een lokale specialiteit naar binnen slurpt – een dikke, aromatische slangensoep – schenkt een serveerster mij een dubbel shot slangenwijn in en instrueert me om het langzaam, met kleine slokjes, op te drinken. De eerste slok is heel erg zacht. Totaal niet branderig. Bijna zoet zelfs, eerder subtiel bloemachtig dan als een lepel honing. De tweede slok is verfrissend. Er lijkt citroenrasp in te zitten en de nasmaak was fris. De derde slok smaakt juist ziltig. Bij de vierde slok, inmiddels halverwege het glas, lijkt de smaak steeds ziltiger te worden. Het is als een combinatie van zeewater en aarde. En dan slaat de branderigheid opeens in. De tweede helft van het glas smaakt weer extreem naar citroen. Na afloop laten ze me zien hoe de wijn wordt gemaakt.

Gibson Cheung, zoon in het familiebedrijf, legt uit dat de wijn die ik net heb gedronken al decennia geleden door zijn vader is gemaakt, nog voordat hij was geboren. Naast een spray-fles met een chemische reiniger laat Gibson me een 65-jaar oude rijstwijn zien. De wijn is net iets minder sterk dan wodka, maar nog steeds behoorlijk straf en wordt meestal in grote hoeveelheden genuttigd tijdens nachtelijke vreetfestijnen. De wijn zit in een grote Chinese medicijnpot van glas, samen met kruiden, opgerolde cobra's en… gekko's. Heel veel gekko's. De aanblik van de opgepropte gekko's in de amberkleurige vloeistof die net door mijn slokdarm gleed, is behoorlijk verontrustend.

De slangenwijn leek haast op een maaltijd in een shotglas, maar met de smaak was op zich niets mis. Een goede slangenwijn heeft dan ook geen medicinale smaak. De meer dan 30 jaar oude wijn met cobra- en gekko-extract van Gibson's vader deed me nog het meest denken aan een alcoholische variant op de ziltige limonade die ze in Thailand serveren.

In de Chinese traditie zijn slangen – of het nu in de vorm van eten of wijn is – goed voor een hoop verschillende dingen: het zichtvermogen, keelklachten, reuma, de spijsvertering, je cholesterol, het hart en de longen, het zenuwstelsel, vermoeidheidsklachten, je bloed, de weerstand en zo ga maar door. Volgens sommigen is het ook uitstekend voor je seksdrive, maar daar hebben ze mij in Hong Kong dan weer niks over verteld.

Slangenwijn wordt dus als medicijn gezien, terwijl dat het niet is. Slangenvlees bevat weliswaar weinig calorieën en vet, en juist veel proteïnen. Als vervanger van kip is het prima. Maar de claims van alternatieve Chinese genezers zijn nooit door de wetenschap onderbouwd. Het feit dat lokale apothekers in China, die wel dingen als gedroogde zeepaardjes en vage plantaardige pillen in huis hebben, geen delen van slangen meer verkopen. Het idee dat slangen een soort wondervlees bezitten is gebaseerd op eeuwenoude geschriften die weinig waarde hebben, maar toch sterk in de cultuur van Zuid-Oost Azië zijn genesteld op een bijgelovige en soms zelfs destructieve manier.

Toch spreken slangen tot onze verbeelding. In de Aziatische mythologie nemen draken de vorm aan van grote, machtige slangen. Beelden van Buddha in Cambodja, Laos, Thailand en andere omringende landen worden vaak omstrengeld door een zevenkoppige reuzencobra. Als slangen zo machtig zijn, dan geeft het consumeren ervan een oergevoel, alsof je door het nuttigen van hun extract iets van hun kracht overneemt.

Gebottelde slangenwijn wordt in de praktijk meestal niet verkocht met de slangen (of gekko's) nog in de fles. De tentoongestelde flessen met uitgestrekte cobra's, schorpioenen en andere griezelige kruipers zijn er meer voor de show. Toeristen nemen ze mee als ze terugkeren van hun Azië-trip, alsof het hun reis een stukje spannender maakt en ze zo een goed verhaal hebben voor feestjes en partijen.

Voor de dagelijkse consument in Azië wordt slangenwijn op dezelfde manier verkocht als iedere andere alcohol: zonder de oorspronkelijke vaste ingrediënten. Het is niet aanstootgevend als het – zoals bij mij – helder in een shotglas wordt geschonken. De advertenties voor slangenwijn in de jaren '80 en '90 zagen er dan ook net zo uit als andere alcoholreclames. Misschien zelfs nog wel braver. Voor veel mensen is het een gewoon drankje dat je op regelmatige basis nuttigt. Of ik het nog eens ga drinken, nu ik die gekko's en alles heb gezien? Wellicht, maar voorlopig niet.