De dingen die je meemaakt als jeneververkoper op een Vlaamse kerstmarkt

Check al onze verhalen over de tijd die begint met familieruzies aan tafel en eindigt met een onvrijwillig nachtje uit.

Deze rubriek, MIDNIGHT MUNCHIES, gaat over de mensen die al jouw benevelde eet- en drankwensen ‘s nachts in vervulling laten gaan.

Aah, de kerstmarkt: zijn ‘All I Want For Christmas Is You’ op repeat, kraampjes vol onnodige brol en een constante angst voor een geradicaliseerde zot die met een vrachtwagen op de menigte in rijdt. Maar veel belangrijker: de jeneverkramen! Wat zou de kerstmarkt zijn zonder jenever? Elk jaar opnieuw probeer ik deze plek te mijden, elk jaar opnieuw beland ik er toch om me met een minuscuul glaasje in de hand af te vragen wat ik hier doe, wat de zin van leven is en hoe het moet zijn om te werken in dit Sodom en Gomorra van de feestdagen.

Maar omdat ik ervan hou om mijn vooroordelen te overwinnen, te drinken tijdens het werken en dringend nog eens op stap moest met mijn vader (de fotograaf van dit stuk), besloot ik een avondje door te brengen met de mannen en vrouwen achter de jeneverkramen van de kerstmarkt.

Ik sprak de jeneververkopers in het centrum van Antwerpen over lastige klanten, Duitse glühwein en de astronomische prijs van een standplaats.

“Zatte vrouwen zijn de lastigste klanten”, vertelt Brusselaar Steve bij de eerste stop. “Die kunnen niet kiezen, blijven vragen stellen, dat blijft duren. Pas op, we lachen daar een beetje mee, het hoort er allemaal bij natuurlijk.” Steve is de trotse eigenaar van dit jeneverkraam en - blijkbaar - een halve kerstmarkthistoricus. “Ik ben er tien jaar geleden mee begonnen. Dertig jaar terug bestonden die kerstmarkten eigenlijk nog niet, ze waren althans niet zo groot en ze waren veel minder populair. Wij doen dit om de winter te overbruggen."

"In de zomer staan wij namelijk op de kermis met een lunapark", vervolgt hij. "Ik ben de vierde generatie kermisgangers binnen mijn familie. We hebben hier ook een kraam met smoutebollen en ondertussen is het een degelijke bron van inkomsten. Mensen proberen wel vaak flessen jenever te pikken. We hebben plakkers aangebracht, zodat als ze er een pakken, ze heel de toog naar voor trekken.”

“Het is ook best wat geregel om een standplaats te krijgen. We proberen altijd deze plek te bemachtigen. De standplaatsen voor de verschillende soorten standjes liggen vast en die plekken worden dan online geveild.” Steve wil niet zeggen hoe duur zo'n plek juist is. “Qua kost om hier te mogen staan moet je denken aan de prijs van een schone auto.”

“Als beroep ontwerp ik theaterkostuums”, vertelt Elif, die door haar staat van dienst de kerstkoningin wordt genoemd. “Ik doe dit elk jaar, puur voor mijn plezier. Eigenlijk is dit vakantie voor mij, ik ben niet gewoon 'kassa, kassa'. Mensen voelen dat.” Haar baas Bina vult aan: “Als Elif er overdag niet is, dan vragen de klanten naar haar en komen ze later terug.”

Ik bestel een jonge jenever. Voor mijn vader suggereert Elif een oude. Ze vertelt dat sommige mensen hier elke dag komen. “Die ‘s middags langskomen, ééntje drinken en dan verder gaan. Elke dag. Sommige mensen zie ik hier elk jaar. Ondertussen heb ik al een eigen fanclub. Die komen altijd speciaal voor mij. Ze herkennen mij vaak als de zotte doos.”

Het populairste drankje is niet jenever maar glühwein. “Gisteren hebben we zelfs 100 liter verkocht. Wij zijn zelf afkomstig uit Keulen. Ons kraam heeft dan ook als enige echte Duitse glühwein.” Bina kent nog een voordeel van het feit dat ze oorspronkelijk uit Keulen komen: “Je moet tegen een stootje kunnen als je in het jeneverkraam staat. Maar wij Keulenaren zijn carnavalsmensen, wij zijn dus wel wat gewoon. Wij kunnen extreem goed om met zatte mensen. Wij worden niet rap ambetant.” En dat is nodig. “Vorig jaar heb ik hier vier klanten op twee uur tijd samen drie flessen Jägermeister zien binnenkappen. Lastige klanten leg ik met een scherpe mop snel het zwijgen op. Of ik zeg gewoon dat ze moeten opflikkeren.”

Elif spreekt alle passerende klanten aan met 'schat'. “Zowel de mannen als de vrouwen vinden dat plezant.” Een man die net een glühwein met amaretto heeft besteld komt tussen: “Ik niet, hoor. Ik voel mij hier aangevallen. Hashtag Me Too!” Hij volgt zijn belegen mop op met een bulderlach. “Och jong, shut-up” antwoordt Elif. “Je zou blij zijn mocht ik u aanranden.”

“Voilà,” zegt Bina, “zo gaat dat hier een beetje. We proberen vooral veel lol te maken.”

Bij het kraam van Joke en Birgit is het erg druk, maar ze maken toch even tijd voor een zwierige foto waarop ze een adje doen. “Het is niet de bedoeling dat we te veel drinken”, lacht Joke. “Eigenlijk mag het niet, dus zeg het niet voort.” Ook zij hebben veel lol op de kerstmarkt. Volgens Joke zijn sommige mannen de lastigste klanten. “Ze proberen ons iets te vaak te versieren. Ze denken ook dat ze alles mogen zeggen.”

“De klanten die terugkomen zijn meestal de toffe klanten”, zegt Birgit. “De meeste mensen zijn heel vriendelijk. Vervelende klanten dringen aan voor een extra jenevertje. Of ze proberen niet te betalen, alsof wij dat niet door hebben. Hoe later op de avond, hoe moeilijker ze doen.”

Bij het laatste jeneverkraam tref ik Hassan en Jasser. Hassan denkt net het tegenovergestelde van Birgit: “De sfeer ‘s avonds laat, als mensen al goed dronken zijn en ze roepen en tieren, dat vind ik eigenlijk het plezantste.”

Hassan is de baas. Hij bezit met zijn broer en twee neven meerdere panden hier op de Grote Markt en ze hebben ook meerdere jeneverkraampjes. Hassan staat met plezier jenever uit te schenken. Hij is moslim maar laat er geen twijfel over bestaan: “De kerstmarkt is mijn favoriete tijd van het jaar. Het is wel echt hard werken. Eigenlijk proberen we het voor onszelf ook leuk te maken door zo vrolijk mogelijk te zijn en af en toe zelf eentje te drinken. Door sfeer te maken overtuigen we de mensen ook om tot bij ons te komen. En soms bieden we hen iets aan van het huis.”

Ook Jasser vindt dit een topperiode. “De kerstmarkt is ineens een totaal andere sfeer, een beetje zoals op vakantie. Mensen passeren hier, raken meteen in de stemming, denken: ah het is koud, tijd voor een glühwein.”

Hassan: “Het is spijtig dat dit enkel met de kerstmarkt zo is. Op een normale weekenddag is hier wel wat volk op de Grote Markt, maar dat zijn meestal toeristen. Nu merken we dat hier echt het volk van ‘t stad rondloopt, dat is zo veel leuker. Daarjuist was er wel een heel lastige klant, een vrouw die ook al goed zat was, en vijf keer kwam vragen of we wafeljenever hebben. Dat hebben we dus niet. En ze bleef maar terugkomen om daarover te zeuren.”

Ik vraag hen wat bij gebrek aan wafeljenever de favoriet van het kraam is. Volgens Hassan is cactus de populairste smaak. “Zure appel verkoopt ook goed”, zegt Jasser. “Onze standaardgrap is om te zeggen dat die voor zure mensen is. Werkt altijd.” Een oude Antwerpenaar met een joekel van een neus komt tussen en richt zich tot Hassan: “Ah, eindelijk wakker? Ge ziet er al veel beter uit.” “Het was een lange avond gisteren”, bekent Hassan. “Paar shotjes te veel gedronken.” De klant benadrukt nog eens hoe vriendelijk de uitbaters van dit kraam zijn. Hassan: “Als je mensen een goed gevoel geeft dan komen ze altijd terug. Vorig jaar stonden wij hier ook en toen hebben we echt veel goede dagen gehad." Wat maakt een goede dag? "Als we op ‘t einde van de avond zelf goed zat zijn en we een goede omzet hebben gedraaid. Ideaal!”

In een andere kraam kwam ik iemand tegen die moslim is en niet drinkt. Ik vraag Hassan om zijn mening. “Tja, dat hangt af van mens tot mens. Sommige mensen zijn wat meer gelovig. Ik ben moslim, maar drink alcohol. Bij mij kan dat allemaal, en ik ben daar gewoon eerlijk over. Dat is iets tussen God en mij. Ik drink ook niet vaak, enkel in het nachtleven.”

Volg VICE België ook op Instagram.