Deze Nederlander maakt de geluiden voor de meest gruwelijke horrorscènes

Waarschijnlijk valt het werk van de Nederlandse Ronnie van der Veer je niet meteen op als je naar de films kijkt waar hij aan heeft meegewerkt. Van der Veer is namelijk foley artist. In zijn studio maakt hij alle geluiden na die je in een film hoort: van krakende jassen tot voetstappen en piepende deuren. Hij werkte aan projecten van The Lobster tot Gooische Vrouwen en van Netflix-knaller Ottoman Rising en horrorserie Ares tot de crimiserie Fenix.

Het grootste deel van Van der Veers werk is vrij subtiel. Maar hij maakt ook geluiden die zo naar zijn dat je er kippenvel van krijgt. Zo zit er een scène in Yorgos Latimos’ absurde film The Lobster waarin een neus zo smerig gebroken wordt, dat ik de film geen tweede keer hoef te zien.

Hoe worden die geluiden van brekende botten en gutsend bloed gemaakt? Hoe weet Van der Veer hoe dat klinken moet? Kun je nog een beetje slapen als je de hele dag lang naar gore horrorscènes moet kijken en daar ook nog eens de meest realistische geluiden bij moet bedenken?

Als ik hem bel via Skype, staat hij in zijn studio tussen de mixers en assistenten waarmee hij alle geluiden opneemt. Het ziet er een beetje uit als een zuipkeet, maar volgens Van der Veer is er in deze ruimte alles aanwezig om elk denkbaar geluid na te kunnen maken.

VICE: Ha Ronnie, wat was het allereerste geluid dat je ooit hebt nagemaakt?
Ronnie van der Veer: Dat was met een opdracht voor mijn opleiding Muziektechnologie. Ik moest geluiden opnemen voor een horrorfilm. Er werd in die film een vinger afgetrokken, en dat geluid heb ik toen geprobeerd na te maken door een prei doormidden te breken en verschillende lagen van verschillende geluiden samen te voegen. Ik ontdekte dat ik het erg leuk werk vond en dat ik er goed in ben.

Je hebt nooit gezocht naar gore filmpjes op het internet om erachter te komen hoe zoiets klinkt? 
Nee. De werkelijkheid is vaak minder spectaculair dan hoe je het in films hoort. Ik zag onlangs een gevecht op straat in Amsterdam, en eigenlijk hoor je op zo’n moment alleen geschreeuw, geen indrukwekkende vuistslagen. Daarom overdrijven we dus ook soms met de geluiden die we maken. Je wilt dat de kijker echt voelt hoe serieus die klap is en hoeveel pijn het doet.

Klinkt logisch, maar hoe beslis je dan bijvoorbeeld hoe een lichaamsdeel dat afgescheurd klinkt?
Voor mij waren er natuurlijk al filmmakers die geluiden toevoegden aan dit soort gruwelijke scènes. Op een gegeven moment weet je wel hoe zoiets moet klinken. Je kijkt gedetailleerd naar wat je ziet als iemands vinger eraf getrokken wordt. Een vinger is kleiner dan een arm, dus is het geluid van de breuk hoger en scherper. Je hebt botten, pezen en huid. Je neemt dan de geluiden van elk scheurtje los op. Selderij is bijvoorbeeld erg goed voor brekende botten. Prei kraakt wat meer, dus dat is ideaal voor een vinger. En als je wat tomaten kapot knijpt, krijg je dat vlezige, juicy geluid. Dan kijk je naar het resultaat en beeld je je in of het geluid klopt.

Wat zijn de moeilijkste geluiden om na te maken?
Realistische en subtiele geluiden zijn lastig, omdat je dan snel hoort wanneer het niet klopt. Als iemand aan een stoppelbaard krabt, moet je aan een kin krabben met exact zo’n soort baard. Als iemand iets opschrijft, moet je het juiste papier en de juiste pen gebruiken, zodat het realistisch klinkt. We deden onlangs het geluid voor een film waarbij de regisseur zei dat het hoofdpersonage in het begin schuchter en onzeker is en op het einde alsmaar sterker wordt. Dan passen we ook het geluiden van de voetstappen aan, zodat je de ontwikkeling van dat karakter ook terughoort.

Als foley artist schep je dus eigenlijk een deel van het verhaal.
Ja. In The Lobster zit bijvoorbeeld een scène waarin een man zijn neus wil laten bloeden door hard met zijn hoofd op een tafel te slaan. Die geluiden waren erg leuk om op te nemen. Ik sloeg met mijn hand op tafel, liet wat kopjes rinkelen en ik brak een stronk selderij. Als dat samenvalt, en je dat onder de beelden zet, dan komt het tot leven en wordt die scène veel heftiger.

Je staat bekend om je griezelige geluiden, zoals gutsend bloed en krakende botten. Wat was het goorste geluid dat je ooit hebt gemaakt?
Voor Ares moesten we een geluid maken bij een nagel die uit een vinger werd getrokken. Het zag er al heel naar uit, maar met het juiste geluid eronder werd het nog veel naarder. Ik gebruikte pistachenootjes. Als je de harde schil weghaalt, krijg je het geluid van een nagel die loskomt van de huid. Het moment dat schil loslaat, levert een knakgeluidje op. Dat geluid hebben we gecombineerd met het geluid van een mandarijnenschil die losgetrokken wordt. Uiteindelijk hebben we vier lagen gecombineerd, en toen leek het wel goed te zijn – voor hoe ik me het geluid van een afgetrokken nagel inbeeld, althans.

Dat klinkt ontzettend naar.
Ja, maar als je aan het werk bent, moet je een knop omzetten. Ik moest een keertje het geluid maken bij een bloederige prop verband die uit een neus werd getrokken. We gebruikten nat wc-papier voor dat zompige, slijmerige geluid en water voor de bloedspetters. We moesten verschillende takes opnemen, en op een gegeven moment zei m’n collega: ‘Kunnen we even opschieten, want ik trek het niet meer.’

Heb je weleens een geluid niet willen maken?
Nee, maar in de Ierse film Mammal wordt er op een gegeven moment iemand in elkaar geslagen met een plank. De regisseur zei dat ik maar een dood varken moest kopen en erop moest slaan met een stok. Dat zag ik niet zitten. Uiteindelijk hebben we een bokszak gekocht en daar een leren jas omheen gedaan. Dat werkte even goed. We hebben ook een kip gekocht bij de slager en daarop geslagen met een stok, maar dat geluid was niet beter dan wat we met die bokszak hadden gemaakt. Dat was wel een les: je hoeft niet altijd echt vlees te gebruiken.

Nee, dat lijkt me ook helemaal niet fijn.
Ik deed een keertje de foley voor een documentaire waarin een hert werd gevild. Dat geluid moesten we ook opnemen. De foley-mixer met wie ik werk is veganist. Ik heb goed geluisterd naar de originele geluiden van de opname en uiteindelijk hebben we gewoon besloten om al die geluiden na te maken met groente en fruit. Voor het moment dat het mes in de huid gaat, sneed ik in het vruchtvlees van een aubergine. Met een prei maakte ik het geluid van het lostrekken van de huid.

Kun je eigenlijk nog een beetje slapen na je werk?
Nou, ik ben wel gevoeliger geworden voor geluiden. Daardoor heb ik meer last van irritante geluiden, ook als ik in bed lig. Maar die gevoeligheid is ook wel fijn, want de werkelijkheid is een leerschool voor me. Ik hoor daardoor niet enkel de vervelende geluiden, maar ook de mooie.