Luister je sinds corona ineens naar andere muziek? Je bent niet de enige

Toen de lockdown werd ingesteld, hoopte ik thuis nieuwe muziek te ontdekken en me te verdiepen in iconische artiesten. Misschien zou ik er eindelijk achter komen waarom zoveel van mijn vrienden zo dol zijn op Phish.

In de praktijk werd mijn luistergedrag vooral erg onsamenhangend – er valt sinds de pandemie geen peil op te trekken. Vorige week luisterde ik eerst aan de lopende band naar jazzmuziek van Bill Evans en toen ineens naar de nieuwe LP van Fleet Foxes, maar nu heb ik nergens meer zin in. En ik blijk niet de enige te zijn.

Ik vroeg op Twitter of het luistergedrag van andere mensen sinds dit voorjaar ook is veranderd, waarop ik honderden reacties kreeg. Sommigen hebben metal en hardcore ontdekt, anderen zijn ineens helemaal weg van ambient, jazz of klassiek, een aantal luisteren naar de nummers die ze als tieners stuk draaiden en weer anderen zeiden dat ze ineens nog amper muziek luisteren. “Eerst was ik van de rock en metal, nu luister ik alleen nog maar jazz en ambient,” zegt TJ Kliebhan bijvoorbeeld. Jessica Collins draait tegenwoordig ineens non-stop muziek. “Ik denk dat ik dat vooral nodig heb om mijn gedachten weg te stoppen of om te voorkomen dat ik in een of donker gat beland,” zegt ze.

Meer dan tien mensen zeiden geobsedeerd te zijn geraakt door The Grateful Dead. Voormalig Noisey-redacteur Kim Kelly, die vooral over metal schreef, zegt nu ineens alleen nog maar te luisteren naar bluegrass en Bruce Springsteen. Er zitten enorme verschillen tussen wat iedereen nu luistert, maar ze hebben allemaal wel een vreemde verandering doorgemaakt.

Maar volgens Jessica Pouranfar is die verandering eigenlijk helemaal niet zo vreemd. Ze is muziektherapeut in het Northwestern Medicine Central DuPage en het Northwestern Medicine Delnor, twee ziekenhuizen in de Amerikaanse staat Illinois. “Welke muziek we luisteren hangt samen met onze mentale en fysieke staat,” zegt ze. “Muziek activeert in onze beide hersenhelften meerdere hersengebieden, die te maken hebben met emoties, herinneringen en taal. Als je muziek luistert, wordt er dopamine aangemaakt, waar je dat gelukzalige gevoel van krijgt. Ook kan kan het je cortisolgehalte verlagen, waardoor je minder stress krijgt.” Aan de andere kant kunnen sommige nummers volgens Pouranfar ook juist negatieve of traumatische herinneringen terughalen.

Pouranfar behandelt als muziektherapeut mensen die last hebben van stress, angstaanvallen, fysieke pijn en slaapproblemen. Ook behandelt ze mensen met de ziekte van Alzheimer. Ze gebruikt muziek om mensen te laten ontspannen. “Muziektherapie is wetenschappelijk bewezen,” zegt ze. “Het is heel wat anders dan mensen die muziek luisteren ‘als therapie’. Daar is op zich niks mis mee, maar het is niet hetzelfde als echte muziektherapie met een erkende therapeut.”

De manier waarop mensen naar muziek luisteren en de emotionele reactie die ze daarop hebben, is volgens haar belangrijk. “De snelheid en het volume waarop muziek wordt afgespeeld en specifieke genres kunnen fysieke reacties teweegbrengen bij mensen, tot de hartslag en ademhaling aan toe,” zegt ze.

Schrijver en muzikant Keegan Bradford schreef: “Door de lockdown ben ik meer gaan hardlopen, omdat ik in mijn huis gek word. Daardoor ben ik meer hardcore gaan luisteren – luidruchtige onzin die ik nooit thuis op zou zetten.” Ook dat heeft een reden, zegt Pouranfar: “Muziek gaat hand in hand met lichaamsbeweging: bij allebei komt endorfine vrij.”

Veel mensen gaven aan nu meer naar luide, agressieve en snelle muziek te luisteren, maar tegelijkertijd was ook ambient, jazz en rustgevende muziek juist erg populair. “Het is belangrijk om naar muziek te luisteren die qua tempo, ritme, frequentie, volume en tekst overeenkomt met hoe je je voelt,” zegt Pouranfar. “Mensen met angstklachten luisteren weleens opzettelijk naar kalmerende muziek, maar daar kunnen ze ook juist banger van worden. Dat komt dan doordat de muziek niet overeenkomt met hun emotionele gesteldheid.” In plaats daarvan kun je volgens haar beter muziek luisteren die wél weerspiegelt hoe je je voelt, en het dan geleidelijk veranderen naar iets waar je je beter van gaat voelen.

De manier waarop we naar muziek luisteren hangt ook samen met wat je doet. Uit recente gegevens van Spotify blijkt dat het aantal thuiswerk-afspeellijsten sinds maart met 1400 procent is gegroeid, en afspeellijsten voor tijdens het bakken met 120 procent. We luisteren immers graag muziek tijdens het werken. “Ik werk bij een boekwinkel, maar sinds de pandemie uitbrak is dat eigenlijk meer een logistiek baantje geworden,” zegt Sam Faulkner. “Omdat ik toch de hele dag bestellingen aan het verwerken ben en pakketjes inpak, kan ik de hele tijd mijn koptelefoon ophouden. Voor het eerst in mijn leven kan ik waardering opbrengen voor metal – en dan vooral trash. Het helpt me om op saaie dagen toch in het moment te blijven.”

We luisteren dus muziek op basis van wat we doen en hoe we ons voelen, maar ik heb nog steeds geen idee waarom ik plotseling zoveel minder ben gaan luisteren. Meredith Johnston, een muzikant die optreedt onder de naam Warm Human, heeft dat ook. “Ik luister geen muziek meer, alleen nog maar podcasts,” zegt ze. “Ik denk omdat ik emotioneel word van muziek, terwijl ik mijn gevoelens liever weg wil stoppen. En podcasts geven me het idee dat er mensen om me heen zijn die lekker over onzin kletsen.”

Zoals Pouranfar al zei, kan muziek slechte herinneringen naar boven brengen. Daarnaast kan het ook herinneringen triggeren die op zichzelf fijn zijn, maar wel pijnlijk zijn om nu op te halen. “Als je droevig bent omdat je vanwege het coronavirus niet naar concerten en festivals kunt, dan luister je misschien minder naar je favoriete bands, omdat je je daar slecht door voelt,” zegt ze. “Het draait erom of het je helpt: neem je liever een muziekpauze of is het juist goed voor je als je er helemaal in duikt?”

Ik ben eigenlijk best jaloers op mensen die de afgelopen maanden hebben benut om nieuwe genres en artiesten te ontdekken, maar ook op mensen die de nostalgie uit hun jeugd opnieuw hebben omarmd. Over die laatste groep zegt Pouranfar: “Muziek activeert de temporale kwab, die je geheugen, taalgebruik en gehoor regelt. Bij Alzheimerpatiënten kun je dat hersendeel activeren door muziek af te spelen waar ze vroeger naar luisterden en gelukkig van werden. Nostalgie is erg krachtig.”

De muziek die we in 2020 luisteren is in bepaalde opzichten een weerspiegeling van hoe we met dit jaar omgaan. Grijpen we terug naar het oude vertrouwde, of verbreden we juist onze horizon? Kalmeren we onszelf of verdrijven we de stilte met grover geschut? Hoe je er ook op reageert: het is oké. “Er gebeuren een hoop vreselijke dingen in de wereld, van de pandemie tot sociale ongelijkheid, maar we willen simpel gezegd nog steeds gelukkig zijn,” zegt Pouranfar. “En dat zie je terug in de muziek die we draaien.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE US