Kylo Ren is de grootste Star Wars-schurk aller tijden

Dat Star Wars: The Last Jedi voor sommige fans niet voldoet aan de verwachtingen, ligt misschien aan het feit dat Star Wars niet echt meer hetzelfde is. Er zit een hoop zelfspot in, de hoofdpersonages zijn niet allemaal wit en man, en de worstelingen tussen licht/donker die in de eerste paar films de boventoon voerden, zijn vervangen door complexere materie. Rogue One gaf ons ogenschijnlijke goeieriken, en slechteriken die eigenlijk bureaucraten waren, en toevallig ook voor de Nazi’s werkten. The Force Awakens gaf ons de eerste Stormtrooper met een bewustzijn, een soldaat van de Empire die overliep naar de andere kant. The Last Jedi gaat verder: Luke Skywalker, onze originele held, is nu een sombere kluizenaar die hoopt dat de Jedi ophouden, terwijl de laatste schurk van de saga, Kylo Ren, een sympathieke antagonist is wiens acties bijna rationeel lijken.

Tot nu toe waren de belangrijkste schurken van Star Wars - Darth Vader, Emperor Palpatine, Count Dooku, de astmatische android General Grievous - old-school schurken die het heerlijk vonden om anderen te pijnigen omdat ze gewoon klootzakken zijn. Ian McDiarmid vertolkte de rol van Palpatine met Shakespeariaans genoegen. Maar niets kon verbergen dat de enige motivatie van de ‘emperor’ zijn inherente snoodheid was. Ondertussen probeerden de prequels Darth Vader te rationaliseren, door te laten zien hoe de onschuldige, en jonge Anakin Skywalker een moorddadige cyborg werd. Maar Lucas - die tegenwoordig niet meer zo visionair is als toen hij Star Wars creëerde in 1977 - raffelde die transformatie af.

Kylo Ren, die in The Force Awakens begon als een emo Vader-kloon, is een stuk complexer gemaakt in Rian Johnson’s laatste film. Hij is niet onontbeerlijk slecht - hij wordt gedreven tot slechtheid door zijn getroebleerde mentale toestand. Een emotioneel getraumatiseerde Adam Driver speelt het personage met een overtuiging van iemand die, als hij geen rol zou spelen in een popcorn sci-fi-film, kandidaat zou zijn voor een Oscar. Maar de kracht van Kylo (die is geboren als Ben Solo) zit ‘m in het schrijfwerk: Kylo Ren is de beste schurk van Star Wars door de fantastische en complexe manier waarop hij is geschreven.

We hebben maar een klein beetje een idee van hoe Ben Solo’s jeugd eruit heeft gezien, maar dat is genoeg: afwezige ouders, inclusief een cynische vader die de krachten van zijn zoon maar niks vond (“Han was… Han about it,” zegt Luke in The Last Jedi over Han Solo’s afkeurende houding tegenover Kylo’s ‘force’-sensitiviteit), en een oom die hij vertrouwde, maar wel bijna zijn neefje vermoordde terwijl hij sliep. Gooi daar maar eens het mislukt-familielid-complex bij, en dan krijg je een verward kind wiens nalatenschap vooral een last is. Hij zoekt vaderfiguren in anderen, en zijn pijnlijke verleden heeft hem zijn volwassenheid ontnomen, waardoor hij vaak moeite heeft om zijn emoties te controleren.

Kylo is vluchtig – een personage van extremen. Om voor te vrezen, maar ook triest. Verleidelijk en walgelijk. Superieur en klein. Tegen het einde van The Last Jedi, nadat hij ongeveer de hele film in een seksueel beladen telepathisch gesprek heeft gezeten met ‘force’-gebruiker Rey, vermoordt Kylo zijn meester in een impulsieve bui, net voordat hij Rey een tirade houdt over dat hij het verleden om zeep heeft geholpen in een poging om haar voor zich te winnen. “Je komt van niets, je betekent niets, maar voor mij wel,” vertelt Kylo aan Rey in een van de prachtigste, maar ook idiote liefdesbetuigingen die een blockbusterfilm ooit heeft gekend. Daarna vraagt hij haar zachtjes om met hem mee te gaan, alsof hij de meest wanhopige en eenzame persoon van het universum is.

Je kan je herkennen in de slechtheid van Kylo Ren, in tegenstelling tot de andere slechteriken in eerdere Star Wars-films. Darth Vader zal altijd iconischer blijven; hij is namelijk een zwarte ridder met een onmenselijk zware robot-achtige stem en heeft de stijl van een post-punk samurai. Maar die beruchte Star Wars-slechterik, die zo goed paste in zijn tijd, zou het nu niet meer zo goed hebben gedaan. Het snijdt geen hout meer om slechteriken in films zo onverklaarbaar te maken. Onze huidige realiteit is complex, gekleurd in grijstinten, en we weten allang dat de wereld niet alleen maar bestaat uit goed en slecht.

Filmslechteriken die slecht zijn ‘gewoon omdat het zo is’ kan niet meer in deze tijd. Van Marvel, bijvoorbeeld, wordt gezegd dat hij een slechterikenprobleem heeft, omdat zijn personages geen duidelijke achtergrond en motivatie hebben die verklaren waarom ze zo slecht zijn. Kylo Ren, echter, is de perfecte antagonist voor onze complexe wereld - een wereld waarin de rivaal van de een, de gestoorde held van de ander kan zijn. Waarin we de moraal kunnen zien als een spectrum, en waarin we ons bewust zijn van het concept oorzaak en gevolg. De goeieriken helpen zichzelf soms zelfs aan hun eigen vijanden. En als we het ten slotte hebben over de slechteriken in Star Wars dan is de film niet echt meer wat het was, nee. Het is beter.