Ik bracht tien dagen door in een Oekraïens kraakpand vol jongeren

Ik belde wat vrienden en kreeg van één van hen het nummer van een Oekraïense minibuschauffeur, die een plekje voor me vond. Chauffeurs zoals hij zijn in het weekend vaak onder de Bir-Hakeimbrug in Parijs te vinden, waar ze passagiers naar Oekraïne meenemen, pakketjes afleveren en Oekraïense producten verkopen. Sinds de oorlog is begonnen zijn ze een reddingslijn geworden voor veel verdeelde families. 

Op zondag 7 augustus ben ik rond het middaguur in een minibus gestapt, samen met drie andere passagiers en twee chauffeurs. Het voertuig had geen ramen, en ik heb een groot deel van de reis geslapen.

Ruim 24 uur later kwam ik eindelijk in Lviv aan, waar ik Malik Kadi ontmoette, een vriend die ik in 2021 in Kyiv heb leren kennen, en zijn vriendin Varvara Chorna. Malik komt oorspronkelijk uit Charkov en is in maart naar Lviv gevlucht, een stad die door diens westelijke ligging in het land minder is aangetast door de oorlog. 

Zijn enige bron van inkomsten is zijn kunst, maar voor schilderijen en tentoonstellingen heeft men in oorlogstijd maar weinig interesse. Daarnaast zijn de huizenprijzen in Lviv te hoog voor hem geworden, dus heeft hij besloten om zich in een plek genaamd ReZavod te vestigen (zavod is Oekraïens voor ‘fabriek’).

Als je het adres – Zavodkastraat 31 – opzoekt, wordt het gebouw, dat vroeger een fabriek voor medische goederen was, geadverteerd als een aantal te huren ruimtes en een nachtclub genaamd “Ganok”. 

Het is een plek waar mensen wonen, werken en dingen maken; waar cultuur en toevlucht samenkomen. Er kunnen werkruimtes tot 120 vierkante meter worden gehuurd voor een lagere prijs dan een gemiddeld appartement, dus voor veel mensen is het simpelweg een plek om te wonen. Hoewel ik de eigenaars niet heb ontmoet, is het duidelijk dat iemand geld verdient met het verhuren van de ruimtes. 

ReZavod bestaat uit twee gebouwen van vier verdiepingen –  het ene rood en het andere grijs – waar een grote binnenplaats tussen ligt met twee clubs en een aantal voormalige winkels. Elke verdieping bevat een aantal kunststudio’s, die voor een deel bewoond zijn. Je gaat via de cafetaria van het grijze gebouw naar binnen, waar een bord met de Oekraïense tekst “Alles zal Oekraïne worden” hangt. Het ziet er min of meer uit als het gemiddelde Sovjetgebouw dat is ontworpen om een hoop mensen te huisvesten, maar dan met een hipsterige draai eraan. 

Het rode gebouw is als een werkplaats ingericht. De studio’s in dit gebouw zijn groter, waardoor er grote stukken metaal en hout kunnen worden opgeslagen. Het is er levendiger, maar ook smeriger – terwijl de douches zich daar ook bevinden.

Een hoop mensen zijn puur per toeval in ReZavod terechtgekomen: sommigen kwamen hier weleens feesten, anderen waren simpelweg in de buurt toen ze naar een verblijfplaats op zoek waren. Het is een ontmoetingsplaats voor allerlei soorten mensen: goedgeklede vrouwen, eenzame mannen met hun computers, yogi’s, kunstenaars die hier werken. Elke verdieping heeft zo’n zeven studio’s, maar het is moeilijk in te schatten hoeveel mensen hier daadwerkelijk wonen, omdat veel van hen komen en gaan. 

Ik ben er uiteindelijk iets langer dan tien dagen gebleven. Ik kwam op een maandagavond aan en werd verwelkomd door het geluid van clubmuziek. In de avond komt ReZavod tot leven, maar door de avondklok die om 11 uur ingaat zijn er nooit problemen met geluidsoverlast. 

Ik verbleef bij Malik en Varvara op de eerste verdieping (mensen wonen niet op de begane grond in Oekraïne), genesteld tussen allerlei werkplaatsen en studio’s. Er is geen watervoorziening in de slaapruimtes, dus je moet door een lange en lugubere gang lopen om de wc te gebruiken of je tanden te poetsen. 

De muren van Malik en Varvara’s kamer waren bedekt met piepschuim; vroeger zal het wel een muziekstudio zijn geweest, maar nu dienen de gaten als opslag voor sleutels en verfkwasten. 

Ze hadden me gevraagd om wat kaas uit Frankrijk mee te nemen. Er was alleen geen koelkast in de kamer, dus die hebben ze zelf in elkaar geknutseld met een waterbassin en een hamer, om de kaas in koud water te houden.

Op 14 augustus, om 2 uur ‘s nachts, ontmoette ik Nazar terwijl ik in de kamer noedels aan het maken was – hij was net thuisgekomen van werk. Hij was vroeger een van de bewakers van het gebouw, maar verblijft nu in een park, en komt hier af en toe langs om van de douches gebruik te maken. Terwijl we aan het praten waren kwam Varvara langs om haar wegwerp-vapes op te laden – iets wat ze had geleerd van YouTube-video’s over “lifehacks voor arme mensen,” vertelde ze.

Op 16 augustus, terwijl ik in de rij stond voor de douche, ontmoette ik Assaya, een jonge vrouw uit Cherson die in de kamer met alle yogi’s verbleef. Ik had veel over die yogi’s gehoord, maar nog geen van hen ontmoet. Assaya vroeg me hoe de wc’s in het andere gebouw waren. “Nog slechter,” zei ik. Tijdens het wachten zagen we een puppy genaamd Bibamboep die geduldig voor de ingang van de douches op zijn baasjes aan het wachten was. Toen ik eindelijk aan de beurt was, was het water koud. Weer wat geleerd: gek genoeg heb je later op de dag meer kans op warm water.

In de kelder was er een soort provisorische kringloopwinkel opgezet, waar vrijwilligers aan het begin van de oorlog maaltijden en kleding langs brachten voor mensen die gevlucht waren. Nu was er alleen nog maar een enorme stapel kleren en lagen er een paar dozen eten waar je uit kon pakken. 

Op een andere avond nam mijn vriend Malik Dima mee, een voormalige acrobaat en danser die zijn baan was kwijtgeraakt door een medische aandoening. Hij vertelde me dat hij tien uur per dag op een bouwplaats moet werken voor een mager salaris waarmee hij zijn behandeling niet kan afbetalen, dus hij moet het zonder doen. En hoe langer het zo doorgaat, hoe meer het constructiewerk zijn aandoening verslechtert, maar hij heeft niet echt een andere keus.

Diezelfde avond nodigden de buren me uit om langs te komen, en ontmoette ik ArtBobchik (zijn artiestennaam). Zijn kamer hing vol met dekens en hij liet me een hele hoop doppen en verf zien. “Doe wat je wil, hoe je het wil,” vertelde hij me. 

Ik snapte niet helemaal wat hij me uit probeerde te leggen, maar ArtBobchik probeert van ReZavod een duurzamere plek te maken. Volgens hem zijn hier allerlei dingen mogelijk. Op de grond was een van zijn architectonische ontwerpen geschilderd, waarop te zien was hoe één van de verdiepingen eruit zou zien nadat die was herbestemd. 

Uiteindelijk heeft elke bewoner me een andere kant van ReZavod laten zien. Er is hier maar weinig comfort te vinden, en een hoop mensen lijden onder deze situatie en kunnen niet wachten om te vertrekken. Maar ReZavod is ook een plek van grote veerkracht en eindeloze mogelijkheden. Voor een hoop mensen die alles hebben verloren, of misschien vanaf het begin al weinig hadden, biedt deze plek een unieke kans om echt iets van hun paar vierkante meters te maken.

Scroll naar beneden voor meer foto’s:

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE France.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.