De Yanki-punkers en Bōsōzoku-motorbendes die tegenwoordig de straten van Japan onveilig maken, hebben hun onbesuisde onafhankelijkheid te danken aan de meisjesgangs van de jaren zeventig. Terwijl de yakuza, de Japanse maffia, er hun eigen versie van rechtspraak op nahield en grof geweld gebruikte, verstopten hun vrouwelijke tegenhangers — de sukeban-gangs — scheermesjes en ijzeren kettingen onder hun lange rokken en matrozenshirts om rivalen mee te lijf te gaan. Op het hoogtepunt van de populariteit van deze subcultuur hadden de meisjesbendes tienduizenden leden.
"Wat er zo ongebruikelijk aan was, is dat vrouwen in de yakuza geen enkele macht hebben en er bijna geen vrouwelijke leden zijn. Het is heel opmerkelijk dat deze vrouwenbendes überhaupt hebben bestaan in de Japan, waar de samenleving toch vrij seksistisch is en door mannen wordt gedomineerd," legt de Japanse misdaadschrijver Jake Adelstein uit. "In de jaren zeventig draaide het allemaal om feminisme en vrijheid. Misschien hadden de sukeban het idee dat vrouwen het recht hadden om zich net zo dom, seksueel vrij en gewelddadig te gedragen als mannen – als losbandige adrenalinejunks, op zoek naar avontuur."
De meisjes van de sukeban hielden zich vooral bezig met kleine criminaliteit en vechtpartijen met rivaliserende gangs, maar hielden er toch een strenge ethische gedragscode op na. Iedere gang had een strikte hiërarchie en z'n eigen manieren om ongehoorzame leden te straffen. Zo werden meisjes die het vriendje van een ander lid inpikten, of een gebrek aan respect toonden, vaak gebrand met sigaretten. De sukeban hadden een morele code, en daar hielden ze zich aan. De onderlinge loyaliteit binnen de gangs was sterk. En hoe boos ze ook op de wereld waren, ze waren in ieder geval sámen boos.
Dr. Laura Miller, professor aan de Universiteit van Missouri, werkte tijdens de hoogtijdagen van de sukeban in Osaka. "Ik bewonderde ze, omdat ze zich verzetten tegen de mainstream normen van gender en vrouwelijkheid," herinnert ze zich. "Als je rondliep in de verschillende districten, werd al snel duidelijk dat ze allemaal uit de arbeiderswijken kwamen. Hun verzet leek gelinkt te zijn aan het feit dat ze wisten dat ze toch nooit hogerop zouden komen op de sociale ladder."
De sukebanbendes hadden een uitgesproken stijl, zoals bij de meeste Japanse subculturen het geval is. Als je de zelfgemaakte versiersels even wegdenkt, blijft er een bedrieglijk onschuldig uitziend uniform over, met een lange plooirok (als protest tegen de seksualisering van tienermeisjes), een gestrikte padvindstersjaal onder een matrozenkraag en Converse All Stars. Met badges, buttons en een wapen was de stijl compleet. De sukebanstijl werd iconisch in Japan, en inspireerde tot op zekere hoogte de zogenaamde 'pinky violence' films, die ongekend populair waren.
Advertentie
Deze exploitatiefilms waren bedoeld voor een volwassen publiek en baanden de weg voor gewelddadige vrouwen op het witte doek. Pinky Violence werd hét kenmerkende genre voor de Japanse filmstudio Toei Company, met titels als Lynch Law Classroom, Girl Boss Guerrilla en School of the Holy Beast. "In Pinky Violence-films is een vorm van radicale vrouwelijke solidariteit te zien die weinig voorkwam in films van die tijd, of welke tijd dan ook," legt Alicia Kozma, auteur van Pinky Violence: Shock, Awe and the Exploitation of Sexual Liberation uit. "Omdat de vrouwen die in de films gecast werden meestal geen professionele actrices waren, ze hun eigen kleding droegen in de films, en hun eigen haar en make-up deden, gaf dat ze een zeldzame mate van authenticiteit." De invloed van de sukeban op de Japanse cultuur was uiteindelijk enorm. Wat begon als een bende van onhandelbare winkeldieven, werd dankzij de economische bloei en groeiende media-aandacht een belangrijke factor in de manier waarop vrouwen werden neergezet in de jaren zeventig. "De sukebanbendes waren een symbool van de sociale, culturele en politieke tweestrijd waar de Japanse maatschappij op dat moment mee kampte," zegt Kozma."Op een breder, universeler niveau heeft het concept van vrouwen die zich 'misdragen' altijd al mensen aangesproken, omdat het haaks staat op het gedrag dat vrouwen universeel wordt aangeleerd. Dit soort verzet tegen die verwachtingen is voor de meeste mensen spannend om te zien, en voor velen zelfs bevrijdend." Of je nou van ze hield of een hekel aan ze had, de sukeban waren overal, om hun boodschap van emancipatie of terreur (afhankelijk van jouw positie in de Japanse maatschappij) te verspreiden. "Er waren talloze films, stripboeken, romans, anime en natuurlijk ook porno met sukeban als thema," herinnert dr. Miller zich. "Voor de vrouwen uit de middenklasse waren de sukeban in de media een welkome afwisseling. Daarvoor zagen ze alleen glimlachende, kinderachtige meisjes met hoge stemmetjes op tv, zoals Matsuda Seiko. Voor arbeidersmeisjes die op school gepest werden door de echte sukeban waren ze een bron van angst en afkeer, vergelijkbaar met hoe de Japanners tegen de yakuza aankijken. Tegelijkertijd werden ze bewonderd om hun ethische gedragscode en hun loyaliteit naar de rest van de gang, net als de yakuza."
Advertentie
Een dvd-cover van een sukebanfilm. Foto via Toei Company
Toch lijkt Japan de sukebangangs inmiddels vergeten te zijn. Het is moeilijk om aan artikelen en andere informatie over deze vrouwen te komen. De naam is nog steeds bekend, maar hun impact wordt steeds minder onder druk van de golf van culturele invloeden die van buitenaf Japan binnenkomen."Er zijn nog wel meisjesbendes, maar die lijken niet echt meer op de sukeban. Ze nemen wel elementen over van eerdere generaties, maar ook uit Amerika en andere plekken, en ontwikkelen zo nieuwe manieren om hun woede en rebelsheid te laten zien," zegt Miller. Tegenwoordig rijden Japanse meisjesgangs rond op knalroze motors, lakken ze hun nagels en dragen ze korte rokjes. Ook al zien ze er dan wat meer gepolijst uit dan hun voorgangers, ze zijn zich nog steeds terdege bewust van het klassensysteem en de sociale constructen in hun land. Ze hebben de sukeban misschien geromantiseerd – of zoals Adelstein het zegt "ze proberen de mystiek van de gangs te recreëren, maar zoals erover werd geschreven in de media, niet zoals het echt was." Maar door de nalatenschap van de sukeban op hun eigen manier te eren, hebben deze nieuwe meisjesgangs een uitlaatklep voor hun rebelse impulsen gevonden – een manier om zichzelf te zijn in de strikte Japanse maatschappij.-Vrouwen praten misschien veel, maar we horen ze te weinig. Daarom is Broadly Nederland er. Like onze pagina.