We spraken Rinze Visser, de man die het communisme in Nederland levend houdt

Het communisme is in Nederland allang verdwenen uit de landelijke politiek, maar in gemeente De Fryske Marren rukken de rooien juist op. Afgelopen verkiezingen groeide de NCPN, de Nieuwe Communistische Partij van Nederland, in die gemeente van één naar twee zetels. In het dorp Lemmer kreeg de partij zelfs de meeste stemmen. Daar stemde meer dan 20 procent van de kiezers op de communisten.

Dat is geen toeval, want in Lemmer woont Rinze Visser (79). Rinze is het gezicht van de partij en weet al sinds de jaren zestig steevast een zetel te claimen in de gemeenteraad. Hij wordt oud – hij heeft last van zijn hart en longen – maar is nog altijd strijdbaar. Net als vroeger fietst hij de hele buurt af voor debatavonden en vergaderingen. Want voor het communisme moet gestreden worden.

We reisden naar Lemmer om Rinze te vragen wat hem drijft en hoe hij zo’n grote ideologie op zo’n klein stukje Nederland voor zich ziet.

VICE: Hallo Rinze. Kunnen we u de Lenin van Lemmer noemen?
Rinze Visser: Die vergelijking gaat niet op. Lenin is allang dood. Ik leef nog, haha! Iemand heeft me weleens zo genoemd. Wie dat was, weet ik niet meer, maar ik denk dat hij grappig wilde zijn.

Ik denk overigens wel, net als Lenin, dat er grote, socialistische veranderingen nodig zijn. We leven in een onrechtvaardige samenleving waarin alles oneerlijk verdeeld is. Er zijn te veel mensen die niet mee kunnen komen onder het kapitalistische regime. Voor die mensen moeten we zorgen.

Maar waar strijdt u dan precies voor? De Fryske Marren als communistische gemeente, zonder inkomensverschillen of privébezit?
Privébezit en verschillen in inkomen zullen er altijd zijn, ook hier. Daar kun je helaas niet omheen. Maar je moet verder kijken dan alleen economische prestaties. Je moet ook kijken naar de behoeften van mensen en ze daarin helpen.

Ik wil tegenstand bieden aan de valse woorden die ik steeds hoor in de raadzaal. Ze willen mensen “in hun kracht zetten.” Ja, dat is allemaal hartstikke mooi, maar dat wordt dan gebruikt om mensen aan hun lot over te laten. Ik stel me dan altijd een dementerende vrouw voor van 86 die in een rolstoel zit. Niks “in hun kracht zetten,” zo iemand heeft hulp nodig.

Er worden overal maar verzorgingstehuizen afgebroken, terwijl er óók bezuinigd wordt op de thuiszorg. De ouderen kunnen geen kant meer op. In de politiek noemen ze dat dan de “ongewenste bijeffecten.” Maar ze wísten toch dat dit zou gebeuren? Dit zijn de rechtstreekse gevolgen van hun beslissingen en ze wisten het dondersgoed.

Waar bent u als NCPN’er in de Fryske Marren nog meer mee bezig?
Met het achterpad van huizen hier in de buurt, bijvoorbeeld. Daar zit een oude tramdijk naast, dus er komen centimeters water op dat pad terecht. Die tegels zijn op een gegeven moment gewoon gaan drijven. De boel moet dus worden opgeknapt.

Nou is er alleen een probleem. Het is niet duidelijk van wie het pad nu precies is: van de woningstichting of van de gemeente. En een aantal van die huurhuizen zijn nu verkocht, wat de eigendomsverhoudingen nog onduidelijker maakt. Ik heb dus voor de bewoners een brief geschreven naar de gemeente, om te vragen hoe dat nou precies zit.

Het klinkt allemaal heel nobel, maar niet per se communistisch. Bent u niet “gewoon” een socialist?
Nou, nee. Als ik het heb over communisme, heb ik het over communistische politiek. Dat betekent dat je consequent streeft naar socialisme en dat niet uit het vizier verliest. Jezelf socialistisch noemen, kan tot gevolg hebben dat je daarin concessies doet om beter in de markt te liggen bij een groter publiek.

Mijn vader was al lid van de communistische partij. Die heette toen CPN, Communistische Partij van Nederland. Hij was geen actief lid, maar wel een echte gevoelscommunist. Dat communistische gevoel heb ik van huis uit ook meegekregen. Het is een gevoel dat de wereld oneerlijk en onrechtvaardig is. Vanuit dat gevoel bedrijf ik de politiek.

Maar ja, in de Sovjet Unie heeft u het communisme toch zien mislukken?
Iets dat mislukt, hoeft natuurlijk niet per se slecht te zijn. Het is daar niet sterk genoeg gebleken, toen. Echt communisme heeft daar niet bestaan en ik denk dat ze ook vanuit een verkeerde invalshoek werkten.

Onder Chroesjtsjov was er bijvoorbeeld een periode dat men het kapitalisme wilde nadoen, of inhalen, zelfs. Maar dat moet je niet doen. Kijk nou eens naar het kapitalisme op mondiaal niveau. Er zijn maar enkele kapitalistische landen waar een redelijke welvaart is bereikt voor de gewone mensen.

De meeste landen in Afrika en Azië worden kapitalistisch geregeerd. Nou, moet je de ellende daar zien. Die landen kunnen zich niet ontwikkelen door de mondiale concurrentie. Grondstoffenleverancier mogen ze zijn. En er mogen fabrieken komen, omdat de lonen laag zijn. Maar het kapitalisme zal er nooit en te nimmer voor zorgen dat die landen echt opkrabbelen.

Geloven de trouwe NCPN-stemmers ook zo in het communisme?
Natuurlijk niet.

Hoezo, “natuurlijk niet”?
Kijk, een deel van die kiezers sympathiseert wel met onze ideeën. Maar een groot deel zal dat hele communisme een worst wezen. Die mensen gaan gewoon uit van wat we in het verleden hebben gedaan als NCPN, of waar we voor opgetreden hebben.

We hebben bijvoorbeeld veel gedaan voor vissers en mensen die werkten op scheepswerven. Het ligt hier natuurlijk aan het water, hè. We hebben nog een actie gevoerd voor een scheepswerf die zou verdwijnen, in 1978 was dat. De actie heeft toen niet geholpen, maar we hebben altijd op veel steun kunnen rekenen onder deze mensen.

De meeste aanhang hebben we nog wel gehad onder de fabrieksarbeiders. Je had hier vroeger bijvoorbeeld een kistenfabriek, de Houtmolen. Daar werkten zo’n honderd mensen. Die fabriek hebben ze uiteindelijk moeten sluiten, maar dat hebben we toentertijd geprobeerd te dwarsbomen.

Kon u er blind op vertrouwen dat de NCPN ook nu weer voldoende steun zou krijgen?
Nou, ik had soms vreemde gevoelens dat het dit keer slecht zou gaan. Ik hoorde wel wat positieve geluiden hier in de buurt, ook van mensen die ik vijf jaar geleden nog niet kende. Maar er waren ook trouwe stemmers van wie ik plots niets meer hoorde.

Er is namelijk een nieuwe partij opgericht, de Burgerpartij. Daar zijn mensen bij gegaan die eerst met ons sympathiseerden. Ik heb ze laatst op een debatavond gevraagd wat zij nou beter doen dan wij. Toen zeiden ze dat ze die hamer en die sikkel van het NCPN-logo maar niks vonden. Maar dat is geen antwoord. Het gaat erom wat een partij doet voor de mensen.

Oh, en de PvdA-fractie. Die had speciaal iemand uit Lemmer aangewezen als lijsttrekker. Die man was al jarenlang de politiek uit. En ik wist dus – uit verschillende bronnen – dat ze hem hadden uitgekozen om stemmen van onze partij weg te halen. Hij wilde de grootste man van Lemmer worden, denk ik.

Toch heeft de NCPN een extra zetel binnengehaald! Liggen er communistische revoluties in het verschiet?
Ik ga het zelf niet meer meemaken. Maar het móét gewoon. Echt hoor, anders gaan we er allemaal onder. Alle gemeenschappelijke, socialistische elementen die we gecreëerd hebben in Nederland, worden weer afgebroken. Kijk maar naar de verzorgingstehuizen en de sociale huurwoningen. En we staan nog maar aan het begin daarvan.

Hoe dan ook, ik zei het al: communisme betekent voor mij dat je consequent streeft naar socialisme. En vooral ook dat je niet loslaat. Zodra je ook maar érgens opgeeft en je idealen loslaat, ben je eigenlijk al geen communist meer.