Door global warming is de Nederlandse wijn beter dan ooit en dat is zorgelijk

Snel! Noem drie goede Nederlandse wijnen. Gelukt? Nee?

Grote kans dat je er niet eens één kent, maar wel minstens zeven biermerken en drie kroketmerken. Dat is erg jammer, want ons land is een fenomenaal wijnland. Zo goed zelfs, dat ze onze vaderlandse wijn inmiddels in toprestaurants schenken. Dat onze wijn zo goed is hebben we te danken aan de wijnboeren, die steeds professioneler zijn gaan produceren, maar ook aan global warming.

Een van de wijnboeren is Mathieu Hulst van Apostelhoeve in Limburg. Zijn vader begon daar in 1970 met wijn maken. Ze begonnen in een tijd dat mensen je voor gek verklaarden als je dat in Nederland ging doen. Tegenwoordig worden er op de oude appel- en perenboerderij zes droge witte wijnen en twee mousserende wijnen gemaakt, waarvan de Cuvée XII het bekendste is. De flessen winnen bijna elk jaar prijzen en zijn daardoor ook altijd belachelijk snel uitverkocht.

Volgens experts wordt door de loeiwarme zomer die we achter de rug hebben 2018 het beste Nederlandse wijnjaar ooit. Om daar meer over te leren zochten we Mathieu op en spraken hem over global warming, idiote wijnprijzen en of wijn maken wel zo leuk is.

MUNCHIES: Hee Mathieu, je wijn is heel erg populair en niet makkelijk meer te verkrijgen. Zelfs bij het restaurant nabij jullie wijnhuis is het op. Hoe kan dat?
Mathieu Hulst: Ja, we moeten vooral grote klanten al een aantal jaar nee verkopen. De KLM heeft al vaker geïnformeerd naar onze wijn. Maar dat gaat dan meteen om zo'n grote hap en dan moet je tegen je vaste klanten een jaar lang gaan zeggen: “Ik heb ‘m dit jaar niet.” Dat kun je eigenlijk niet maken – dat is niet netjes.

Het gebeurde ook toen De Telegraaf vorig jaar onze wijn tot beste aspergewijn kroonde. Die journaliste belde me meteen op. Ik was vereerd, maar zei: “Ik heb slecht en goed nieuws. Ik heb die wijn dit jaar niet meer. Hij is helemaal op. Maar die van het volgende jaar is nog veel beter.”

Is het niet een blok aan je been dat je hele productie elk jaar op is?
Aan de ene kant ben ik wel trots. Maar toen ik laatst een verzoek kreeg om mijn wijn te gebruiken bij een diner van de koning en koningin, was het wel moeilijk dat ik niks meer had. Gelukkig mocht ik van een bevriende handelaar nog iets terugkopen.

Waarom is Nederlandse wijn niet overal populair?
Ik denk dat veel mensen überhaupt niet weten dat er in Nederland wijn wordt gemaakt en dat is heel begrijpelijk. Ik snap dat als je een enkele keer uit eten gaat en nog nooit Nederlandse wijn hebt gedronken, je dan heel voorzichtig bent om zoiets te bestellen. Het is verhoudingsgewijs vaak duurder. Dan kies je voor zekerheid. Dat zou ik ook doen.

Zijn er ook mensen die zeggen: “Leuk die Nederlandse wijn, maar die hype gaat wel voorbij”?
Ik denk dat veel mensen sceptisch waren toen mijn vader ermee begon. Ik denk dat zelfs naaste familie dacht: dat wordt nooit wat. En ik kan ze ook wel gelijk geven. Maar nu laten we zien dat het heel goed kan en komen we ook bij internationale proeverijen als winnaar uit de bus. Dat streelt het ego wel.

In het begin bedekten mensen ons een beetje met de mantel der liefde en werd ons een slecht jaar vergeven. Als de wijn het jaar erop maar weer wat beter was. Dat is nu voorbij. Het afgelopen jaar is er in Nederland 40 hectare aan wijngaarden opgedoekt. Ik denk dat daardoor de goede wijnmakers overblijven. We houden de collega’s over die het geweldig doen, bijvoorbeeld de Kleine Schorre in Zeeland en de nonnen in Brabant.

Maar waarom is jullie wijn dan niet veel duurder dan 12 euro?
Dat vragen veel mensen. Als je deze wijn voor 25 euro gaat aanbieden, kopen mensen toch een buitenlandse fles. Zo realistisch moet je zijn. Als ik het dubbele had gevraagd, had ik de wijn ook verkocht gekregen, maar was dat waarschijnlijk van korte duur en al gauw een gimmick geworden. Omdat onze wijn nu niet duurder is dan wijn uit het buitenland, kunnen we ons daarmee meten en willen ook veel restaurants ermee werken. En ze vinden het ook leuk dat het uit Nederland komt.

Is dit wijnjaar top, omdat global warming ons de warmste zomer ooit opleverde?
Ik hou wel een slag om de arm, hè? Er moet nog wel wijn van gemaakt worden. Maar de ingrediënten zijn wel goed: alles is supergezond, er was geen rotte druif te vinden en het volume was ook super.

Dat is wel een beetje raar, want alle adviseurs in Europa riepen dat het een kleine oogst zou worden door die warmte. Ik heb in heel Europa nog nooit zo’n succesvolle oogst gezien. We zaten al gauw met ruimtegebrek. Ik had geluk dat ik op tijd zag dat het zo’n grote oogst zou worden en nog wat tanks ervoor kon vinden. Die waren daarna snel overal uitverkocht.

Je meet vooral het suikergehalte om te kijken wat de kwaliteit is. Dit was een droog jaar en dan is alles wat je uit de grond haalt ook geconcentreerder. En als ik nu al proef, proef ik een sterke concentratie en dat belooft heel veel.

Dus je had de hele zomer al het gevoel dat de oogst zo groot zou worden?
Nou, we hadden een klein beetje pinot gris hangen, om een dessertwijn mee te maken. Maar om het juiste suikerpercentage te halen heb je een edele rotting nodig. En bij ons ging het maar niet rotten. Door de droogte werden de trosjes steeds slapper, dus toen ben ik maar gaan oogsten. Ik heb ze binnengehaald met 308 gram suiker per liter. Dat is niet te geloven. Als je weet dat een van de beste dessertwijnen, Chateau d'Yquem, met 353 gram suiker per liter wordt geoogst, dan zit dat niet er niet zo ver vanaf. Dat is echt bizar in Nederland, want normaal is dat nooit zo hoog. Uiteindelijk hadden we nog veel eerder kunnen oogsten.

Dus het balans in zuren is jullie geheim?
Ik denk dat door die zuren onze wijnen en die uit andere noordelijke landen, de cool climate wines, zo populair zijn, maar het is ook de Limburgse grond. We hebben hier löss, stenige minerale grond, en daaronder zit mergel met 98 procent kalk. En dat minerale proef je in die tinteling in de wijnen. En als de wijn wat ouder is, proef is door de steenlaag daaronder rokerige tonen.

Ik sprak laatst op een proeverij een eigenaar van een ander wijnhuis. Hij zei: “Die temperaturen stijgen en dalen. Maar wij letten daar niet zo op. Voor ons gaat het om goede wijn maken.” Zij ontkennen global warming eigenlijk.
Tuurlijk. Welk alternatief hebben ze? Het zegt iets over de toekomstige kwaliteit namelijk. Als je in topregio’s rondrijdt zie je het gebeuren. Vroeger lagen de slechtste wijngaarden op de hoogste, koude stukken land, maar tegenwoordig planten ze de goede juist daar. Ze doen daar ook allerlei proeven met andere soorten en klonen. Het speelt dus wel degelijk voor ze.

Supermarkten moesten door de droogte vorig jaar hun prijzen omhoog gooien. Wat gaat global warming nog meer voor de consument betekenen?
Dat geldt niet alleen voor wijn, maar voor alle voedingsproducten. Ik denk dat we in eerste instantie in Europa en Noord-Amerika enorme weelde gaan krijgen. Maar dat het daarna rampspoed wordt. Grote gedeelten van de wereld worden onbewoonbaar en al die mensen slaan op de vlucht. Je kunt wel Trumpje gaan spelen, maar dat wil je ook niet als mensen in nood zijn.

Als global warming zo hard toeslaat… hoe gaan we dan wijn drinken?
Wijn is gewoon een genotsartikel. Ik denk dat het niet anders kan dat de hele wijnwereld zich gaat verplaatsen. Volgens de Europese wijnwetgeving mogen de noordelijke landen chaptaliseren, suiker toevoegen, om voldoende alcohol te krijgen en in de warmere zuidelijke landen mogen ze juist aanzuren. Maar er wordt nu al ontheffing aan noordelijke landen gegeven om aan te zuren. Dan moet je nagaan wat dat betekent voor zuidelijke landen.

Is er geen greintje hoop?
In de Bordeaux is men bezig met een groot onderzoek naar nieuwe druivenrassen die het in het huidige klimaat en het klimaat van de toekomst ook gaan doen. Daar wordt nu de eerste wijn van gemaakt, maar voordat boeren die druiven echt in gebruik gaan nemen, ben je zo weer een decennium verder. Ik vermoed wel dat ze met dit soort oplossingen gaan komen.

Maar ziet het er de komende paar jaar voor Nederland nog wel goed uit?
Mensen realiseren zich nog te weinig hoe snel klimaatverandering zich voltrekt. Voor de klassieke rassen is het alleen maar een win-winsituatie, maar voor die hybride rassen, een soort veilige laboratoriumwijnstokken, die hier ook veel gebruikt worden, voorspel ik dat het binnen de komende tien jaar voorbij is. Omdat je daarmee alleen wijn maakt die leuk is om te kopen of cadeau te doen. Spelerij is natuurlijk niet erg als het een hobby is, maar er zijn een hoop mensen flink op hun neus gegaan met die hybrides. Dan valt de kwaliteit tegen en zitten ze in een keer met een hele hoop wijn die ze niet verkocht krijgen. Dan heb je een serieus probleem.

Je zei in een eerder interview dat er geen zak aan is om wijn te maken.
Wijnmaker zijn, daar is ook echt niks aan. Dat op de grond kruipen met 35 graden, regen of juist vorst, daar vind ik geen kloot aan. Als iemand zegt: “Wijn maken is het mooiste wat er is,” zeg ik dat dat helemaal niet waar is. Je moet niet zeggen dat dit het mooiste vak ter wereld is. Wat een onzin. Wijn drinken is wel leuk, dat is waar het om draait. Dat is die opoffering waard.

Een opoffering dus. Zoals mensen ook praten over zwanger zijn.
Ja! Precies. Dat ga ik van je stelen.

Bedankt, Mathieu!