We vroegen een aantal mensen uit de Amsterdamse horeca naar hun ervaringen met wanbetalers

Ik zie mezelf nog als een gek over de Grote Markt van Kortrijk rennen, met mijn werkschort om en een portemonnee rammelend van de euromunten om mijn middel. Tafelschuimers (in het Nederlands zeggen jullie graag wanbetaler, klaploper of uitvreter): bah. Hoe bevredigend het ook is om als een samoerai op de 'zonder-te-betalen-weglopers' af te stormen, ze bij de kraag te vatten en ze de rekening onder de neus te duwen – ze blijven de nachtmerrie van elk restaurant.

De Belgische kranten stonden vorige week rood met de resultaten van een onderzoek van ondernemersorganisatie NSZ: het aantal tafelschuimers is in het afgelopen jaar met 24% gestegen. Steeds meer klaplopers wandelen een restaurant binnen, vullen hun magen royaal met eten en drank en glippen weg zonder te betalen. Horecazaken proberen zich daarop voor te bereiden door direct af te rekenen of bewakingscamera's goed in het zicht te hangen, maar het blijft moeilijk om ze te pakken te krijgen. De dieven lijken steeds snoder te worden.

Ik noem hen terecht dieven, want het geld dat ze niét betalen wordt uit iemand anders' portefeuille gehaald: die van de zaak of – in ongelukkige gevallen – die van de persoon die je de hele avond bediend heeft. Dat beseffen veel van deze uitvreters niet, of het kan ze niks schelen.

NSZ roept horecazaken in België op om aangifte te doen bij de politie, maar slechts 18% doet dat ook daadwerkelijk na een incident. Misschien kost het te veel moeite, misschien denken eigenaars dat het toch weinig zal uithalen, of misschien, heel misschien, hebben horecazaken zo hun eigen manier van omgaan met wanbetalers.

Ik fietste een rondje door Amsterdam en vroeg in meer dan twintig verschillende restaurants en kroegen of hier ook vaak klanten weglopen zonder te betalen. Antwoorden varieerden van "Mwah, soms" naar "Ja natuurlijk" naar een escalerend "Godverdomme, ja, die kankermongolen!" Maar de politie bellen was wel het laatste wat ze zouden doen, bleek toen ik ze vroeg naar persoonlijke ervaringen met tafelschuimers; ze lossen het liever zelf op.

Waar: 
Bo Cinq op de Prinsengracht
Wie:
Fred, de voormalige manager
Rekening:
135 euro
Betrapt?:
Ja
Wat gebeurde er?
Het was de tweede keer dat hij in ons restaurant was. Hij ging met zijn domme kop aan dezelfde tafel zitten. Ik herkende hem wel, maar wist niet onmiddellijk waarvan. Pas toen mijn collega liet vallen hoe onmenselijk aardig die klant aan tafel tien was, wist ik het weer. De gladde aap, een vent van middenklasse, was al een keer weggelopen zonder te betalen. Zijn routine was veel te goed geoefend. Hij kwam binnen, werd dikke vrienden met de bediening, bestelde een fles wijn met twee glazen omdat hij zogezegd op een vriend aan het wachten was, en bestelde even later ook eten voor twee. Ik vertelde mijn collega's dat iedereen hem in de gaten moest houden. Deze keer zouden we hem te grazen nemen. We droegen allemaal een portofoon, dus toen de klant richting de deur liep stond ik buiten op hem te wachten met de rekening: "Dit is de tweede keer, meneer. Kom op, betalen." Het drama van het moment werd aangewakkerd door een woeste onweersbui. Hij had geen geld bij zich en zei dat ik hem kon volgen naar zijn auto. Ik, in mijn ondertussen natgeregend t-shirt, liep samen met hem richting Rijksmuseum. Onderweg stopten we aan een bar waar zogezegd een vriend van hem werkte die hem geld zou lenen. De bar had twee uitgangen en de man probeerde nog eens weg te lopen. Zeiknat schreeuwde ik hem toe of hij eigenlijk de intentie had om die rekening te betalen. Hij stamelde een paar sorry's, maar ik nam daar geen genoegen mee en zei: "Geef me je schoenen." Ik heb zijn schoenen voor zijn neus in de gracht gegooid. Rotzak.

Waar:
Café Schiller op het Rembrandtplein
Wie:
Voormalig bedrijfsleider Mees
Rekening:
Meer dan 100 euro
Betrapt?
Ja
Wat gebeurde er?
In Schiller komen veel schrijvers. Op een drukke donderdagavond drie jaar geleden zat een groep auteurs op terras uitgebreid te pilsen, met oesters en kaasplankjes erbij. Geleidelijk aan gingen mensen naar huis. Ze dropen één voor één af, en toen er nog twee over waren bracht ik de rekening. Ze zeiden dat hun uitgever (die inmiddels elders in de zaak rondhing) zou betalen, maar die weigerde pertinent. "Ze hebben op de boekpresentatie al gratis kunnen drinken, hier betalen ze zelf," zei hij. Toen de scribenten tegen mijn collega zeiden dat ze geen geld bij zich hadden en wat verderop op het plein gingen pinnen, vertrouwde ik het voor geen meter. En ja hoor, toen ik naar buiten liep zag ik ze nog net met hun zakkerige lijven en halflege biertjes in de hand het plein over rennen. Ik zette de achtervolging in, met mijn sloof nog om, tot ik op mijn schouder werd getikt door de portier van onze buren, coffeeshop Smokey. "IK PAK ZE VOOR JE," riep hij. De enorme kerel beende over het plantsoen, greep de gasten letterlijk bij de kraag en liep zonder ze los te laten met ons mee naar de pinautomaat. Niemand zei een woord. Ik nam het geld van ze aan en ging terug naar het café. We hebben de portier bedankt met een portie bitterballen. Ik heb die schrijvers nog vaak terug gezien in Schiller, maar sinds dat voorval moesten ze elke keer direct bij me afrekenen. Wraakgevoelens had ik niet echt, ik koos er voor het voorval professioneel te negeren.

Waar:
Café Flamingo in de Pijp
Wie:
Barman Daan
Rekening:
24 euro
Betrapt?
Ja
Wat gebeurde er?
Onlangs kwam een Amerikaanse backpacker aan de bar zitten om Amsterdamse biertjes te proeven. We praatten over de NFL en zo nu en dan ging hij naar buiten om wat trekjes te nemen van een joint. Chille gast. Ondertussen liep het café langzaam vol, waardoor ik niet meer de hele tijd achter de bar stond en hem dus af en toe uit het oog verloor. Toen hij zes speciaalbier later niet meer op zijn kruk zat, dacht ik dat hij weer buiten aan het blowen was. Ik speurde het terras af en zag veel dorstige blikken, maar geen Amerikaan. Het moment waarop je beseft dat iemand weg is zonder zijn rekening te hebben betaald is echt naar. Ik rende snel de hoek om in de hoop hem nog te zien, en ja hoor, met de snelheid van een slak sjokte mijn wanbetaler richting het Gerard Douplein. Ik vatte de boef bij de kraag en duwde de rekening boos in zijn hand. Hij staarde me stoned en dronken aan, het duurde best even voordat hij zich realiseerde waarom ik zo pissig naar hem keek. Na wat 'Sorry, bro'-achtige zinnen stak hij schuldbewust veertig euro in mijn hand – dikke fooi. Ik denk dat deze gast het oprecht niet kwaad bedoelde, dus ik werd er verder ook niet kwaad om.

Waar:
Rose's cantina in de Reguliersdwarsstraat
Wie: Barman Morgan
Rekening:
170 euro
Betrapt?
Nee
Wat gebeurde er?
Het was een gezin. Ik had ze de hele avond bediend, de halve menukaart uitgelegd, grapjes gemaakt, hun kinderen stickersnorren gegeven die we hier hebben. Toen ik terugkwam uit de keuken waren ze ineens weg. Mantels, handtassen, kinderen, alles. De tafel lag erbij als een slagveld. De volgende twee minuten rende ik in paniek rond: ik checkte de toiletten, de tuin, bovenverdieping, de bar, en vroeg aan elke collega of zij toevallig bij die tafel hadden afgerekend. Ik heb ze nooit te pakken gekregen, de fuckers.

Waar:
Café Huyschkaemer in de Utrechtsestraat
Wie:
Eigenaar Adnan Beuqi
Rekening:
Ongeveer 40 euro
Betrapt?
Ja
Wat gebeurde er?
Het gebeurt toch een à twee keer per maand dat iemand wegloopt zonder zijn rekening te betalen, en altijd bij wie je het 't minst verwacht. Vanmiddag had een oud vrouwtje hier koffie met taart besteld, en toen alles op was, was ze plots weg. Soms vergeten mensen het gewoon, maar dat gebeurt vooral 's avonds als de gasten dronken zijn.

In dit geval ging het om een verliefd koppel. Ze zaten aan een tafeltje boven en bestelden, tussen het tongen door, steeds een biertje en een rode wijn. Ik ging af en toe kijken of ze wat nodig hadden, vulde hun glazen bij, serveerde ze nacho's met extra kaas en jalepeños – zoals zij het graag wilden. Af en toe gingen ze buiten een sigaretje roken. Toen ik de laatste ronde deed zaten ze niet meer aan tafel. Buiten waren ze ook nergens te bespeuren. Dan voel je je echt genaaid, zeker als je de hele avond je best hebt gedaan om hen goeie service te geven. Je voelt je bestolen.

In de zomer die erop volgde was ik met mijn collega op een festival. Datzelfde koppel liep op ons af omdat ze ons herkenden van de Huyschkaemer. Ze vertelden ons enthousiast dat hun eerste date daar was geweest en dat ze er sindsdien altijd hun jubileum willen vieren. Mijn collega en ik keken elkaar verwonderd aan. "Dat weet ik," zei ik, "want jullie hebben je rekening niet betaald." Blijkbaar waren ze het in hun roes van hormonen en verliefdheid écht vergeten – ze voelden zich zo schuldig dat ze ons toen de hele tijd op bier en broodjes hebben getrakteerd. Nu komen ze nog vaak terug en rekenen ze altijd gelijk af.