De politie zag me aan voor klimaatactivist en stopte me in een bus

Ik zit samen met zo’n dertig demonstranten en vijf politieagenten in een bus die door Amsterdam rijdt. Ik heb geen idee waar we heen gaan en weet alleen dat ik er geen identiteitskaart nodig heb. Dat vertelde de agent mij toen ik zei dat ik mijn portemonnee niet mee had en dus niet kon bewijzen dat ik een journalist – en dus geen demonstrant – ben. “Geen zorgen, ik heb boterhammen mee voor als je honger krijgt,” vertelt een demonstrant me vrolijk, terwijl we de snelweg oprijden. Zij heeft ook geen idee waar we heen gaan. “Soms worden we ergens gedropt en vrijgelaten, soms word je ondervraagd en ben je pas ‘s avonds klaar.”

Ik heb er spijt van dat ik niet even mijn tanden heb gepoetst voordat ik vanochtend naar buiten ging om verslag te doen van de actie die Extinction Rebellion samen met Animal Rebellion organiseerde in de hoofdstad. Maar waar ik nog het meest van baal, is dat ik zonder erbij na te denken een broek met koeienprint aandeed en mijn portemonnee thuis liet. Nu kon ik op geen enkele manier bewijzen dat ik geen deel uitmaakte van deze demonstratie, waar mensen actievoerden voor betere levens voor kippen en koeien.

Burgerlijke ongehoorzaamheid

De organisaties eisen door de drukke Overtoom te blokkeren dat de overheid een klimaat-noodtoestand uitroept. Demonstrant Robbert, verkleed als kip, vertelt mij dat ze de overheid onder druk willen zetten om in actie te komen. “Het allergrootste probleem is de vee-industrie en het misbruik van dieren, waardoor er veel uitstoot en ook enorm veel dierenleed ontstaat. We willen dat de overheid eerlijk is over de klimaatramp, zodat we zo snel mogelijk overschakelen op een plantaardige, veganistische samenleving.” 

De demonstranten willen de problemen aankaarten door in verschillende steden ‘burgerlijk ongehoorzaam’ te wezen, bijvoorbeeld door de weg te blokkeren. Deze ochtend werd op verschillende plekken in Rotterdam, Tilburg, Utrecht en Amsterdam gedemonstreerd, waarbij in Utrecht bijna honderd arrestaties werden verricht. Deze actie is een van de vele demonstraties die nog zullen volgen. De activisten zelf noemen het het begin van de “lente-rebellie”. 

De Overtoom, waar de demonstratie plaatsvindt, is om de hoek van mijn huis. De sfeer ter plekke is gemoedelijk, bijna vrolijk. Er wordt gezongen, er worden nootjes uitgedeeld en lachgaskoning Deniz zit vanaf zijn balkon in een megafoon te roepen dat de demonstranten moeten oprotten.

(tekst gaat door onder de foto)

‘Floppy gaan’

Die gezelligheid verdwijnt niet wanneer de politie aankondigt dat ze in actie zullen komen. En dat doen ze. Even later hangt een van de demonstranten als een zak vlees zonder botten in de armen van de agenten. Later vertelt Sander, een boer in opleiding en actievoerder die ik ontmoet in de bus, dat dit een speciale techniek is die ‘floppy’ heet. De demonstranten passen die altijd toe om de actie zo lang mogelijk te laten duren – en zo dus zoveel mogelijk impact te maken. Sander demonstreert geregeld en hij is het gewend om opgepakt te worden. “Agenten vouwen je handen dubbel of steken een duim tussen je ribben. Echt pijn doet het niet, maar ze doen het om je in gang te krijgen.”

Terwijl ik langs de rand van de demonstratie sta, komen twee agenten op me af. Ze pakken me beet en zeggen dat ik mee moet naar de bus. Wanneer ik ze vertel dat ik van de pers ben, geloven ze me niet. Ze antwoorden ook niet op de vraag waar we heen gaan of wat er überhaupt aan de hand is. 

(tekst gaat door onder de foto)

De bus wordt gevuld met demonstranten. Een jonge vrouw wordt over de drempel gesleurd. Pas wanneer de agenten haar uiteindelijk op een stoel neerzetten, lijkt ze weer bij bewustzijn. Vrolijk zet ze zich naast haar vrienden. Haar naam is Charlotte en dit is haar eerste demonstratie. “Ze vroegen me in het Nederlands of ik op wilde staan, maar ik ben Engelstalig en ik deed even alsof ik het niet verstond,” lacht ze. Ik vraag Charlotte of ze nu boos is op de politie. “Veel demonstranten zijn kwaad op de politie, maar dat heb ik niet. Veel demonstraties de laatste tijd bestaan nu vooral uit agressief gedrag tegen de politie, maar dat is niet nodig om je punt te maken. We strijden juist voor een mooiere wereld – ook voor politieagenten en hun kinderen. Ik snap dat zij hun werk ook moeten doen,” vertelt ze.

Een busrit naar een afgelegen industrieterrein

De bus vertrekt. Elke stoel is bezet met demonstranten. Uiteindelijk vraag ik een andere agent waar we heen gaan en hij vertelt me dat we naar een industrieterrein gaan, ergens in Amsterdam-Noord. Niemand weet wat we daar gaan doen. De bus stopt op een guur industrieterrein, niet ver van de autosnelweg, bij een FEBO-kantoor. De demonstranten applaudisseren voor de buschauffeur en stappen uit. Daarna rijdt de bus weg. Ik heb geen idee wat we nu moeten doen. “We hebben geluk. We worden niet ondervraagd,” hoor ik iemand zeggen. “Ik heb dit al zo’n vier keer meegemaakt, maar ik ben ook al eens echt opgepakt,” vertelt Sander. “Dan krijg je een proces verbaal en moet je naar de cel. Daar hebben ze tijd om te onderzoeken wie je bent en wat je hebt mis gedaan.”

Als ik eindelijk thuis ben, ben ik benieuwd of de politie dit juridisch gezien wel mag doen. Ik bel Willem Jebbink, een advocaat die hierin gespecialiseerd is. Hij vindt dat deze methode alleen gebruikt mag worden bij hele hevige ordeverstoringen. “Op het moment dat je naar een bepaalde plek wordt getransporteerd, dan moet op die plek een verklaring worden uitgereikt waarop iets staat als: ‘Om deze redenen bent u verplaatst, en u kunt nu bezwaar maken’.” Maar omdat deze demonstranten “tenminste niet zijn opgepakt”, zullen ze volgens hem minder snel bezwaar maken. “Het is een hele ondemocratische wijze van handelen.”

Extinction Rebellion en Animal Rebellion voeren de komende twee maanden actie door heel Nederland.