De legale en minder legale manieren om aan de meest gewilde trappist van Europa te komen

"Gij zult de hongerigen spijzen en de dorstigen laven," schrijft de Rooms-Katholieke kerk voor. Paters wereldwijd doen precies dat, door bier te brouwen. Het begon in de zeventiende eeuw tijdens de vastenperiode: monniken mochten geen brood eten, maar ze mochten het wel drinken. Ze gingen aan de slag met water, granen en hop en brouwden iets wat in de volksmond nog steeds 'vloeibaar brood' genoemd wordt: trappistenbier. Zelfs de paters in de strengste ordes dronken bier om hun rammelende magen het zwijgen op te leggen. Sneaky maar slim, en het bidden werd waarschijnlijk een stuk gezelliger.

Er zijn momenteel wereldwijd nog elf trappistenbrouwerijen, waarvan twee in Nederland en zes in België. De resterende drie zitten in Oostenrijk, Italië en de Verenigde Staten. De paters brouwen bier binnen de muren van hun abdij, verkopen het, en investeren de winst in sociale projecten, levensvoorzieningen en het onderhoud van hun gebouw. In het Belgische plattelandsdorp Westvleteren gaat het er een stuk heftiger aan toe dan elders. De paters van de Sint-Sixtusabdij brouwen er de meest exclusieve trappist ter wereld: Westvleteren Twaalf.

De Twaalf, die sinds 2005 vier keer tot nummer één bier van de wereld werd uitgeroepen en sterk genoeg is om getrainde bierdrinkers na drie glazen de polonaise te laten dansen met het ondergoed van hun vrouw op het hoofd, is niet in de handel verkrijgbaar. Het is in de regel, net zoals de Westvleteren Blond en Acht, enkel te koop in de abdij zelf en in het café ertegenover, en die verkoop is waanzinnig gereguleerd. Al tien jaar lang smeekt de halve wereld wanhopig om haar dagelijks Westvleterenbrood, maar het wil niet pakken. De paters weigeren meer dan 60.000 flesjes per jaar te bottelen en willen het bier ook niet verkopen aan horecazaken of winkels – dat zou hun religieuze leven te erg verstoren.

De enige keer dat Westvleteren in de supermarkt verkocht werd, was toen de paters geld nodig hadden om hun abdij te verbouwen. Mensen wachtten in lange rijen en het bier was op de meeste plaatsen in minder dan een uur uitverkocht.

Omdat de mens een onweerstaanbare drang heeft om te willen wat hij niet kan krijgen, bestaan er nu allerlei krankjorum legale en minder legale manieren om aan het bier te komen:

EEN KRAT RESERVEREN VIA DE BIERTELEFOON De meest legale manier om je kelder te voorzien van een krat Westvleteren is door te bellen naar de biertelefoon. Die is in het leven geroepen om bierfiles te vermijden.

Vroeger schreven de paters de datum waarop ze hun bier zouden verkopen op een bord. Als die dag aanbrak, stonden mensen urenlang als debielen aan te schuiven in een file van anderhalve kilometer, in de hoop een paar kratten te bemachtigen. De politie moest het verkeer in goede banen leiden en ervoor zorgen dat mensen niet gingen voordringen of vechten. Het was een kleine, chaotische trappistenhel.

Nu is die koopstress verplaatst naar het huis van de koper. Wie een bak Westvleteren wil, moet urenlang aan zijn telefoon vastgekluisterd blijven. De lijn gaat ongeveer twee keer per maand (op de website zie je wanneer dat is) voor drie à vier uur open en dan bellen honderden mensen tegelijk. Het resultaat is vaak dit:

Met een tarief van dertig cent per minuut – plus extra kosten als je vanuit het buitenland belt – is de telefoonrekening vaak hoger dan de prijs van een bak bier. Geluksvogels die door de constante bezettoon heen prikken en een pater aan de lijn krijgen (hoera), maken een afspraak om hun bier op te halen. Daarbij moeten ze hun nummerplaat opgeven. De regel is namelijk twee kratten per auto per twee maanden. Je telefoonnummer komt tot zestig dagen na de reservatie niet meer binnen bij de bierlijn en je auto mag het terrein niet meer op.

EEN SIXPACK PER PERSOON KOPEN IN CAFÉ IN DE VREDE Tegenover de abdij zit In De Vrede, een café met een kleine shop waar Westvleteren verkocht wordt in pakjes van zes. Dit is wederom een spel van geluk, want het bier is niet altijd te koop. "Mensen zijn eigenlijk altijd teleurgesteld," vertelt de verkoper me. "Ofwel willen ze de Acht en is er enkel de Twaalf, ofwel willen ze bruin bier en is er enkel Westvleteren Blond. Soms is er zelfs helemaal niets, en dan worden mensen kwaad omdat ze van zo ver gekomen zijn voor niets."

Als er bier in het winkeltje ligt, kun je dat van verre zien aan de rij voor de deur. Iedereen mag één sixpack kopen (de Twaalf kost twintig euro). Toen ik er laatst was, hing er een papiertje met "vandaag geen bier te koop." Dan huil je tranen van diepe ontgoocheling. Gelukkig kun je in dat geval in het café zelf altijd Westvleteren bestellen met een boterham verse abdijpaté erbij. Vervolgens vrolijk door de hopvelden huppelen is ook niet mis.

MEERDERE SIXPACKS PER PERSOON KOPEN IN CAFÉ IN DE VREDE Het volk wil wat het volk wil, en het volk wil bier. Een sixpack per persoon is weinig, maar als je inventief bent, kan je meer uit je trip naar Westvleteren halen. Je kunt met een auto vol vrienden en een lege kofferbak naar Westvleteren rijden, en al die vrienden een sixpack voor je laten ophalen. Je kunt ook aankloppen bij dorpelingen en hen vragen of ze mee met je willen aanschuiven in ruil voor wat zakgeld. Maar het kan veel creatiever. De vader van mijn beste vriendin wilde iedereen op het aankomende familiefeest een trappist geven. Ze waren precies met twaalf. Hij nam twee verschillende outfits mee in zijn auto, zodat hij twee keer zou kunnen aanschuiven zonder dat de verkopers hem zouden herkennen. Het lukte.

EEN BIERDEALER ZOEKEN DIE ZIJN EED MET EEN PATER BREEKT Wie zelf de moed niet heeft om naar Westvleteren te reizen en op bierjacht te gaan, moet een dealer zoeken. Op Ebay en Marktplaats zijn er genoeg te vinden die het bier met woekerprijzen verkopen. Bij de abdij kost een krat tussen de dertig en veertig euro, afhankelijk van het soort. Op Ebay gaan ze niet voor minder dan honderd de deur uit.

Broeder Paul, die me doorverbond met broeder Godfried, die me terug doorverbond met broeder Paul, vertelde me dat het de paters diep ongelukkig maakt dat mensen het bier doorverkopen: "Het is onze vrome wens dat dat niet gebeurt. We zetten zelfs op de kassabon dat het niet toegelaten is om het bier in de handel te brengen. Wie Westvleteren koopt, sluit dus een soort stilzwijgende overeenkomst met ons af. Maar nog steeds zijn er mensen die zich organiseren met oog op winst of koerier spelen voor opkopers en horecazaken. Dat kwetst ons. Wij kunnen geen actie ondernemen, dat kan alleen de economische inspectie. Wij focussen ons op het uitdenken van een nieuw verkoopsysteem dat zulke woekerpraktijken onmogelijk zal maken."

TEVEEL FLAPPEN NEERTELLEN IN EEN CAFÉ In steeds meer cafés en horecazaken kun je Westvleteren kopen. Je legt gemakkelijk twaalf euro neer voor één flesje. Gollem Raamsteeg, Cracket Kettle en Arendsnest zijn een paar van de vele cafés in Amsterdam waar je een Westvleteren kunt bestellen. Na een half uurtje rondbellen werd me duidelijk dat veel cafés nummers hebben van Belgische en Nederlandse Westvleteren-hosselaars. Heel geheimzinnig allemaal, maar eens om de zoveel tijd rijdt een particulier met een bus vol kratten Westvleteren door Amsterdam om het vloeibare goud aan cafébazen door te verkopen.

"Soms moet ik er zelf naar zoeken, soms wordt er op mijn deur geklopt. Meer kan ik er echt niet over zeggen. De particulieren die in deze handel zitten zullen je ook niet willen spreken. Wie in deze business zit, zwijgt erover. Hoe meer media-aandacht, hoe meer mensen het bier willen kopen, hoe minder makkelijk het is voor hen om kratten Westvleteren te halen," vertelt café-eigenaar Peter van der Arend me.

De cafébazen voelen zich niet schuldig. "Wij doen helemaal niets verkeerd. Ik koop het bier netjes van een particulier. Op mijn kassabon staat niet dat ik het niet mag verkopen," vertelt Peter.

Eigenaars van kleine winkels zien er ook geen kwaad in. The Spirit of Wine in Heemskerk verkoopt een flesje Westvleteren voor 12,95. De verkoopster vertelde me dat ze vindt dat ze hiermee de paters steunt: "Westvleteren is zo'n mooi bier en het moet zich staande houden in een jungle van nieuwe bieren. De verkoop is misschien niet helemaal officieel, maar het bier kan niet overleven als het enkel in de abdij verkocht wordt. We helpen de paters eigenlijk."

JEZELF TEVREDEN STELLEN MET HET MINDERWAARDIGE TWEELINGSBROERTJE VAN WESTVLETEREN Als je de paters te streng vindt en de bierdealers te duur, kun je altijd een voorraad Sint-Bernardus inslaan. Dat is namelijk 99% gelijk aan Westvleteren Twaalf.

Het is officieel geen trappist, omdat het niet binnen de muren van een abdij gemaakt wordt, maar het recept is exact hetzelfde als dat van Westvleteren. Toen de abt tijdens de Tweede Wereldoorlog besliste dat de paters niet zoveel bier mochten brouwen omdat het hen afleidde van hun religieuze taken, ging het recept naar brouwerij Sint-Bernardus in Watou, dertien kilometer verderop. Die brouwerij maakte in opdracht van Westvleteren een commerciële kopie van het bier onder een andere naam: St. Sixtus. Later zetten ze dat contract stop en nu heet het bier Sint-Bernardus.

Jaren geleden maakten de paters van Sint-Sixtus die commerciële zet, en nu hebben ze een distributiesysteem op poten gezet dat zo gelimiteerd is, dat Westvleteren tot meest exclusieve bier ooit is verheven. De hele wereld wil die exclusiviteit proeven, en er flink voor betalen. Wie zegt dat paters geen zakenmensen zijn?