Het bizarre verhaal van de ‘Pablo Escobar van de eieren’

Jeffrey Lendrum wordt ook wel de ‘Pablo Escobar van de eieren’ genoemd. Hij is de meest beruchte smokkelaar van zeldzame eieren ter wereld, met een lange carrière in het stelen en smokkelen van eieren van bedreigde vogelsoorten.

Afgelopen januari werd hij tot drie jaar gevangenisstraf veroordeeld, nadat hij op Heathrow Airport was betrapt met 117.000 euro aan eieren, die hij had verstopt onder zijn kleren. Hij was al eerder veroordeeld voor soortgelijke overtredingen in 2010 en 2015.

Nou denk je: eieren smokkelen, wat is dat nou weer? Maar eigenlijk is het niet veel minder riskant dan bijvoorbeeld drugs smokkelen. Jeffrey Lendrum, die zowel de Zimbabwaanse als de Ierse nationaliteit heeft, moest naar de meest onherbergzame plekken reizen om zeldzame eieren te vinden. Hij bungelde aan een touw uit een helikopter om ze te kunnen jatten. Imposant, maar ook gemeen: de eieren waren namelijk vaak van vogelsoorten die op het randje zitten van uitsterven.

De Amerikaanse journalist Joshua Hammer is bezig met een boek over Lendrum. Ik belde hem op om meer te weten te komen.

VICE: Hoezo is Jeffrey Lendrum beroemder dan andere smokkelaars?
Joshua Hammer: Nou, hij doet het al sinds de jaren tachtig, dus al bijna veertig jaar. Hij gaat naar bizarre, afgelegen uithoeken en steelt eieren onder moeilijke omstandigheden. Er komen helse klimpartijen en helikoptervluchten aan te pas. Daarna weet hij internationale grenzen te passeren met kwetsbare eieren, en er op de een of andere manier in te slagen ze in leven te houden. Hij is zowel dief als smokkelaar, en in beide even succesvol.

Hoe kwam je erbij om een boek over hem te schrijven?
Ik raakte geïnspireerd toen ik een stukje over hem las in de krant. Ik had het eerst als een artikel gepitcht voor een tijdschrift voor outdoorliefhebbers. Ik kwam terecht in Wales, waar ik tijd doorbracht met mensen van de Wildlife Crime Unit. Die waren Lendrum op het spoor. Er zat zoveel avontuur in hun verhalen, en in dat van Lendrum, dat ik dacht: dit zou weleens een boek kunnen worden. Ik denk dat het The Falcon Thief gaat heten, en het moet begin 2020 af zijn.

Je hebt Lendrum geïnterviewd, toch? Wat is het voor iemand?
Hij was een rustige, sympathieke vent. Zo aardig als maar kan.

Hoe lucratief is een carrière als eiersmokkelaar?
Daar heb ik geen duidelijk antwoord op gekregen. Je zou denken dat Lendrum geld binnen zou harken. De wilde giervalk-eieren die hij gestolen zou hebben, zouden al 350.000 euro opleveren, hoorde ik van twee vogelfokkers die zowel de legitieme als de zwarte markt kennen. Maar het leek nooit alsof Lendrum veel geld had. Hij had een prima auto en was mede-eigenaar van een vliegtuig, maar hij had geen extravagante levensstijl.

Hoe jatte hij een ei?
Op een reis naar Noord-Quebec hing hij aan een touw uit een helikopter om eieren uit een nest te grissen. Wat hij soms ook deed was een zekering vastmaken bovenop een klif, zodat hij al abseilend eieren uit nesten kon stelen. Op de grond zou er dan een helikopter op hem wachten, of als het te dicht bebost was om te landen, klom hij via hetzelfde touw weer naar boven.

Hij schijnt bij de Rhodesian Special Air Service te hebben gezeten. Denk je dat zijn training hem hielp bij de diefstallen?
Nee, dat van de SAS is een leugen die hij zelf verspreid heeft. Toen hij daarmee geconfronteerd werd nam hij het terug, en zei hij dat-ie z’n training niet heeft afgemaakt omdat-ie ziek werd. Wel lijkt het erop dat hij in een andere, minder specialistische militaire eenheid van het Rhodesische leger heeft gediend.

Is eieren smokkelen iets wat veel voorkomt? Ik bedoel, had hij veel collega’s?
Moeilijk te zeggen. Er zijn weinig gevallen bekend van mensen die werden betrapt. Het kan zijn dat er een heleboel mensen eieren smokkelen, die nooit gepakt worden. Of het komt gewoon niet zo vaak voor.

Wat moet iemand met zo’n ei? Wie koopt zoiets?
Meestal mensen in het Midden-Oosten. Rijke sjeiks die roofvogels verzamelen, opvoeden of ermee jagen. Die hebben het geld om mensen als Lendrum te kunnen betalen, en willen liever wilde vogels dat vogels die in gevangenschap zijn opgevoed.

Waarom ging Lendrum naar het Verenigd Koninkrijk voor zijn laatste smokkeltripje?
Zelf zegt hij dat hij de Verenigde Arabische Emiraten niet meer in mag, al is hij nogal vaag over de precieze redenen daarvoor. Het kan zijn dat de sjeiks die hem betaalden afstand wilden nemen nadat hij 2010 werd gearresteerd, en dat hij op zoek was naar andere klanten. Hij heeft jarenlang in het Verenigd Koninkrijk gewoond, hij kent een hoop mensen daar, en er is ook een markt voor de eieren.

Hoe vaak is hij gepakt?
Hij stond voor het eerst terecht in Zimbabwe in 1983, omdat hij samen met zijn vader eieren had gestolen uit een nationaal park. Hij zegt zelf dat hij ze voor zijn eigen verzameling wilde, maar er waren toen al geruchten dat hij ze wilde gaan smokkelen. In 2002 werd hij weer opgepakt, voor het stelen van giervalk-eieren in Canada. Hij pleitte schuldig en kreeg een boete. In 2010 werd hij opgepakt op het vliegveld van Birmingham, en kreeg hij een gevangenisstraf van tweeënhalf jaar. In 2016 werd hij gearresteerd in São Paulo met drie of vier zeldzame slechtvalk-eieren, die alleen in een afgelegen uithoek van Patagonië te vinden zijn. Hij werd veroordeeld en kreeg een straf van vierenhalf jaar opgelegd, maar in afwachting van hoger beroep kwam hij op borgtocht vrij, waarna hij het land uit vluchtte.

Waarom blijft hij dit doen? Denk je dat het een soort obsessie is?
Zeker. Er worden zeker al 150 jaar lang eieren verzameld in het Verenigd Koninkrijk – als het niet langer is – en de verzamelaars kunnen behoorlijk obsessief zijn.

Dus hij is ook geïnteresseerd in de eieren zelf, niet alleen in het stelen of verkopen?
Zeker. Ik geloof dat hij als kind een hele verzameling had aangelegd met zijn vader, maar het zou ook kunnen dat zelfs toen al een dekmantel was voor een smokkeloperatie. Toch houdt hij wel echt van de wildernis en van vogels. Hij is een goed geïnformeerde ornitholoog. En het geld zal ook een belangrijke reden zijn, het is niet iemand die op een kantoor gaat zitten werken. Hij is een rebel en houdt ervan om de regels te breken.

Denk je dat-ie weer met eieren in de weer gaat als-ie vrijkomt?
Aan de ene kant mag hij niet meer op plekken komen waar roofvogels leven en wordt hij scherp in de gaten gehouden, wat betekent dat het moeilijker zal worden. Aan de andere kant: hoe gaat hij ooit aan een normale baan komen, met zo’n strafblad?

Bedankt, Joshua.