Kippen zijn een stuk slimmer dan je denkt

Wat betreft dierlijke intelligentie weet iedereen wel een beetje dat varkens nogal slim zijn, koeien vrij dom en kippen ergens tussen vogels en goudvissen vallen.

Toen filmmaker Werner Herzog in de ogen keek van een kip (waarschijnlijk als voorbereiding bij het maken van dit dansje voor het eind van zijn film Stroszek), beschreef hij "de ontstellende schaal van hun platte brein en de ontstellende diepte van hun domheid" als "overdonderend."

Maar kippenvlees en eieren zijn heerlijk, en goedkoop. Er worden in de VS jaarlijks ongeveer 8 miljard kippen geconsumeerd, wat neerkomt op meer dan 41 kilo per persoon. Het spreekt voor zichzelf dat dit niet samen gaat met fijne levensomstandigheden. Maar wie geeft er om hun leefomstandigheden, als het toch maar domme wezens zijn, toch? Fout.

Werner Herzog heeft misschien een scherp oog voor de subtiliteit en de absurditeit van de menselijke conditie, maar bij kippen merkte hij misschien toch niet de ware diepte van hun psychologie op. Maar dat betekent niet dat er geen kippenpsychologie bestaat.

Lori Marino is een onderzoeker Neurowetenschappen en Gedragsbiologie op Emory. Recentelijk heeft ze nog een onderzoek uitgebracht onder de naam Thinking chickens: a review of cognition, emotion, and behavior in the domestic chicken in het wetenschappelijke tijdschrift Animal Cognition.

Hierin verzamelde Marino systematisch alle het bestaande onderzoek over kippen en keek ze naar het rekenvermogen van kippen, hun tijdwaarneming, communicatie en persoonlijkheid. Haar resultaten waren nogal opvallend en zouden er wel voor kunnen zorgen dat je nog eens goed nadenkt voordat je weer eens een bucket KFC haalt.

MUNCHIES: Zijn kippen echt dommer dan andere dieren?
Lori Marino: Nee. Ik denk dat kippen zo'n slechte naam hebben door verschillende redenen: ze zijn geen zoogdieren en mensen eten ze nou eenmaal graag op. Mensen denken vaak dat zoogdieren intelligenter zijn dan vogels, ook al is dat niet het geval. En nog belangrijker: mensen onderschatten de intelligentie, gevoeligheid en het bewustzijn van elk dier dat ze eten omdat het te veel cognitieve dissonantie veroorzaakt. Ze worden gezien als eten of als een product, en niet als iets anders dan dat.

Gebaseerd op jouw onderzoek, wat is de grootste misopvatting over de intelligentie van de kip?
Volgens mij is de grootste misvatting dat ze niet alleen onintelligent zijn, maar vooral dat ze geen gevoelens en gedachten hebben. Ik was verbaasd toen ik ontdekte hoe complex hun sociale leven en dat ze een empathisch vermogen hebben waarvan we normaal alleen denken dat zoogdieren daarover beschikken.

Dus ze zijn best bewust van zichzelf en anderen?
Ze houden er erg van om zichzelf te vergelijken met andere kippen. Ze kunnen hierin heel geslepen zijn. Ze leren ook van elkaar door middel van observatie. En ze zijn ook erg emotioneel, ze leven echt mee met andere kippen met een soort simpele empathie.

De term kippenpsychologie komt een paar keer terug in jouw artikel. Wat betekent dit? Psychologie is de studie van gedrag en geest. Wanneer we denken aan een psycholoog dan denken we aan iemand die werkt met mensen. Maar alle dieren hebben een geest, dus automatisch ook een psychologie en kippen zijn hierin geen uitzondering. Ik gebruik de term psychologie heel opzettelijk omdat het niet alleen maar wetenschappelijk juist is, maar ook het erkent dat kippen wel degelijk een geest hebben. Er zijn zoveel manieren waarop wij naar kippen verwijzen als dingen dat het belangrijk voor ons is om te erkennen dat het niet niks is om een kip te zijn. Ze hebben een geest en elke kip is een individueel net zoals wij zijn. Taal is belangrijk en kan onze percepties vormen. Daarom moeten we weten dat kippen een wie zijn en niet een wat.

Van al de dingen die je kan studeren waarom keek je naar de belevingswereld van kippen? Allereerst was mijn doel om in onafhankelijke beoordeelde wetenschappelijke literatuur feiten van fictie te scheiden. Ik wilde samenvatten wat de wetenschap ons leert over wie kippen zijn.

Is het belangrijk dat we kippen beter gaan behandelen?
Natuurlijk moeten we alle dieren op een humane wijze behandelen, maar als het over kippen gaat, moeten we echt eens goed naar onszelf kijken. We gaan ervan uit dat kippen geen rijk emotioneel leven hebben en daarom behandelen we ze zo slecht. Dat is simpelweg niet waar en we moeten iets met deze kennis gaan doen als we echt willen beweren dat wij gevoelige wezens met compassie zijn.

Wow. Heel interessant. Bedankt voor dit gesprek.