Met oudhollandse drankjes maak je de lekkerste cocktails

Het is een bekend verschijnsel dat je rond de feestdagen overal bubbels in je gezicht geduwd krijgt. Dat is zelfs aangenaam voor mensen die niet er niet van houden: champagne staat symbool voor gezelligheid, feest en glamour, en je kunt de kurk zodanig mikken dat-ie precies langs het oor van oom Bart suist, zodat de hele familie in een deuk ligt.

Maar de feestdagen draaien (het woord zegt het al) om feest, en er is iets dat de afgelopen jaren niet genoeg gevierd is: oudhollandse drank. Samen met Helena Henneveld (28), Koen Schaaijk (28) en Julian Bayuni (41) van cocktailbar Vesper in Amsterdam, trokken we er drie uit het slijk. We experimenteerden met schelvispekel, Boompjes Genever en Willem's Wermoed om tot deze belachelijk lekkere wintercocktails te komen. Van je betere glühwein tot punch en een Old Fashioned – de verhalen die eraan verbonden zijn, smaken al bijna even lekker.

Tropische Gezelligheid: punch met Boompjes Genever

"Ik kan echt enthousiast worden van oude dranken," vertelt Schaaijk terwijl hij zijn gasbrander boven de salie houdt. Hij maakt voor ons een feestelijke winterpunch, want een feestje – of het nou kerst is of oud en nieuw – is een trieste bedoening zonder een kleurige schaal op tafel.

"Punch komt oorspronkelijk van de Britten, die dronken het in de zeventiende eeuw op hun schepen. Drank was toen niet te zuipen– er waren geen distilleerderijen zoals we ze nu kennen. Om het lekkerder te maken, en om buikschurft tegen te gaan, gooiden ze er zuren bij. Citroen, limoen. Zo is punch ontstaan," vertelt Schaaijk.

Terwijl hij Chartreuse – zijn favoriete likeur om cocktails mee te maken – in de kom giet, gaat hij verder: "Deze jenever is van distilleerderij Onder De Boompjes, in Schiedam, waar alle jeneverstokers zitten. Zij gaan way back. Een familie in Leiden begon in 1658 al jenever en korenwijn te maken. Ze gebruiken nog steeds enkel natuurlijke producten, en alle jenever wordt minimaal vier jaar gerijpt op eikenhouten vaten."

"Als ik aan kerst denk, denk ik voornamelijk aan lampjes, vuurwerk en eten. Dat komt omdat ik zelf helemaal niks heb met champagne of andere bubbels." Schaaijk zet liever een goeie punch op tafel. "Punch is van alle tijden. Het is lekker makkelijk. Je hoeft alleen maar wat verschillende dranken in een kom te gooien, en als je een grote kom maakt, hoef je de rest van de avond niets meer te doen."

Punch bestaat altijd uit vijf ingrediënten: suiker, drank, water, citroen en kruiden. In deze versie gaat onder andere gele Chartreuse, Maraschino, ananassap, citroensap en natuurlijk een gulle scheut moutwijnjenever.

Het uiteindelijke resultaat fungeert volgens Schaaijk en Henneveld een beetje als een kerstboom. "Punch heeft een sociaal aspect. Daarom past deze heel goed bij kerst. Iedereen zit gezellig rond de kerstboom, maar wat nog veel gezelliger is, is met z'n allen rond een grote punchbowl gaan zitten," vertelt ze. "Er moet wel genoeg alcohol in zitten, zodat niemand er nog iets bij hoeft te kegelen, zoals in Amerikaanse films altijd gebeurt."

Schaaijk houdt zijn vlam tegen de saliegarnering. "Het salie-aroma van de punch hangt nu ook in de lucht. Je ruikt dingen vaak veel meer dan dat je ze proeft." Het is waar – de kamer ruikt onmiddellijk naar kerst, warmte en feest.

Fisherman's Dream: een Old Fashioned met schelvispekel

"Hij zit nu in een klassiek Old Fashioned-glas, maar eigenlijk kan deze cocktail nog veel beter in een oude keramische of koperen beker die doet denken aan de wilde zee en avontuur," vertelt Julian Bayuni. Hij was zelf dolenthousiast doen hij schelvispekel herontdekte. "Ik had er wel van gehoord, maar nog nooit cocktails mee gemaakt."

Als we de geschiedenis mogen geloven, is schelvispekel de enige echte vissersdrank van Nederland. De drank wordt nog steeds in Vlaardingen gemaakt, maar toch dachten Bayuni en zijn team dat de fles ontzettend moeilijk te vinden zou zijn. Ondanks dat er nauwelijks nog over de drank gesproken wordt, bleek het mee te vallen.

"Vlaardingse vissers dronken dit als ze met hun sloepen op zee gingen, om zich te beschermen tegen de kou," vertelt hij. "Het is een brandewijn met specerijen, die erg sterk naar kaneel smaakt." Die geschiedenis doet wat met de fantasie van Bayuni: "Ik beeld me in dat vissers thuiskomen van hun tijd op zee, bij een vrouw die een gigantisch kerstmaal voor hem bereid heeft. Hij eet alles op, drinkt dit en sukkelt daarna in slaap in zijn fauteuil."

Bayuni maakte van schelvispekel een klassieke cocktail, zodat we de drank en haar geschiedenis goed kunnen proeven. Met wat agavesiroop, chocolade- en zwarte walnootbitters. Deze cocktail serveer je het best na je feestmaal.

Nederlandse Kersttrots: warme cocktail met Willem's Wermoed

Henneveld heeft als bartender een doorgedreven passie voor vermout ontwikkeld. "Ze zou het liefst alleen maar cocktails maken met vermout," lacht collega Schaaijk. Ze dronk haar eerste slok alcohol op haar negende, toen haar vader haar whisky liet proeven: "Toen dacht ik alleen maar: wow, dit is sterk. Niet: wow, wat vies. Pas toen ik achttien was en als bartender begon te werken, begon ik sterke drank echt te waarderen. Vooral oude dranken, omdat je weet dat er meer tijd en werk in zit."

Willem's Wermoud is de allereerste Nederlandse vermout. "Het is een mooie spirit," vertelt Henneveld, "en al helemaal in combinatie met een ander oer-Hollands iets: speculaaslikeur uit Zaandam."

De cocktail die ze voor ons maakt, bestaat uit bourbon, Willem's Wermoed, troebel appelsap, Angostura bitters en speculaaslikeur, en heet Nederlandse Kersttrots omdat we best wat trotser mogen zijn op onze eigen dranken.

Het wordt een warme cocktail. Een variant hierop heeft ze bij Vesper ook op de kaart gezet, en dat komt een beetje door haar diepgewortelde frustratie over glühwein. Ze vertelt: "Ik kan me echt ergeren aan glühwein. Het smaakt zo vreselijk als er suiker in zit. Eigenlijk hoort er dat er ook niet in. Dit is een lekkere soort glühwein, die je wil drinken als je een hele dag buiten hebt geschaatst. Met een koekje erbij, als koek en zopie, maar dan met alcohol. Het doet me heel erg denken aan de mooiste wintermomenten en -herinneringen uit mijn jeugd."

Serveer Nederlandse Kersttrots aan je vrienden of familie die uit de vrieskou je huis binnen komen strompelen, of als dessertcocktail na het kerstmaal, met een koekje erbij natuurlijk.