Seksuele intimidatie in de horeca gaat verder dan je denkt

"Onthoud goed wat de fuck je bent," schreeuwde een klant toen ik hem vroeg de bar te verlaten. Een andere klant stak vijf dollar in mijn shirt en zei: "Hier is je fooi, schatje." Dan was er nog de chef die een foto van mijn kont nam, toen ik met mijn rug naar hem toe stond.

Tijdens mijn zevenjarige loopbaan in de bediening van het restaurant, en het shaken van cocktails achter de bar, ben ik fysiek en verbaal mishandeld. Werkgevers halen hun schouders op en collega's lachen erom. Waarom wordt seksuele intimidatie in de horeca niet serieus genomen?

Wettelijk gezien moeten werkgevers alle werknemers beschermen tegen seksuele intimidatie. Vertel dat maar aan de chef die me in het restaurant in een hoekje dreef en zei: "Na het werk ga ik je kut likken."

Ik heb alles meegemaakt. Ik ben door dronken klanten bitch en slet genoemd, ontelbaar vaak gestreeld en vastgepakt. Er werd gezegd dat ik er lekker uitzie of dat ik er niet uitzie. Ik ben stiekem gefotografeerd en bedreigd voor het weigeren iemand alcohol te voorkopen. Een hoogtepunt in mijn carrière was dat een man zei: "Ik ben nog niet klaar met bestellen, meisje." Ik gaf hem een warm biertje als passief-agressieve wraak.

Seksuele intimidatie is een vorm van geslachtsdiscriminatie, althans, volgens de Equal Employment Opportunity Commission. Die commissie is verantwoordelijk voor het afdwingen van wetten die het illegaal maken om een sollicitant of werknemer te discrimineren in de Verenigde Staten. Die tik op de billen? Dat is een overtreding van Title VII of the 1964 Civil Rights Act. Dat is dus in Amerika. In Nederland kun je er, naast een stomp in je gezicht, ook straf voor krijgen.

Negentig procent van de Amerikaanse restaurantmedewerksters is ooit seksueel geïntimideerd tijdens haar werk. Dat blijkt uit een rapport van Restaurant Opportunities Centers United uit 2014. De helft van de respondenten ervoer het minstens elke week en tweederde geeft aan dat de eigenaar, manager of supervisor het deed. Nederlandse cijfers zijn er niet.

Emma Surtees is nu 22 en begon toen ze zestien was in de bediening bij een cateringbedrijf. Aangezien er geen regelmaat is in ploegendiensten, pakte Surtees elke klus die ze kon krijgen. "Ik was onderdeel van een enorm team en ik wist nauwelijks wie de manager van elke dienst was," zegt ze. "Ik moest een keer naar een Halloweenfeest van een miljonair, vier uur rijden buiten de stad. Het was een dienst van achttien uur."

"Die nacht moest ik me kleden als La Calavera Catrina (van de Mexicaanse Dia de los Muertos) en ik had een geschminkt gezicht. Ik mocht alleen een zwart onderbroekje aan." Uiteraard, droegen Surtees' mannelijke collega's geen zwarte onderbroekjes.

Werkgevers kunnen hun werknemers vertellen hoe ze gekleed moeten zijn, maar dat beleid moet dan voor iedereen gelden, niet alleen voor een bepaalde groep mensen. Dat zegt Workplace Fairness, een non-profit organisatie die werknemersrechten bevordert.

Surtees' uniform stond nooit ter discussie. "Ik heb een baan verloren door te klagen. Ze hebben duizenden mensen in de rij staan, waardoor je totaal vervangbaar bent." Tijdens een andere shift voor een ander bedrijf, werd ze zelfs aangevallen door een collega. "De chef noemde mij een bitch en sloeg mij in mijn gezicht, omdat ik een bord weghaalde waar nog geen jus op lag," zegt Surtees.

"Hij verontschuldigde zich aan het einde van de dienst. 'Je weet hoe het gaat meisje, als je het bord te vroeg pakt, word je uitgescholden.' Er werd altijd gezegd dat je alles wat er in de keuken gebeurt met een korreltje zout moet nemen. Toen ik ouder werd, stopte ik met mijn werk daar. We realiseerden ons dat ze dit soort dingen niet kunnen flikken bij oudere mensen."

Jonge vrouwen worden vaak slechter behandeld dan tijdelijke werknemers, terwijl mannelijke tegenhangers meer respect vragen. Het National Restaurant Association stelt dat er in de Verenigde Staten veertien miljoen mensen in de horeca werken. 61 procent van de vrouwen heeft in de horeca gewerkt en 37 procent van de vrouwen geeft aan dat hun eerste baan in de horeca was. Worden serveersters dan gewoon niet als professionals gezien?

"Ik denk dat het probleem is dat mensen werk in de horeca niet als carrière zien," zegt 27-jarige parttime restaurantmanager Chelsea McQuaker. "Zelfs als je het werk in het weekend naast een studie doet, mag je niet lastiggevallen worden. Maar je wordt gewoon niet serieus genomen."

"Ik werk al in de horeca sinds ik dertien ben en seksuele intimidatie door klanten en collega's gaan hand in hand met dit werk. Op een avond duwde een gast me aan de kant door tegen mijn billen te duwen. Ik zei dat ik het totaal niet accepteerde en hij lachte gewoon. Mijn collega zag het, en hij zette hem naar buiten, ook al was hij nog niet klaar met eten."

Het is zorgwekkend dat de terloopse stijl van intimidatie in een bar, café of restaurant betekent dat het vaak gezien wordt als deel van het werk. Volgens het EEOC zijn simpele plagerijtjes, dubbelzinnige opmerkingen of enkele incidenten niet verboden onder het Amerikaanse recht.

"Chefs zijn berucht om hun vieze praatjes," voegt McQuaker toe. "Ze maken altijd terloopse opmerkingen en het wordt afgedaan als 'grapje'. Als ik er iets van zei, noemden ze me preuts."

Na jaren in het vak is McQuaker wel bekend met de ongewenste aandacht. Inmiddels is ze er niet gevoelig meer voor. Sommige werknemers vatten het nog steeds op als grapjes, maar kan je het wel weglachen?

"We hadden eens een groep voetballers in de bar waar ik werkte (in Nieuw-Zeeland). Een van hun wenkte me bij zich," vertelt de 26-jarige Anna Fawcett. "Ik vroeg of ik niet genoeg geld had teruggegeven. Hij zei nee, en liet me iets dichterbij komen. Ik leunde naar voren, en hij greep me vast en kuste me," zegt Fawcett geschokt.

"Het was vol erop, zijn tong zat in mijn keel! Ik trok me terug, rende weg, en haalde de manager. Hij gooide hem eruit, maar daarna werd het weer weggelachen. Ik denk dat ik zo behandeld werd, omdat ik nieuw, jong en een meisje was," zegt ze. "De andere vrouw achter de bar was ouder dan ik. Ze zei dat ik gewoon had moeten zeggen dat hij op moest rotten. In plaats van de houding van hun klanten aan te passen, moesten wij gewoon wat stoerder worden."

Rosanna Hall legt uit dat de seksuele intimidatie van vrouwen in de horeca niet altijd zo duidelijk is. "Ik heb als serveerster, bartender en barista bij zeven of acht zaken in Schotland gewerkt en ik voelde me op veel verschillende manieren geïntimideerd. Zoals dat mensen je kont aanraken of je de doorgang versperren. Dat is een zwaar onderschatte manier van iemand lastigvallen," zegt de vijfentwintigjarige.

"Er was een koffiehuis waar ik een tijdje werkte, en er werd wel eens gezegd dat ik het wel leuk vond om op handen en knieën te zitten, terwijl ik alleen de fucking vloer schoon maakte! Dat zei mijn baas. Als het iemand is met een leidinggevende functie, kun je er vaak niets anders aan doen dan het weglachen of vertrekken."

Hall vraagt zich wel af welke rol zij gespeeld heeft in het toestaan van de seksuele intimidatie. "Ik denk dat de seksuele intimidatie het vaakst voorkwam bij een bar in de buurt van wat stripclubs. Mensen gaven je fooien in je decolleté, dreven je in een hoekje en lieten bijvoorbeeld dingen vallen zodat je het oppakte. Het gebeurt systematisch, ook al moedig je het zelf niet aan. Dus ik vroeg me wel eens af of ik het eigenlijk zelf mogelijk maakte."

"Misschien was het anders geweest als ik had gezegd dat het onacceptabel was. Het is onderdeel van je werk als vrouw in de horeca, dus we moeten zeggen dat het niet goed is," zegt Hall.

Stampij maken omdat je 'snel beledigd bent' in een werkveld waar terloops seksisme gewoon is, maakt je werk zwaarder. Daarnaast kunnen velen niet leven zonder het geld. Zoals Emma Surtees het verwoordt: "Ik had het gevoel dat ik een goede indruk moest maken, want het was mijn eerste baantje. Maar er werd misbruik van me gemaakt. Ik dacht dat het erbij hoorde. Dat zeiden mijn collega's in ieder geval tegen me."

Wettelijk gezien kun je je baan niet verliezen voor het aangeven van aanranding, maar dat wil niet zeggen dat werkgevers en collega's het je voor straf niet zwaarder maken. In een carrière waar je loon afhangt van fooien, kun je het je niet veroorloven om vijanden te maken omdat je 'niet tegen een grapje kunt'. Maar door niets te zeggen of het af te doen als een lolletje, geven vrouwen onvrijwillig het groene licht aan seksuele intimidatie in de horeca.

"Maak duidelijk dat het gedrag ongewenst is," zegt Paula Chan, advocaat bij arbeidsconflicten en discriminatie. "Vrouwen moeten weten dat het gedrag niet normaal is. Het is onacceptabel. Zorg dat duidelijk is dat het ongepast is, en als het niet stopt, leg je het bij je manager of de HR-afdeling."

"Niet alle discriminatie is openlijk en ook al is er geen hard bewijs van seksuele intimidatie (zoals berichtjes, emails of beveiligingsbeelden), moet je gewoon serieus genomen worden. Hou een dagboek bij waarin je schrijft wanneer het was, hoe laat het was, wie er waren, wat gezegd of gedaan is, wat je er van vond en hoe je reageerde. Dat kan doorslaggevend bewijs zijn. Je kunt het gebruiken om aan je werkgever te geven of te gebruiken in een rechtszaak."

In de Verenigde Staten kun je tot wel 300.000 dollar krijgen als je seksueel geïntimideerd bent. Daar komen nog het misgelopen loon en de kosten voor de rechtszaak bij. Het totale bedrag varieert en wordt gebaseerd op de grootte van het bedrijf.

Als dit gebeurde in een kantoor, zouden de overtreders sneller voor het gerecht staan dan je iemand een tik op haar billen kan geven. Dus waarom wordt seksuele intimidatie in de horeca nog steeds niet serieus genomen? Serveersters, barvrouwen, koks – het is tijd om je frustratie uit te spreken.

Chelsea McQuaker: "We worden behandeld als gebruiksvoorwerpen, en wie zegt dat de klant koning is, lult uit zijn nek."

Dit stuk verscheen eerder deze week op Broadly.