Dit is de supermarkt van de toekomst

"Dit is hoe de supermarkt er in de toekomst uit gaat zien," vertelt Luca Setti, de manager van Coop in het Future Food District, wanneer ik het grote, rechthoekige gebouw in Milaan binnenloop.

De wereldtentoonstelling Expo 2015in Milaan bestaat uit ongeveer een miljoen vierkante meter aan expositieruimte, dus de hypermoderne supermarkt vinden is niet gemakkelijk – en ik ben al te laat voor mijn afspraak. Het thema van deze editie is 'Voed de planeet, energie voor het leven', en overal om me heen zie ik enthousiaste schoolkinderen en groepen ouderen van de ene naar de andere kant van het paviljoen rennen.

Coop, de grootste supermarktketen van Italië, besloot een prototype van een toekomst-supermarkt te bouwen. Om het idee uit te kunnen voeren werd het Amerikaanse bedrijf Accenture ingehuurd, net als Carlo Ratti, directeur van MIT's Senseable City Laboratory.

Ratti vertelt me via de mail dat hij geïnspireerd is door een roman van de Italiaanse schrijver Italo Calvino, . Dit filosofische boek lijkt misschien een vreemde aanleiding, maar het resultaat is verrassend en ontzettend mooi. Boodschappen doen ging bij mij nooit om de ervaring, het was simpelweg een overlevingsmechanisme: naar binnen, eten kopen, en weer naar buiten. Maar deze keer niet. Als ik het geld had zou ik uren in deze Coop rondhangen en alles kopen: van de wijn tot aan de sinaasappelen, die recht voor je neus door robots worden verpakt.

Normaal gesproken is een supermarkt in drie algemene secties opgedeeld (vers, supervers en droge producten), maar Coop volgt natuurlijke productieprocessen. Bij binnenkomst vind ik vers fruit en groente, tomaten bijvoorbeeld, en die gaan dan over naar tomatensaus; net als druiven tot aan flessen wijn.

Er zijn geen hoge schappen in de supermarkt van de toekomst, en dat heeft een goede reden. Eten kopen moet een moment van uitwisseling en interactie belichamen, niet de haastige taak die het voor de meeste mensen is. Ratti legt uit: "We zijn geïnteresseerd in de interactie tussen mensen en producten en tussen mensen met elkaar." Dus wanneer je bananen in de Coop koopt, zie je niet alleen de persoon die voor je staat en ananas in blik koopt, maar wie weet ontstaat er zelfs een gesprek met diegene.

De interactie tussen klanten wordt vergemakkelijkt door de schappen te vervangen door lange, lage houten tafels. "Het is net alsof je de lokale markt oploopt," zegt Alfredo Richelmi van Accenture. "Mensen moeten elkaar kunnen zien."

De logistiek is voor de supermarkt geen gemakkelijke taak. "Die liften zijn geïnstalleerd om te helpen met het bijvulproces, waardoor de tafels minder vol zijn en het er uitnodigend uitziet," legt Setti uit. Boven de stands hangen grote zwarte schermen, en wanneer ik naar voren stap en een tomaat pak, lichten ze op en verschijnt er allerlei data op het scherm: waar de tomaat vandaan komt, wat de voedingswaarden zijn (vitaminen, mineralen) en zelfs de ecologische voetafdruk.

De avond voor mijn bezoek at ik witlof, en omdat ik meer over mijn maaltijd wilde weten zocht ik de groente op in deze: er zitten heel wat vitaminen (B1, B2, B3, B5, C, E, K, J, en zelfs P) in witlof, en het productieproces is niet erg schadelijk.

De supermarkt van de toekomst lijkt in het leven te zijn geroepen als een paradijs voor gezondheidfreaks. Klanten kunnen een app downloaden waarin ze hun gewenste dieet aangeven (vegetarisch, weinig calorieën, dat soort dingen) waarna door een algoritme wordt bepaald welke producten het beste bij jouw voorkeur passen. Wanneer je nieuwsgierig bent naar wat andere klanten kopen, kun je bij de kassa op de grote schermen statistieken zien wat het meest wordt verkocht. Bier staat deze donderdagmiddag als tweede op de lijst.

Achter mij zie ik een koeling met daarin verpakte vlees en vis, prototypes van verpakkingen die zo uit 2020 of 2050 zouden kunnen komen. "Het idee is om een verpakking te creëren, waardoor eten langer meegaat dan nu. Dat is zowel in het voordeel van de klant als het milieu – denk maar eens aan hoeveel eten er wordt weggegooid, omdat het over datum is. Minder afval, minder emissie, minder verpakking."

Ik vraag aan Alberto Pozzi, hoofd verkoop bij Accenture, of deze toekomstige supermarkt voor iedereen is, of alleen voor de rijken. "Kijk maar naar de prijzen," antwoordt hij. En het klopt, de prijzen zijn vergelijkbaar met normale supermarkten. De supermarkt zelf kost wel veel geld, weet ik er na enige weerstand uit te krijgen: zo'n vijftien miljoen euro.

Op het moment is er geen plan om dit prototype uit te werken tot een bestaande supermarkt. Ratti somt de redenen hiervoor op: "Het is een experiment waar we allemaal belangrijke lessen uit kunnen halen, sommige daarvan kunnen we later toepassen in de echte wereld. Zoals de beroemde computerwetenschapper Alan Kay al zei: 'De beste manier om de toekomst te voorspellen is door die zelf uit te vinden.'"