FYI.

This story is over 5 years old.

Eten

We spraken Stef Biemans over zijn reis met vluchtelingen en het eten van aasgieren

Voor de VPRO volgde Stef Biemans vluchtelingen van Guatemala naar Amerika, en wat zij aten onderweg. Tussen de liedjes over coke snuiven en moorden plegen door kwam hij onder andere aasgierensoep en koude escargots tegen.

Vluchtelingen zijn van alle tijden en plekken. Hoewel de aandacht in Nederland op dit moment logischerwijs naar Syrië gaat, zijn er op genoeg andere plekken in de wereld ook mensen op de vlucht omdat hun woonplaats niet veilig is. Voor het nieuwe VPRO-programma Americanos reisde presentator Stef Biemans van Guatemala naar Amerika om te begrijpen waarom de Guatemalteken hun land ontvluchten. Omdat hij onderweg zoveel verhalen over eten tegenkwam, besloot hij hun recepten te gaan verzamelen. Hij vroeg de vluchtelingen van welke Amerikaanse maaltijden ze droomden, en wat ze kookten als ze heimwee hadden naar huis.

Advertentie

Ik belde Stef om hem te ondervragen over de gerechten uit zijn programma dat vanavond voor het eerst wordt uitgezonden.

MUNCHIES: Hoi Stef, waarom wilde je dit programma graag maken? Stef Biemans: De reis van Guatemala naar de Verenigde Staten is de meest beruchte, meest geprobeerde en moeilijkste oversteek ter wereld. Ieder jaar proberen tienduizenden mensen opnieuw het geluk te vinden in Amerika. Ik was benieuwd waarom de migranten weg wilden, waar zij onderweg van droomden en wat zij uiteindelijk in Amerika hoopten te vinden. Ik woon zelf al tien jaar in Nicaragua en ik merk dat dit land een stuk veiliger is dan bijvoorbeeld Guatemala. Daar is veel bendegeweld, iedereen wil weg. Bovendien ligt Nicaragua boven Costa Rica, een land dat steeds meer in opkomst is. Er is vrij veel werk te vinden, dus Nicaraguanen trekken liever richting het zuiden wanneer zij weg willen.

Je hebt tijdens je reis de focus ook op het eten gelegd. Waar kwam die interesse vandaan? Voordat we begonnen was ik er al benieuwd naar, maar tijdens de opnames hebben we besloten om het groter uit te lichten. Tijdens aflevering een kwamen er al zulke opvallende gerechten voorbij, dat ik samen met de cameraman besloot om alles vast te leggen.

gierensoep

De aasgierensoep. Alle foto's door Pim Hawinkels.

Wat voor opvallende dingen kwam je tegen? Om te beginnen de aasgierensoep uit aflevering één. De lokale bevolking in Guatemala gelooft sterk in de helende en geneeskrachtige werking van aasgierensoep. Zo zou deze soep epilepsie en alcoholisme kunnen genezen. Ik vind het een prachtig symbolisch gerecht. De aasgieren hangen namelijk vaak rond bij de begraafplaatsen, omdat zij mensenvlees opeten. De mensen eten op hun beurt de aasgier weer op, door er een soep van te maken. Zo kun je dus als het ware op symbolische wijze de dood te slim af zijn door de aasgier te eten.

Advertentie

Hoe smaakte het? Echt naar de dood. En vooral heel taai.

LEES MEER: Vrijwilligers serveren afgedankt eten in dit vluchtelingenkamp in Calais

En wat nog meer? In Mexico-Stad kreeg ik in een goedkoop barretje koude escargots met een ondefinieerbaar bruin sausje voorgeschoteld. Het is daar een gewoonte dat je gratis eten krijgt wanneer je een alcoholisch drankje bestelt. We zaten ondertussen naar Narcocorridos te luisteren. Dat zijn een soort van smartlappen met criminele teksten. Die van ons zong bijvoorbeeld over het feit dat 'ie Tony Montana wilde zijn, mensen wilde vermoorden en flinke lijnen coke wilde snuiven. Alsof dat al niet heftig genoeg was, kregen we dus ook nog eens die escargots voorgeschoteld. Ze waren echt heel smerig, maar afslaan is onbeleefd.

bar-latino-stef

Stef met zijn gallo pinto.

Heb je ook wel een keer iets lekkers gegeten? Jazeker. In Zuid-Mexico heb ik gallo pinto, mijn lievelingsgerecht uit Nicaragua, gegeten. Het gerecht bestaat uit rijst met bonen, en was bereid door een Nicaraguaanse hoer in een bordeel in Zuid-Mexico. Ook zij heeft ooit de oversteek naar Amerika geprobeerd te maken, maar werd ontvoerd. Haar vader heeft losgeld naar de ontvoerders gestuurd en toen hebben ze haar vrijgelaten, maar nu zit ze een soort van 'vast' in het zuiden van Mexico. Ze durft niet verder, maar kan ook niet naar huis aangezien haar familie geen spaargeld meer heeft, en ook uit schaamte omdat ze Amerika niet bereikt heeft. Ze is nu werkzaam als prostituee. Het is erg twijfelachtig of je daar blij mee moet zijn natuurlijk, maar ze heeft wel een baan. Vrouwen zijn erg kwetsbaar in deze landen.

Advertentie

Ik kan me voorstellen dat heel veel vluchtelingen niet de mogelijkheid hebben om te koken. Wat eten ze vooral? Ze eten heel slecht. Ze eten vooral zakjes chips en drinken cola. Ze hebben maar één extra setje kleding mee in hun rugzak, en hebben vaak een flesje drinken in hun hand. Daar zijn ze ook goed aan te herkennen. Ze zijn natuurlijk voortdurend op de vlucht en hebben vrijwel geen geld, dus uitvoerig boodschappen doen bij de supermarkt of even lekker uit eten gaan zit er niet in. Wel zijn er in Mexico veel herbergen te vinden waar ze opgevangen worden. Met de overheid is afgesproken dat de migranten in deze herbergen veilig zijn. Buiten de herbergen wordt op de migranten gejaagd, maar zodra zij een herberg hebben bereikt mogen zij daar veilig een aantal nachten doorbrengen. Bij deze herbergen zit vaak ook een klein winkeltje, waar de migranten wat te eten en drinken kunnen kopen. Bovendien wordt er in de herberg voor de migranten gekookt. De Mexicanen zijn enorm solidair, zij willen hun mede-latino's graag uit de brand helpen.

chili-con-carne-met-beef-brisket

Chili con carne van een Amerikaan die in Arizona op Mexicanen jaagt. Stef: "Op de vraag of dat niet hypocriet is antwoordde hij: 'Nee hoor, want er zit ook een boterham met Beef Brisket bij.' Amerikaanse kan niet."

Heb je naast de liefdadigheid en empathie van deze mensen veel schrijnende dingen gezien? Ja, genoeg helaas. In Guatemala werden graven van het kerkhof ontruimd omdat ze vol lagen. Er gebeuren te veel moorden, kerkhoven kunnen het tempo niet bijhouden. Vandaar dat er ook zoveel aasgieren rondzwermen daar, trouwens. Onderweg heb ik jongens ontmoet waarvan hun voeten helemaal open lagen van de blaren door het lopen. Er rijdt een trein door heel Mexico, die 'het beest' genoemd wordt. Je kan op zijn rug meeliften, waarna je bij de Amerikaanse grens afgezet wordt. Klinkt makkelijk, maar deze trein heeft niet voor niets deze bijnaam. Mensen vallen geregeld van de trein af, of worden er door drugskartels vanaf getrokken en ontvoerd. Het is niet veilig om met het beest te reizen, dus steeds meer mensen maken de reis tegenwoordig lopend.

Advertentie

MEER LEZEN: Op deze Zuid-Italiaanse boerderij maken migranten tomatensaus zonder uitgebuit te worden

Toen we aankwamen bij de woestijn van Arizona vonden we een lijk. Dat was echt heel heftig. De migranten moeten vijf dagen door deze woestijn lopen, en kennen vaak de weg niet. Hoewel vijf dagen lopen door een snikhete woestijn al grenspolitie op je hielen zitten.

gevonden-in-de-woestijn2

Lege melkflessen, gevonden in de woestijn.

Hebben de migranten nog het idee dat de Amerikaanse Droom op hen wacht? Ja, dat hebben ze zeker. Natuurlijk is het niet fijn om in een onveilig land zoals Guatemala te wonen. De migranten geloven graag dat wanneer ze Amerika bereiken een baan vinden, een dak boven hun hoofd zullen hebben, alles kunnen kopen wat ze maar willen en misschien zelfs de liefde zullen vinden. In Guatemala kun je nu ook qua eten alles kopen wat je wil, als je er maar het geld voor hebt. Zo is de Burger King daar een enorm statussymbool. Het is tof als je erheen kan en een hamburger kan kopen. Toen ik bij Barrio 18 op gesprek mocht komen, een van de twee grootste bendes in Midden-Amerika, ­en de bende waarvoor mensen in Guatemala voor op de vlucht zijn, vroegen ze mij van tevoren of ik een paar Whoppers mee wilde nemen. De jongen die ze op de scooter bezorgt durft niet in de buurt van deze bende te komen. De mensen in Guatemala adoreren de Amerikaanse cultuur, het liefst zou iedereen de grote reis maken.

Dankjewel Stef.

Het programma is vanaf vanavond elke week om 21.00 uur te zien op NPO3.