Word ik anders dronken van rode wijn omdat er van nature GHB in zit?

Ik heb drie jaar lang minislokjes rode wijn met een zuur gezicht uitgespuugd voordat ik het begon te lusten. Ik wilde het zo graag: een gigantisch glas met een bodempje donkerrode vloeistof soepeltjes heen en weer swingen, met je neus erin duiken, diep inademen en er vervolgens bescheiden van nippen. In tegenstelling tot andere alcoholische dranken leek rode wijn me een deftige manier van dronken worden.

Het leek me ook een uiterst sociaal geaccepteerde manier van dronken worden. Als alcohol een middelbare schoolklas zou zijn, is witte wijn het kakelende giecheltrutje, whisky de rijkeluiszoon waar niemand op zit te wachten, bier de leutige moppentapper, tequila de wildebras die op vrijdag staat te tongen in het fietsenhok, en wodka de pestkop die natte propjes schiet naar de achterhoofden van klasgenoten met overgewicht. Rode wijn daarentegen is de voorbeeldleerling die in niemands ogen iets verkeerd kan doen. Ik bedoel, serieus: van rode wijn lijk ik in tegenstelling tot andere dranken extreem relaxed, zachtaardig en liefdevol aangeschoten te worden, én het is de enige drank die ook nog eens helpt om vet te verbranden. Kan het leven nog beter worden dan dit?

Ja, dat kan. Ik zat in een of ander vaag kraakcafé in Amsterdam aan de rode wijn met een jongen met dreadlocks en een wijde broek, en hij vertelde me dat het drankje hem óók op een andere manier dronken maakt dan bijvoorbeeld bier. "Dat komt… omdat er… GHB in zit," vertelde hij, "dat geeft…. een soort van… high… gevoel." Hij sprak de woorden traag en hyperbewust uit, als een mantra. Ik zette daardoor automatisch mijn sceptische pet op. Ha, een klassiek geval van zweverige bullshit, dacht ik. GHB in rode wijn? De populaire partydrug die bij Nederlanders thuis geproduceerd wordt en op feesten als een lopend vuurtje verhandeld wordt, zit van nature in mijn rode lieveling?

Maar toen ik nadien ging graven in de onuitputtelijke kennisbron die Google heet, stootte ik op een oud onderzoek uit het Regionale Laboratorium voor Toxicologie in Birmingham dat zijn verhaal met kracht en stoot bevestigt. Onze geliefde engel van de alcoholwereld is inderdaad helemaal niet zo onschuldig als zij zich voordoet. Er zit wel degelijk GHB in rode wijn. Dat roept bij mij twee vragen op. Is het de GHB die ervoor zorgt dat een glaasje rood me zo'n extreem lekker gevoel geeft? En is een glas rode wijn drinken dan eigenlijk synoniem aan de wet overtreden?

Simon Elliott, die het onderzoek uitvoerde, bestudeerde en analyseerde vijftig alcoholische en non-alcoholische dranken uit Engeland op de aanwezigheid van GHB. Hij kwam op dat idee door het bestaan van commercieel beschikbare drugstests die moeten aantonen of iemand al dan niet stiekem iets in je drankje heeft gestopt. Zulke tests, zo meent hij, zijn niet altijd even betrouwbaar, vooral als het gaat om het meten van GHB. Zo houdt de test bijvoorbeeld geen rekening met de psychoactieve stoffen die van nature in drank kunnen zitten. Met andere woorden, wie zijn of haar drankje met een doe-het-zelf-kit test, kan een positief resultaat krijgen op GHB terwijl er helemaal geen drugs aan het drankje toegevoegd zijn. Om te voorkomen dat Britse jongeren per direct hun omgeving afspeuren naar aanranders, of dat politie of forensische laboratoria foutieve conclusies trekken, vond Elliot het waardevol om voor eens en voor altijd vast te leggen welke dranken van nature GHB of GBL (een psychoactieve stof die door het lichaam heel snel omgezet wordt in GHB) bevatten en welke niet.

Hij ontdekte dat voornamelijk dranken die druiven bevatten en/of via fermentatieprocessen geproduceerd worden GHB of GBL bevatten. In bier, likeur, gedestilleerde dranken zoals whisky, en sap (behalve appelsap) vond hij geen GHB terug. Vermout daarentegen bevat 8.2 milligram GHB per liter, sherry 9,7 milligram per liter, port bevat GBL, in witte wijn vond hij 3 tot 9,6 milligram GHB terug en rode wijn was de koploper, met een natuurlijke concentratie GHB die kan oplopen tot 23 milligram per liter.

Van de 26 rode en witte wijnen die hij analyseerde, noteerde hij het land van oorsprong, de hoeveelheid alcohol en de pH-waarde. In zijn onderzoek was het een Chileense rode wijn die de hoogste concentratie GHB bevatte, en een witte wijn uit Frankrijk de laagste. Het fermentatieproces van rode druiven produceert volgens hem dus duidelijk meer GHB/GBL dan dat van witte druiven.

Verder kwam hij tot de opmerkelijke conclusie dat er geen duidelijke lijn te trekken viel tussen zijn genoteerde gegevens en de uiteenlopende concentraties gevonden GHB in verschillende wijnen. De plek waar de druif groeit of het type druif waarmee de wijn is gemaakt lijkt niet uit te maken. Ook de hoeveelheid alcohol of pH-waarde legt geen patroon bloot: het is niet omdat een rode wijn meer alcohol bevat, dat hij daarom ook meer GHB bevat.

Maar goed, als een fles wijn grofweg twintig milligram GHB bevat, kan ik daar dan een effect van voelen? Een meetbare en voelbare dosis GHB is volgens Elliot twee gram in een groot glas wijn. Die 23 milligram stelt met andere woorden betreurenswaardig weinig voor. Het zou er volgens Elliot ook niet automatisch voor zorgen dat DIY-tests positief uitslaan. Maar, zo schrijft hij in zijn onderzoeksverslag, "omdat de precieze chemie, kruisreactiviteit en gevoeligheid van zulke tests nog grotendeels onbekend en ongepubliceerd zijn, blijft de mogelijkheid bestaan dat, voornamelijk als het om wijn gaat, een vals positief resultaat getoond wordt door de aanwezigheid van natuurlijke GHB." Hoewel er sinds zijn onderzoek al een hoop nieuwe DIY-tests – zoals nagellak, een roerstokje en een fluorescerende sensor – op de markt zijn, bestaat er nog steeds onrust over de betrouwbaarheid ervan.

Heel even dacht ik een uitleg gevonden te hebben voor waarom wijn me zo'n ander soort dronken maakt dan andere dranken, maar helaas. Volgens de wetenschap is het, in tegenstelling tot verhitte discussies op fora, complete lariekoek dat verschillende soorten alcohol voor een ander soort dronkenschap zorgen.

Rode wijn maakt ons niet liefdevol, wodka maakt ons niet agressief, en tequila zorgt er niet voor dat we ons wilder gaan gedragen. We creëren dat effect zelf door verschillende dranken op andere manieren te drinken. Wodka in een mixdrankje drink je bijvoorbeeld even snel als bier of zelfs sneller, en een shotje tequila zorgt ervoor dat de alcohol sneller in je bloed terechtkomt. En daarbij, als je gelooft dat tequila je wild maakt, kies je waarschijnlijk gewoon voor tequila omdat je die avond in een wilde bui bent. Dat ik het gevoel heb dat rode wijn van mij een zachtaardige, relaxte dronkenlap maakt, speelt zich dus volledig in mijn hoofd af. Zelfs de GHB die inherent in het drankje aanwezig is heeft daar niets in de melk te brokkelen.

Dat neemt niet weg dat ik van plan ben mijn inmiddels innige relatie met rode wijn voort te zetten. Alleen, nu ik weet dat er GHB in mijn lievelingsdrank zit, ben ik dan nog een nette burger, of begeef ik me op illegaal grondgebied? Ik belde de Jellinek alcohol en drugs advieslijn om uit te zoeken of ik met mijn glas rode wijn de wet overtreed. Dit was het antwoord van de vriendelijke mevrouw aan de andere kant van de lijn:

"Je mag zeker rode wijn blijven drinken! Zeker! Kijk, GHB is een lichaamseigen stof. Dat wil zeggen dat ons lichaam het zelf ook aanmaakt. Herinner je je dat gevoel dat je als kind had wanneer je in slaap viel? Dat je het gevoel had dat je viel? Precies op dat moment maakt je lichaam GHB aan, maar dat zijn zulke kleine hoeveelheden dat je het helemaal niet voelt. Je kunt het dus zo zien: je bent al illegaal bezig, want je hebt van nature GHB in je lichaam. Er is niks mis met het drinken van rode wijn gewoon omdat er een klein beetje GHB in zit. Ik wil je wel nog meegeven dat GHB, de versie die je in handen krijgt op feesten, nooit gemixt mag worden met alcohol. Dat is levensgevaarlijk."