Waarom heidenen in Glastonbury tijdens Halloween brood bakken

Voor veel Engelsen en Amerikanen is Halloween een excuus om doodenge horrorfilms te kijken, ladderzat te worden, en gekke verkleedpakjes aan te trekken. Maar in het stadje Glastonbury gaat het feest verder dan sexy heksenoutfitjes en pompoenpunch. Op Glastonbury High Street, een winkelstraat midden in het centrum, zit de winkel The Goddess & The Green Man, en die heeft als missie om het heidendom (of paganisme) weer op de kaart te zetten.

"Wat we hier proberen te toen is een deel van de oude tradities weer tot leven te wekken, dingen die verloren zijn gegaan," vertelt Debs Summers-Cooper die al zestien jaar in Glastonbury woont en de zaak bestiert. "Als je paganisme ziet als een grote boom, dan zie je dat er zowel oude als nieuwe takken aan zitten." Summers-Cooper is al heel haar leven heiden en volgt een bepaalde 'heksentraditie' van het geloof, "als je het per se een naam wil geven ten minste," lacht ze.

In 2001 woonde er in Glastonbury niet meer dan negenduizend mensen, en toch verzekert Summers-Cooper me dat het een trekpleister is voor paganistische activiteiten. "Er is hier een enorme heidense gemeenschap, van mensen die hier wonen en mensen die regelmatig langskomen," vertelt ze. Volgens een volkstelling uit 2011 zijn er alleen in Engeland al meer dan vijftigduizend paganisten die eeuwenoude rituelen beoefenen.

Maar ik ben in Glastonbury om te leren over Samhain, een heidens feest dat het begin van de winter markeert. "Het is de viering van het einde van de laatste oogst," legt Summers-Cooper uit terwijl ze een mand volgeladen met ingrediënten bij zich draagt. "De of Lughnasadh is de allereerste oogst, waarbij de tarwe van het veld wordt gehaald." De tweede is Mabon, ook wel de herfstequinox genoemd [21 september, waarbij de dag even lang is als de nacht], waarbij fruit wordt geoogst en waarbij we dankbaar zijn. "En dan hebben we nog Samhain, de derde oogst, dat is de tijd van noten en bessen," vertelt Summers-Cooper. "Traditioneel werden noten en bessen verzameld om de winter door te komen."

Voor Summers-Cooper is Samhain het meest belangrijke festival in 'Het Wiel van het Jaar', en het wordt op dezelfde dag gevierd als Halloween. Volgens historicus en heidendomexpert professor Ronald Hutton wordt het festival gekenmerkt door twee dingen. "Aan de ene kant is het een vrolijk feest omdat het de tijd van het jaar is waarin er een overvloed aan voedsel te vinden is. Er is genoeg van alles." Maar Samhain heeft ook een donkere kant, het markeert het begin van de winter. "Voor paganisten betekent dit kou, ontbering, duisternis, verveling en claustrofobie."

Heidenen kijken naar de toekomst met behulp van voorspellingen en waarzeggerij, om te zien hoe ze de winterse maanden zullen doorkomen. En wat gebeurt er op de dag zelf? "Het begint allemaal de avond ervoor, op 30 oktober, dan drinken we mede (honingwijn) en bakken we Samhain-brood," aldus Summers-Cooper.

Op de ochtend van 31 oktober beklimmen de heidenen uit Glastonbury de Tor, een 158 meter hoge heuvel aan de rand van de stad. "Het is een mythische berg," vertelt Summers-Cooper. "Er is een labyrint en er hangt een bepaald soort energie daarboven."

Op de Samhain-avond is het tijd voor het feestmaal. "Tijdens Samhain is de sluier tussen de werelden dunner, daarom is het goed dat we onze voorouders dan eren," vertelt Summers-Cooper glimlachend. Het feestmaal, inclusief het mystieke brood, wordt geserveerd op het zogenoemde 'dumb supper' – een diner waarbij er een extra bord wordt ingedekt waar niemand zal zitten, het is een plek die wordt vrijgehouden voor de geesten. "De lege plaats aan tafel vertegenwoordigt de mensen die je hebt verloren, daarmee eer je jouw voorouders," legt Summers-Cooper uit.

En dan is het tijd om te eten. Het eerste brood dat Summers-Cooper uitpakt is roggebrood met rozemarijn.

"Ik gebruik rozemarijn omdat dit voor herinneren staat," vertelt ze, een heidense traditie die generaties teruggaat. Naast witte bloem en bakpoeder bevat het brood van Summers-Cooper ook rogge, karwij en karnemelk – allemaal ingrediënten die in verbinding staan met deze tijd van het jaar. "Als je geen karnemelk kunt vinden, dan werkt een bubbelige cider ook," vertelt ze terwijl ik een plakje van het brood krijg. Voordat je het brood opeet, is het gebruikelijk om wat tijd te nemen en je te concentreren op je kunstwerk. Pak het brood vast, draai 'm drie keer rond en zeg: Vanaf de velden en door de stenen naar het vuur, Samhain-brood, zolang het Wiel draait mogen we allen gevoed worden. Godin, u bent gezegend.

Als ik een stukje pak van het volgende brood, eentje met vruchten, rozijnen, kruiden en honing, kijk ik met verbazing naar hoeveel er is gebakken. Hebben heidenen dit allemaal nodig voor deze viering? "Nee joh, we gebruiken maar een klein deel voor onze rituelen," zegt Summers-Cooper. "De rest is om opgegeten te worden door je vrienden. "