De Amerikaanse vleesindustrie helpt de werking van antibiotica om zeep

De Amerikaanse vleesindustrie is geen fijn zaakje. De constante zorg over voedselveiligheid in het algemeen, en het feit dat fabrikanten regelmatig hele partijen vlees uit de supermarkten terug moeten trekken, maakt dat slachthuizen en slagerijen steeds geheimzinniger te werk gaan. Sketchy praktijken kunnen ongestoord door blijven gaan als gevolg van een Amerikaanse wet, de 'Ag Gag-wet', die het onmogelijk maakt om zomaar te fotograferen of filmen bij dit soort bedrijven.

Een van de meest verontrustende zaken rondom de massavleesindustrie is het royale gebruik van antibiotica, een onderwerp dat de gemoederen van gezondheidsexperts, dokters en consumenten al langer bezighoudt. Het medicijn dat gezonde koeien, varkens en kippen krijgen toegediend via voedsel en water om ervoor te zorgen dat ze sneller groeien, is hetzelfde middel waarmee infecties bij mensen wordt bestreden. En dat is gevaarlijk. Een constante lage dosering doodt de zwakke bacteriën, maar maakt een sterkere groep bacteriën juist extra resistent tegen antibiotica.

Mensen kunnen met deze gevaarlijke bacteriën in contact komen door vlees te eten, maar ook door het eten van groenten. 75% van de toegediende antibiotica wordt namelijk niet door het dier opgenomen en komt terecht in de uitwerpselen. Wie groenten eet van velden die zijn bemest met die uitwerpselen, wordt dus blootgesteld aan de gevaren van overmatig antibioticagebruik. Het echte gevaar begint met een infectie: een sterke bacterie met standaard antibiotica behandelen kan lastig zijn als de bacterie al gewend is aan de antibiotica.

Ondanks de kritiek op het gebruik van medicijnen die ergens anders voor bedoeld zijn – in de jaren vijftig ontdekten boeren dat antibiotica als goedkoop wondermiddel werkte op de groei van hun vee, maar al snel daarna uitten wetenschappers hun zorgen daarover –, is het steeds normaler geworden. In een rapport van de Amerikaanse Voedsel en Warenautoriteit, de FDA, staat dat de verkoop van antibiotica voor vee tussen 2009 en 2012 met 16% is toegenomen.

"Ik ben niet verbaasd dat het gebruik is toegenomen," zegt Keeve Nachman, hoofd van het Center for a Livable Future's Food Production aan de Johns Hopkins University. "Maar de groei van de vleesindustrie van de afgelopen jaren was niet zó groot dat het de toename in de aankoop van medicijnen rechtvaardigt."

Er was veel media-aandacht voor het feit dat de Amerikaanse voedsel- en warenautoriteit de bio-industrie verzocht om minder afhankelijk te worden van antibiotica, maar echte maatregelen bleven uit. Ook heeft het volgens Nachman niet veel zin om de producenten te labelen, want dan schaffen ze gewoon medicijnen aan onder het mom van het behandelen van infecties, terwijl ze die in werkelijkheid zullen gebruiken als voedingssupplement.

"Alle medicijnproducenten hebben hun medewerking toegezegd," vertelt hij. "Dat is omdat ze toch wel weten dat ze het etiket 'groeimiddel' kunnen vervangen met het etiket 'ziektepreventie'."

En, zoals ook in een recente publicatie van Science stond, zijn de grote medicijnfabrikanten helemaal niet bezorgd over hoe regels van de Amerikaanse FDA hun verkoop aan de grote vleesproducenten zal beïnvloeden. De directeur van Zoetis, de grootste Amerikaanse fabrikant van dierenmedicijnen en -vaccinaties, bevestigde aan TheWall Street Journal dat de aanbevelingen "geen significante invloed op de inkomsten zouden hebben."

"Een medicijnfabrikant die zijn geld verdient met de verkoop van medicijnen en geen invloed op die verkoop ziet door deze maatregelen? Het lijkt me dat die maatregelen dan niet gaan werken," aldus Nachman.

Nachmans grootste angst, die voornamelijk gedeeld wordt door wetenschappers, is dat de effectiviteit van antibiotica afneemt als gevolg van een onverantwoordelijk gebruik door de vleesindustrie. In een recente onderzoek van Consumer Reports zei 93% van de 500 ondervraagde medici dat ze bezorgd is over het antibioticagebruik in de vleesindustrie. 30% zei ook nog eens te maken te hebben gehad met patiënten met complicaties door antibioticaresistentie dit jaar. Zoals Nachman al schreef in zijn voorwoord stevenen we af op een post-antibioticatijdperk.

Amerikaanse vegetariërs die vlees aan zich voorbij laten gaan, gerustgesteld door de gedachte dat hun schone spruitjes en gezonde tomaten vrij van risico's en wreedheden zijn, hebben dus ook wat te vrezen. Het land waar de groenten worden geteeld is hoogstwaarschijnlijk bemest met de onbewerkte, antibioticakak die wordt geproduceerd in Amerikaanse varkens- en koeienstallen.