Horrorfans kunnen beter omgaan met de pandemie, blijkt uit onderzoek

Voor zijn boek Dreadful Pleasures zocht James B. Twitchell – een man die over popcultuur schrijft, en zo af en toe plagiaat pleegt – naar de oorsprong van het horrorgenre, en de reden waarom mensen het zo leuk vinden om van angst in hun broek te poepen. “De moderne horror ontstond eind negentiende eeuw, toen men ontdekte dat illustraties met dit soort ‘dreadful pleasures’ krachtige gevoelens uit het diepste van de menselijke geest konden opwekken,” schreef hij.

Een paar eeuwen later stelden onderzoekers uit de Verenigde Staten en Denemarken de vraag of de gevoelens die horrorfilms opwekken ook goed zijn voor onze geestelijke gezondheid. Voor hun onderzoek, dat recent gepubliceerd was in het tijdschrift Personality and Individual Differences, vroegen ze 310 participanten wat voor soort films en tv-series ze leuk vonden, of deze ook te maken hebben met pandemieën en in hoeverre ze het eens of oneens waren met dertien stellingen over hun emotionele staat (zoals: “Ik zit dieper in de put dan normaal”) en mindset (“Ik zie de toekomst met vertrouwen tegemoet”) aan het begin van de coronacrisis. Dit onderzoek werd gefinancierd door het Onderzoeksprogramma voor Media, Communicatie en Maatschappij aan het Instituut voor Communicatie en Cultuur aan de Universiteit van Aarhus.

“Hoewel de meeste mensen horrorfilms kijken omdat ze vermaakt willen worden, en niet omdat ze er iets van op willen steken, kunnen enge verhalen erg leerzaam zijn,” schreven ze. “Fictie stelt het publiek in staat om een denkbeeldige versie van de wereld te ontdekken, en dat tegen een erg lage prijs. Door middel van fictie kunnen mensen leren hoe ze van gevaarlijke roofdieren moeten ontsnappen, hoe ze zich een houding moeten geven in nieuwe sociale situaties en hoe ze hun vermogen kunnen ontwikkelen om bijvoorbeeld andere mensen te lezen of hun eigen emoties te reguleren.”

Ze kwamen erachter dat mensen die zeiden dat ze van horror hielden en “vaker met enge fictie in aanraking kwamen”, minder psychologische problemen hadden ervaren tijdens de pandemie dan mensen die de voorkeur geven aan andere genres.

“Een mogelijke reden van deze correlatie is dat horror mensen in staat stelt om met negatieve emoties te oefenen in een veilige omgeving,” concludeerden de onderzoekers. “Negatieve emoties ervaren binnen een veilige setting, zoals tijdens een horrorfilm, zou kunnen helpen om strategieën te ontwikkelen om met angst om te gaan, en rustiger te reageren op beangstigende situaties in het echte leven.”

Naast hun focus op horrorfilms, voegden de onderzoekers ook vier filmtypes (alien-invasie, apocalyps, post-apocalyps en zombie) samen tot één categorie die ze het ‘prepper-genre’ noemden. De mensen die aangaven dat ze deze films het leukst vonden waren – verrassing! – mentaal beter voorbereid op de pandemie en vonden dat hun leven “minder in negatieve zin verstoord” was geraakt. 

Uiteindelijk moesten de deelnemers zichzelf ook plaatsen op de Morbid Curiosity Scale, een test van 24 stellingen die bepaalt in hoeverre je geïnteresseerd bent in “onplezierige dingen”. Er zitten bijvoorbeeld stellingen bij als “Als ik in de Middeleeuwen zou leven, dan zou ik graag openbare executies bijwonen” en “Ik zou een keer een exorcisme willen bijwonen of er een video van bekijken.” De mensen die het hoogst scoorden hadden ook de meest positieve ervaringen, en zagen het het meest zitten om een film te kijken waar een pandemie in voorkomt.

Hoofdauteur Coltan Scrivner, een promovendus aan de afdeling Comparative Human Development aan de Universiteit van Chicago, vertelde VICE dat mensen die van enge films houden dit een interessante tijd vinden, omdat ze meer te weten komen over epidemieën en wat zoiets doet met de wereld. “Niet dat ze van de pandemie genieten natuurlijk, maar het lukt ze wel om er iets interessants uit te halen, hoe verschrikkelijk het ook is,” zegt hij.

Het onderzoek werd uitgevoerd in april, en de deelnemers kregen een maand later dezelfde vragen – en de resultaten waren ongeveer gelijk. Natuurlijk is er sindsdien een hoop narigheid gebeurd (in de vorm van miljoenen besmettingen en tienduizenden doden), dus als dit zo doorgaat zou je je kunnen afvragen of horrorfilms nog wel genoeg zijn om zo veerkrachtig te blijven. “Het is interessant om te zien hoelang dit effect aanhoudt,” zegt Scrivner. “Ik verwacht dat we nog wel dezelfde resultaten zouden krijgen. Een half jaar later zouden er echter wel hele andere problemen kunnen ontstaan, die meer te maken hebben met de sociale gevolgen van het virus, zoals eenzaamheid of financiële onzekerheid.”

Zouden we ons nu allemaal beter voelen als we een hele rits films gaan kijken met enge poppen erin? Dat vindt Scrivner lastig te zeggen. “Als mensen zich echt veerkrachtiger voelen doordat ze horrorfilms kijken, hangt het alsnog af van het mechanisme dat daarachter ligt. Als het vooral te maken heeft met het oefenen van het reguleren van je emoties, en het leren omgaan met angsten, dan zou het zeker kunnen helpen.”

“Als je een hekel hebt aan horrorfilms is het natuurlijk niet per se een goed idee. Maar als het je helpt om je emoties beter te reguleren en met de pandemie te dealen, dan zou het wel een idee kunnen zijn om films te kijken die jij eng vindt – dus niet per se films die mensen in het algemeen eng vinden. Als het zo zou werken, dan is het hele punt dus vooral dat je moet leren te accepteren dat je sommige dingen eng vindt, en hoe je daarmee om kunt gaan.”

Dat kun je doen door achterover te leunen en te wachten totdat er iets engs gebeurt. Maar als je het opzoekt door films met zombies of moordlustige clowns te kijken, ben je die angsten misschien wel nét een klein stapje voor.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE US