Er is nu een online bistro voor vegetariërs, kannibalen en wereldverbeteraars

De wereld is een nieuw restaurant rijker. Bistro In Vitro werd woensdag geopend door filosoof Koert van Mensvoort en is een eetcafé gespecialiseerd in kweekvlees. En nee, het is dus geen echt restaurant, maar een online eetgelegenheid in de vorm van een documentaire die hij samen met Next Nature Network en Submarine Channel maakte. De virtuele bistro is een soort uitgebreide versie van het kweekvleeskookboek dat de filosoof vorig jaar presenteerde.

Van Mensvoort realiseerde zich dat veel mensen zich niet op hun gemak voelen bij het idee van een in een laboratorium opgekweekt stukje vlees. Daarom wil hij nu alvast de eetcultuur verkennen die de techniek zou kunnen voortbrengen. En dat gaat in de vorm van fantasievolle en soms redelijk lugubere recepten. Van Mensvoort denkt daarmee door over de vraag hoe kweekvlees er in de praktijk uit zou kunnen zien. Het antwoord is: alles kan, want we maken het zelf. Vlees zonder bloedvaten, vlees dat naar vis smaakt, vlees dat beweegt, maar niet leeft – zelfs mensenvlees kan gekweekt worden, zonder dat er een mens voor zou moeten sterven of iemand een hap uit zijn bil zou moeten missen. Je kunt het zo gek niet verzinnen.

Het online restaurant bestaat uit interviews met chefs, onder wie Richard McGeown die de eerste echte kweekvleeshamburger van de Nederlandse professor Mark Post bakte, wetenschappers en commentatoren en is een toegankelijke introductie in de wonderlijk grenzeloze wereld van een toekomst met kweekvlees. Je kunt er een menu samenstellen uit een selectie van de 'gerechten' uit het In Vitro Kookboek. En je kunt vast reserveren voor 2028 en vrienden uitnodigen, zodat je die ook meteen attendeert op het kweekvleesvraagstuk.

Want dat is precies waar het kunstenaar, wetenschapper en filosoof Koert van Mensvoort om gaat. "Met Bistro In Vitro willen we de mogelijkheden van de techniek onderzoeken," vertelt hij tijdens de opening. "We willen de radar zijn en signaleren welke mogelijke toepassingen er in de toekomst zullen ontstaan. Daarmee willen we zoveel mogelijk bij de discussie betrekken om een brede maatschappelijke discussie over kweekvlees op gang te brengen."

Dat kweekvlees enorm veel potentie heeft, kan niemand ontkennen. Wie het voedseldebat van de afgelopen jaren een beetje heeft gevolgd, weet dat de manier waarop we nu vlees produceren problematisch is. Schattingen stellen de vleessector verantwoordelijk voor tenminste 15%, en soms tot wel 50% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Vleesproductie neemt enorm veel landbouwgrond in – land dat ook gebruikt kan worden voor het verbouwen van voedsel. Het leidt tot de kap van het regenwoud, kost onmogelijke hoeveelheden water en zorgt voor problemen met al dan niet op mensen overdraagbare ziektes en onverantwoordelijk antibioticagebruik. Om maar wat te noemen. En dan stappen we gemakshalve even over de ettelijke miljarden dieren die jaarlijks worden opgevoed, gehouden en gedood om de wereld van vlees te voorzien.

"Er zijn vier manieren om met die problematiek om te gaan," vindt Van Mensvoort. "Je kunt het negeren en lekker vlees blijven eten; dat is op termijn onhoudbaar. Je kunt vegetariër worden, maar mensen zijn te dol op vlees om dat lang vol te houden. Je kunt ook alternatieven gaan eten, zoals insecten. En als vierde optie kun je vlees gaan maken in een lab. Dat kost – als het de belofte waarmaakt, veel minder energie, oppervlakte, uitstoot en dierenleed."

Omdat ik benieuwd ben wat wetenschapper Mark Post eigenlijk van het kweekvleesproject van Koert van Mensvoort vindt, belde ik hem op. Hij heeft er gemengde gevoelens over. "Als wetenschapper zie ik het als iets positiefs. Het onderzoekt wat toepassingen zouden kunnen zijn. Hoe meer hoe beter, vooral ook om te weten wat het niet gaat worden." En nu komt de maar. "Maar er is een zekere urgentie. De problemen zijn zo groot dat het belangrijk is dat mensen kweekvlees snel gaan accepteren als mogelijk alternatief. Daarom heb ik moeite met de toekomstscenario's waarvan ik kan inschatten dat het de introductie van kweekvlees bij het grote publiek nou niet direct gaat helpen. Dat kannibalismerecept, bijvoorbeeld."

"Mijn doel is niet om kweekvlees te promoten," zegt van Mensvoort. "Ik wil laten zien dat dingen die iedereen normaal vindt, vaak best vreemd zijn. Onze huidige vleesproductie bijvoorbeeld: daar is niks natuurlijks aan. En het omgekeerde is daarmee ook waar: dingen die iedereen vreemd vindt, kunnen in de toekomst heel normaal worden. Daar is Bistro In Vitro een verkenning van."

Mocht het teleurstellend zijn dat je (nog steeds) geen portie kweekvlees kunt bestellen, neem dan vooral een virtuele tour door de menukaart van Bistro In Vitro, stel een menu samen, nodig wat mensen uit en stel jezelf ondertussen lekker wat fijne filosofische, morele en existentialistische vragen.