Zelfs de meest overtuigde carnivoor kan het eten van vlees in twijfel gaan trekken, zo valt te lezen in de bestseller Eating Animals van de Amerikaanse schrijver Jonathan Safran Foer uit 2009. In het boek vertelt de auteur over zijn jeugd waarin vlees gewoon vlees is, tot een babysitter hem er op wijst dat de kip die hij zo graag in zijn mond stopte, eerst een levend dier was. Safran Foer gaat overwegend vegetarisch eten, maar stopt nog wel af en toe een stuk dier in zijn mond. Maar hij praat het nog goed voor zichzelf door dingen te zeggen als: "We zijn in Japan en als je in het walhalla van rauwe vis bent, moet je gewoon vis eten." Uiteindelijk wordt Safran Foer wel echt vegetariër als hij een megastal bezoekt.
Zijn observaties in het kort: mensen eten al eeuwenlang dieren, maar door industriële ontwikkelingen van de laatste honderd jaar zijn boerderijen veel efficiënter geworden in het produceren van vlees en zuivel. Deze ontwikkeling is destijds nodig om steeds meer mensen te voeden, maar het gaat ten koste van eeuwenoude traditionele veehouderij, het milieu en vooral de dieren. Die dieren zijn door erbarmelijke leefomstandigheden en stress veranderd in rondwandelende zieke, kleine melk- en vleesfabriekjes. Hoeveel ‘goed’ vlees is er nog? Is de zin “Mensen eten al eeuwenlang dieren,” niet enorm achterhaald als argument om vlees te verdedigen?
Advertentie
Van dit boek is nu een documentaire gemaakt die afgelopen week op het IDFA in première ging De film kwam tot stand toen dierenactivist en actrice Natalie Portman (bekend van Black Swan en de Star Wars-prequels) contact op nam met Safran Foer om het boek naar het grote scherm te brengen. Christopher Quinn is de regisseur van de verfilming. Hij maakte eerder de prijswinnende documentaire God Grew Tired of Us over vier jongens die uit Soedanese woestijn naar Amerika proberen te vluchten. Om meer te weten te komen over dit project spraken we Quin via Skype over de toekomst van nepvlees en of we wel zitten te wachten op nog een docu over de vleesindustrie.Hoi Christopher. Laat me raden: je wilt de ogen van mensen openen met je documentaire?
Zeker, maar net zoals Safran Foer dat met zijn boek doet, wil ik niet dat mensen zich schuldig voelen over hun voedselkeuzes. Ik wil gewoon al het bewijs dat er is laten zien. Ik wil voorkomen dat we maar één kant belichten en daardoor een bepaald publiek vervreemden. Veel mensen hier in Amerika hebben een verkeerd beeld van waar hun eten vandaan komt. Ik dacht zelf ook voordat ik vier jaar geleden aan deze film begon dat het vlees dat op mijn bord ‘goed’ was, maar dat bleek echt niet zo te zijn.Er zijn al hartstikke veel documentaires over de gevaren en nadelen van de vleesindustrie. Hoe hebben jullie het anders aangepakt?
Natalie, Jonathan en ik waren het er snel over eens dat de filmbezoeker door de ogen van de gefilmde karakters naar die ingewikkelde wereld moet kijken. Zo blijf je het dichts bij deze mensen staan. In de documentaire volgen we bijvoorbeeld Frank, hij is de laatste traditionele kalkoenboer in Kansas. zijn dieren lopen vrij rond en krijgen individuele aandacht. Franks bedrijf kan amper overeind blijven staan door de moordende concurrentie. Bij andere boeren groeien de kalkoenen door technische ontwikkelingen sneller, groter en vetter. Ook volgen we Craig, een boer uit North Carolina die in opdracht van grote voedselfabrikanten op industriële wijze tienduizenden kippen fokt, zodat hij genoeg geld verdient. Hij voelt zich daar heel slecht over.
Zeker, maar net zoals Safran Foer dat met zijn boek doet, wil ik niet dat mensen zich schuldig voelen over hun voedselkeuzes. Ik wil gewoon al het bewijs dat er is laten zien. Ik wil voorkomen dat we maar één kant belichten en daardoor een bepaald publiek vervreemden. Veel mensen hier in Amerika hebben een verkeerd beeld van waar hun eten vandaan komt. Ik dacht zelf ook voordat ik vier jaar geleden aan deze film begon dat het vlees dat op mijn bord ‘goed’ was, maar dat bleek echt niet zo te zijn.Er zijn al hartstikke veel documentaires over de gevaren en nadelen van de vleesindustrie. Hoe hebben jullie het anders aangepakt?
Natalie, Jonathan en ik waren het er snel over eens dat de filmbezoeker door de ogen van de gefilmde karakters naar die ingewikkelde wereld moet kijken. Zo blijf je het dichts bij deze mensen staan. In de documentaire volgen we bijvoorbeeld Frank, hij is de laatste traditionele kalkoenboer in Kansas. zijn dieren lopen vrij rond en krijgen individuele aandacht. Franks bedrijf kan amper overeind blijven staan door de moordende concurrentie. Bij andere boeren groeien de kalkoenen door technische ontwikkelingen sneller, groter en vetter. Ook volgen we Craig, een boer uit North Carolina die in opdracht van grote voedselfabrikanten op industriële wijze tienduizenden kippen fokt, zodat hij genoeg geld verdient. Hij voelt zich daar heel slecht over.
Advertentie
Heeft deze film jou zelf veranderd?
Toen ik aan dit project begon, was ik heel eerlijk naar Natalie en Jonathan over mijn avontuurlijke manier van eten. Ik reis de hele wereld over om van alles te proeven, ook vlees. Maar toen ik Eating Animals las, wist ik na dertig pagina’s dat dit een heel ander verhaal was dan wat ik normaal las. Het boek en het maken van de film hebben veel met me gedaan en het duurde ook niet lang voordat ik ook stopte met zuivel. Dat gebeurde toen mijn cameraman en ik gingen filmen bij de megastallen van zuivelbedrijven in Californië. We zagen daar zuivelkoeien die op een manier worden gefokt om hun melkproductie te maximaliseren.Op een gegeven moment legt mijn cameraman ineens zijn camera neer, belt zijn vrouw en zegt: “Gooi de melk uit de koelkast en geef de kinderen geen yoghurt meer.” We dachten voor het maken van de film altijd dat er een verschil was tussen ‘goede’ zuivel en industriële zuivel, maar dat is niet zo. Een koe die normaal 25 jaar leeft, houdt het in deze barre omstandigheden maar vier jaar uit voordat ze naar slachthuizen worden gebracht. Daarom ben ik dus heel snel van melk en kaas afgestapt.Veel mensen die schokkende beelden uit de vlees- en zuivelindustrie zien, kunnen misschien wel denken: ja, maar dit zijn incidenten, de zuivel en de worstjes die ik eet zijn wél goed. Hoe zie jij dat?
Door de juiste personen in beeld te brengen, kunnen ook deze mensen van gedachte veranderen. Je kijkt in de documentaire door de ogen van mensen die echt iets te verliezen hebben. Zij hebben belangen in de vleesindustrie en lopen gevaar door hun verhaal te doen. Het laatste wat ik wilde doen is iedereen doodgooien met feiten en cijfers.
Toen ik aan dit project begon, was ik heel eerlijk naar Natalie en Jonathan over mijn avontuurlijke manier van eten. Ik reis de hele wereld over om van alles te proeven, ook vlees. Maar toen ik Eating Animals las, wist ik na dertig pagina’s dat dit een heel ander verhaal was dan wat ik normaal las. Het boek en het maken van de film hebben veel met me gedaan en het duurde ook niet lang voordat ik ook stopte met zuivel. Dat gebeurde toen mijn cameraman en ik gingen filmen bij de megastallen van zuivelbedrijven in Californië. We zagen daar zuivelkoeien die op een manier worden gefokt om hun melkproductie te maximaliseren.Op een gegeven moment legt mijn cameraman ineens zijn camera neer, belt zijn vrouw en zegt: “Gooi de melk uit de koelkast en geef de kinderen geen yoghurt meer.” We dachten voor het maken van de film altijd dat er een verschil was tussen ‘goede’ zuivel en industriële zuivel, maar dat is niet zo. Een koe die normaal 25 jaar leeft, houdt het in deze barre omstandigheden maar vier jaar uit voordat ze naar slachthuizen worden gebracht. Daarom ben ik dus heel snel van melk en kaas afgestapt.Veel mensen die schokkende beelden uit de vlees- en zuivelindustrie zien, kunnen misschien wel denken: ja, maar dit zijn incidenten, de zuivel en de worstjes die ik eet zijn wél goed. Hoe zie jij dat?
Door de juiste personen in beeld te brengen, kunnen ook deze mensen van gedachte veranderen. Je kijkt in de documentaire door de ogen van mensen die echt iets te verliezen hebben. Zij hebben belangen in de vleesindustrie en lopen gevaar door hun verhaal te doen. Het laatste wat ik wilde doen is iedereen doodgooien met feiten en cijfers.
Advertentie
Wat was het moeilijkste moment tijdens het maken van de film?
Dat was toen we in een kippenhuis stonden, met vijftienduizend vogels om ons heen. We hadden gehoord dat vierduizend kippen het niet zouden overleven in deze kleine ruimte. Zo praten zakenmannen het voor zichzelf en de vleesindustrie goed: als je er elfduizend kunt laten leven, dan maakt het niet uit dat er vierduizend sterven. Er wordt amper gekeken naar de totaliteit van het lijden. Die dieren worden gezien als een nummer in een spreadsheet terwijl ze dood liggen te gaan. Ken je het boek Sapiens van Yuval Harari? Daarin wordt gezegd dat de mens nog nooit zoveel lijden heeft veroorzaakt op de planeet als nu. Dat kwam op dat moment heel hard binnen, daar in het hol van de leeuw.Hoe waren reacties van mensen in de vleesindustrie?
Ik vertelde laatst iemand over hoe ik opgroeide in Virginia. We reden onderweg naar mijn oudtante en -oom altijd over het platteland en we stopten dan bij de koeien om ze te aaien. Dan kwam de boer altijd voor een praatje. Dit is totaal anders dan wat ik heb ervaren tijdens het maken van deze film waar we dagelijks vijandige reacties kregen. Bij de grote industriële bedrijven reageren ze meteen op de camera. Dat is het spel van de industrie: zij hebben ons overtuigd dat er goede boeren bestaan die dieren goed behandelen. Maar ik heb ook begrip voor de boeren, zij hebben ook een gezin thuis zitten en zitten gewoon vast in het grote systeem. Hoe overtuig je mensen die onderdeel van dat systeem zijn, zoals boer Craig, om mee te werken aan een documentaire?
Hij wilde praten, omdat hij zijn breekpunt had bereikt. Craig sloot al twintig jaar lang contracten met grote fabrikanten om ze op industriële wijze duizenden kippen te leveren. Dat vernietigde waar hij ooit als boer in geloofde, namelijk dat dieren niet horen te lijden voor mensen. De grote bedrijven hadden hem compleet onder de duim. Hij wist dat zijn bedrijf en naam door hen afgemaakt zou worden, door alle afgesloten wurgcontracten maar deed voor ons alsnog zijn deuren openen om te laten zien hoe een industriële kippenhouderij werkte. Maar er waren ook veel mensen te bang om te praten.Het boek Eating Animals komt uit 2009. Zijn er stukken uit het boek die geüpdatet zouden moeten worden?
De vleesconsumptie stijgt vooral in Zuid- en Oost-Azië. Als al die miljarden mensen inderdaad drie keer per dag vlees gaat eten, is dat een ramp voor onze planeet. Het verrassende is dat de Chinese regering heeft besloten om iets te doen aan het consumeren van dieren. De regering wil dat iedereen binnen een paar jaar 50 procent minder vlees eet. Die bewustwording zie je ook op andere plekken: Tyson (de tweede grootste voedselproducent ter wereld, red) heeft 5 procent van de aandelen van Beyond Meat gekocht. Dat is een bedrijf dat plantaardige vleesvervangers maakt. Tyson heeft goede zakenmensen die zien dat er in de toekomst het meeste geld te verdienen valt met plantaardig eten, dus investeren ze daarin.
En hoe zit het met vleesvervangers?
Mensen zullen vlees willen blijven eten en dat begrijp ik, maar ik denk dat je ze met zoveel goede alternatieven wel de redelijke vraag mag stellen of er per se vlees op hun bord moet liggen. Er is bewijs dat minder vlees eten beter is voor je gezondheid, dat dieren die in kleine hokjes zitten lijden, ze genetisch zijn aangepast om sneller te groeien, en dan is er nog het klimaatprobleem. We moeten langzaamaan af van dat eeuwenoude verhaal, want als we zo doorgaan, blijft er niets meer over. Je kunt een burger maken dat smaakt naar vlees, maar dan zonder dezelfde ecologische voetafdruk. We kennen maar 2 procent van de eetbare planten, en nu zijn we eindelijk op een ontdekkingsreis om de rest in ons dieet te krijgen. Dus ik denk dat die alternatieven een belangrijke stap zijn. Maar ook dit verhaal heeft een plottwist nodig. Is dat het breekpunt waar boer Craig het over heeft?
Ja, ik denk het. Het hele filmproces heeft mij in ieder geval veranderd. Vroeger dacht ik dat ik goede keuzes maakte en wilde ik niet veranderen, maar nu vraag ik me af hoe ik ooit zo heb kunnen denken.Bedankt, Christopher.
Dat was toen we in een kippenhuis stonden, met vijftienduizend vogels om ons heen. We hadden gehoord dat vierduizend kippen het niet zouden overleven in deze kleine ruimte. Zo praten zakenmannen het voor zichzelf en de vleesindustrie goed: als je er elfduizend kunt laten leven, dan maakt het niet uit dat er vierduizend sterven. Er wordt amper gekeken naar de totaliteit van het lijden. Die dieren worden gezien als een nummer in een spreadsheet terwijl ze dood liggen te gaan. Ken je het boek Sapiens van Yuval Harari? Daarin wordt gezegd dat de mens nog nooit zoveel lijden heeft veroorzaakt op de planeet als nu. Dat kwam op dat moment heel hard binnen, daar in het hol van de leeuw.Hoe waren reacties van mensen in de vleesindustrie?
Ik vertelde laatst iemand over hoe ik opgroeide in Virginia. We reden onderweg naar mijn oudtante en -oom altijd over het platteland en we stopten dan bij de koeien om ze te aaien. Dan kwam de boer altijd voor een praatje. Dit is totaal anders dan wat ik heb ervaren tijdens het maken van deze film waar we dagelijks vijandige reacties kregen. Bij de grote industriële bedrijven reageren ze meteen op de camera. Dat is het spel van de industrie: zij hebben ons overtuigd dat er goede boeren bestaan die dieren goed behandelen. Maar ik heb ook begrip voor de boeren, zij hebben ook een gezin thuis zitten en zitten gewoon vast in het grote systeem. Hoe overtuig je mensen die onderdeel van dat systeem zijn, zoals boer Craig, om mee te werken aan een documentaire?
Hij wilde praten, omdat hij zijn breekpunt had bereikt. Craig sloot al twintig jaar lang contracten met grote fabrikanten om ze op industriële wijze duizenden kippen te leveren. Dat vernietigde waar hij ooit als boer in geloofde, namelijk dat dieren niet horen te lijden voor mensen. De grote bedrijven hadden hem compleet onder de duim. Hij wist dat zijn bedrijf en naam door hen afgemaakt zou worden, door alle afgesloten wurgcontracten maar deed voor ons alsnog zijn deuren openen om te laten zien hoe een industriële kippenhouderij werkte. Maar er waren ook veel mensen te bang om te praten.Het boek Eating Animals komt uit 2009. Zijn er stukken uit het boek die geüpdatet zouden moeten worden?
De vleesconsumptie stijgt vooral in Zuid- en Oost-Azië. Als al die miljarden mensen inderdaad drie keer per dag vlees gaat eten, is dat een ramp voor onze planeet. Het verrassende is dat de Chinese regering heeft besloten om iets te doen aan het consumeren van dieren. De regering wil dat iedereen binnen een paar jaar 50 procent minder vlees eet. Die bewustwording zie je ook op andere plekken: Tyson (de tweede grootste voedselproducent ter wereld, red) heeft 5 procent van de aandelen van Beyond Meat gekocht. Dat is een bedrijf dat plantaardige vleesvervangers maakt. Tyson heeft goede zakenmensen die zien dat er in de toekomst het meeste geld te verdienen valt met plantaardig eten, dus investeren ze daarin.
Mensen zullen vlees willen blijven eten en dat begrijp ik, maar ik denk dat je ze met zoveel goede alternatieven wel de redelijke vraag mag stellen of er per se vlees op hun bord moet liggen. Er is bewijs dat minder vlees eten beter is voor je gezondheid, dat dieren die in kleine hokjes zitten lijden, ze genetisch zijn aangepast om sneller te groeien, en dan is er nog het klimaatprobleem. We moeten langzaamaan af van dat eeuwenoude verhaal, want als we zo doorgaan, blijft er niets meer over. Je kunt een burger maken dat smaakt naar vlees, maar dan zonder dezelfde ecologische voetafdruk. We kennen maar 2 procent van de eetbare planten, en nu zijn we eindelijk op een ontdekkingsreis om de rest in ons dieet te krijgen. Dus ik denk dat die alternatieven een belangrijke stap zijn. Maar ook dit verhaal heeft een plottwist nodig. Is dat het breekpunt waar boer Craig het over heeft?
Ja, ik denk het. Het hele filmproces heeft mij in ieder geval veranderd. Vroeger dacht ik dat ik goede keuzes maakte en wilde ik niet veranderen, maar nu vraag ik me af hoe ik ooit zo heb kunnen denken.Bedankt, Christopher.