De werkelijke reden waarom gourmetten zo intens gehaat wordt

Gourmetten laat me koud. Ik word er niet voor uitgenodigd, doe het noch met familie, noch met vrienden. Wat me wel wat doet, is de slechte reputatie die gourmetten krijgt. Samen aan de eettafel een beetje vlees bakken is synoniem geworden voor Hollandse lulligheid. Het is iets wat mensen veilig kunnen haten. De Laura Ponticorvo onder de culinaire gebruiken. De kringverjaardag van de kookwereld. Die massaal gedeelde afkeer stoort me. Het is een soort instaplevel edgyness/cynisme waar ik iets onechts in voel, omdat het iets is waar mensen blijkbaar niet bij stil hoeven te staan, en niet hoeven te beargumenteren. 'Gourmetten, sucks, amirite?' Ik vraag me af: waarom kunnen mensen gourmetten zo veilig haten? Hoe is die houding te verklaren?

Je zou kunnen denken dat het antwoord ligt in een soort praktisch bezwaar. Van gourmetten gaat je huis en je kleren stinken, het vlees is meestal niet eerste klas en je moet nog zelf koken bovendien. Maar: met kaasfondue moet je ook nog allerlei zaken aan tafel zelf doen, en dat heeft een veel minder hoge lulligheidsfactor. Van barbecueën gaan je kleren ook stinken, en daar praten mensen met veel minder dedain over.

Zit het dan in de associatie met familie? Gourmetten roept ook bij mij herinneringen op aan kerstdiners, en die roepen weer associaties op met onverwerkt verdriet, onuitgesproken verwijten en algehele spijt van levenskeuzes. Maar ja, tragiek van familiebanden is ook niet per se 'lullig'. En ik heb ook genoeg tergend moeizame gesprekken gevoerd over met smaak bereidde stukken ree, gestoofde peertjes en puree.

Dus de lulligheid zit elders, en ik vermoed dat het voor een groot deel ligt in een sociologische opvatting van 'smaak'. De vader van een van mijn beste vrienden is een man die een keer bij een McDonald's-filiaal naar mes en vork schijnt te hebben gevraagd. Je begrijpt dat deze man etiquette zeer belangrijk acht en de dingen doet 'zoals ze horen'. Gourmetten was voor hem uit den boze. "Je hoort niet aan tafel te koken", was het argument.

In de sociologie heet zo'n smaakoordeel 'distinctie'. Het idee is dat je je door middel van je smaak onderscheidt van andere groepen. Het onderscheidt vind meestal plaats op socio-economische gronden, oftewel klassen. Gourmetten, dat is iets voor het plebs.

"In Nederland vindt zulke distinctie vaak plaats op negatieve gronden," legt socioloog Peter Achterberg me uit. "We zeggen dat we iets lelijk of smakeloos vinden. Dat is de meest gebruikte manier om ons te onderscheiden van andere sociale klassen. Van 'de gewone man', zogezegd. Het hangt samen met Bourdieu."

De Franse socioloog Bourdieu heeft in de jaren zestig van de vorige eeuw een theorie over smaak ontwikkeld waarin wordt gesteld dat mensen van bepaalde sociaaleconomische klassen en bepaalde opleidingsniveaus een andere smaak hebben dan lager opgeleiden met minder inkomen. Achterberg: "Smaak wordt daarmee een middel om je te onderscheiden van mensen uit andere klassen. En ja, laten we dan in het geval van gourmetten een hypothetische situatie schetsen. Mensen die eerst naar het Rijksmuseum gaan en vervolgens naar een balletvoorstelling, gaan meestal tussendoor niet even gourmetten. Exacte cijfers heb ik hier niet over, maar dit is in grote lijnen het patroon."

Nou is het zo dat Bourdieu's observatie geen natuurwet is. Je smaak valt niet een op een samen met een verlangen om bij een sociale klasse te horen. Er is ook nog zoiets als ironische waardering, waarbij je bijvoorbeeld karaoke gaat zingen ondanks het feit dat karaoke 'fout' is.

Goed, ik ben geen socioloog en niet iemand die op elke slak wat wetenschappelijk zout wil leggen. Maar spelen smaak en distinctie een rol in het 'lullig' vinden van gourmetten? Ik denk het wel.

De volgende keer als iemand iets lelijks zegt over gourmetten, denk dan: je bent niet edgy, vriend. Je wil gewoon bij een hogere sociale klasse horen.