Amanda gebruikte psychedelica om van haar alcoholverslaving af te komen

Afgelopen december ontmoette ik Amanda in een kliniek voor pijntherapie in Zürich. Ze zat op een stoel, haar handen gevouwen in haar schoot, haar hoofd lichtjes gekanteld, zoals gebruikelijk voor haar. Ze was hier met haar man Tim naartoe gekomen voor een van haar regelmatige bezoeken aan neuroloog Livia Granata, een van de weinige specialisten in Zwitserland die psychedelische therapie aanbieden.

De in Engeland geboren Amanda is 50 jaar oud en al 20 jaar alcoholist. Ze worstelt ook met ernstige depressies en angsten als gevolg van een jeugdtrauma. Het kostte haar veel moeite om haar verhaal te delen, dus vroeg ze om haar bij haar voornaam te noemen om zo de privacy van haar en haar man te beschermen.

De afgelopen zeven jaar woonde Amanda niet meer in haar appartement met haar man en kinderen, maar buiten, op het balkon, in een geïmproviseerde schuilplaats die haar man voor haar had gemaakt. En de pandemie heeft het alleen maar erger gemaakt en de greep van haar angststoornissen op haar leven nog verder verscherpt.

Een jaar geleden zou Amanda waarschijnlijk helemaal niet bij deze afspraak zijn verschenen, op het laatste moment hebben afgezegd of het gewoon hebben laten schieten. Door de jaren heen is ze te veel behandelingen ondergaan, te veel experimentele therapieën die haar weinig tot geen verlichting brachten. Maar in april 2022 vond ze haar weg naar de kliniek – en naar de eerste behandeling die volgens haar echt werkte.

Ongeveer 30 procent van de depressiepatiënten heeft een behandelingsresistente depressie, dat wil zeggen een ziekte die niet verbetert met traditionele psychiatrische therapie. Vorig jaar bleek uit een onderzoek onder 79 patiënten met een therapieresistente depressie dat een enkele dosis psilocybine – de psychedelische verbinding in paddo's – in combinatie met een onmiddellijke therapie de stemming van een derde van de deelnemers verbeterde. Deze veelbelovende resultaten dragen bij aan het groeiende bewijs dat psychedelica een belangrijk instrument kunnen zijn voor de behandeling van psychische stoornissen.

De eerste onderzoeken naar psychedelische therapie dateren uit de jaren 1950 en 1960, maar onderzoeksprojecten werden in de jaren 1970 en 1980 stopgezet omdat psychedelica steeds meer gecriminaliseerd werden. Een van de landen die het meest hebben bijgedragen aan dit onderzoek is Zwitserland, waar psychedelische therapie tussen 1988 en 1993 kortstondig werd gelegaliseerd en gebruikt voor de behandeling van bijna 200 particuliere patiënten.

Begin jaren 2010 kwam het onderzoek weer op gang en sinds 2014 kunnen artsen bij de Zwitserse overheid een ontheffing aanvragen om illegale stoffen als paddo's, LSD en MDMA aan patiënten toe te dienen. Dr. Granata heeft hiervoor een vergunning voor een jaar gekregen en heeft in die periode 20 mensen met psilocybine behandeld.

De meeste van haar patiënten komen naar haar praktijk voor chronische pijn – migraine, clusterhoofdpijn, fantoompijn. Ons wetenschappelijk begrip van waarom psychedelica precies werken is nog onduidelijk, maar onderzoeken hebben aangetoond dat ze waarschijnlijk helpen bij de plasticiteit van de hersenen, wat betekent dat ze neuronen kunnen stimuleren tot het vormen van nieuwe verbindingen, die op hun beurt denkpatronen reorganiseren.

Voor Amanda was deze vorm van therapie haar laatste redmiddel. Nadat ze was opgegroeid in een traumatische omgeving, slaagde ze er aanvankelijk in haar leven als jongvolwassene op de rails te krijgen. Ze ging naar de universiteit, waar ze in 1988 Tim ontmoette, ze reisde en feestte. In 2003 verhuisden de twee naar Zürich en stichtten een gezin. Maar toen bracht een onbekende trigger haar in een staat van emotionele onrust die ze probeerde te verminderen door te drinken.

"Ik was een functionele alcoholist," zegt Amanda, terwijl ze terugdenkt aan de eerste jaren van haar verslaving. "Ik dronk alleen 's avonds, maar ik dronk veel te veel en het begon mijn gezinsleven te beïnvloeden." In het begin hielp alcohol haar te ontsnappen aan ongewenste gedachten. Maar al snel was dat ook niet meer effectief. In 2007 besefte Amanda dat ze een probleem had en besloot ze hulp te zoeken. Maar haar kinderen waren toen nog klein en ze kon de gedachte niet verdragen hen voor langere tijd alleen te laten.

Door de jaren heen heeft Amanda ermee ingestemd om steeds weer naar verschillende afkickcentra en psychiatrische klinieken te gaan – 18 keer in totaal, sommige voor een paar weken, andere voor maanden. Vaak werd ze geïnstitutionaliseerd met mensen met ernstige en uiteenlopende geestelijke gezondheidsproblemen, en dat gaf haar een onveilig gevoel. Vroeg of laat viel ze altijd weer terug. "Ook al was ik er vrijwillig en kon ik vragen om naar buiten te gaan, het was gewoon het gevoel opgesloten te zitten dat me bang maakte," zegt ze.

Ze probeerde zelfs een paar keer thuis te stoppen, met behulp van ontwenningsverschijnselen zoals benzodiazepine. "Het vergde heel wat wilskracht... maar toen ik me er eenmaal toe zette, kon ik er thuis een tijdje mee stoppen," zegt ze. "Dan nam de druk toe, tot het punt waarop ik totaal verlamd was in mijn hoofd en weer terugviel."

Na verloop van tijd werd Amanda suïcidaal omdat ze "dit ding niet kon verslaan". Haar zelfmoordpogingen – 12 in totaal – zorgden ervoor dat ze gedwongen werd opgenomen, waardoor de cyclus van mislukte therapieën werd aangewakkerd en ze steeds zieker werd.

Haar laatste ziekenhuisverblijf in de zomer van 2021 maakte haar duidelijk dat ze nooit meer terug wilde naar een psychiatrische afdeling. "Ik had veel gewicht verloren, ik woog nog maar 50 kilo," zegt ze. "Ik had er gewoon genoeg van." Toen stuitte ze op een documentaire over een onderzoek in Zwitserland waar alcoholisten worden behandeld met psychedelica. Ze meldde zich aan voor deelname en werd doorverwezen naar Livia Granata. 

Aanvankelijk probeerden de twee een therapie met ketamine-infuus. Ketamine is een verdovingsmiddel dat wordt gebruikt in de spoedeisende hulp en als recreatieve drug, maar in lagere doses heeft het psychedelische effecten. Het is ook aangetoond dat het een effectief antidepressivum en anti-suïcidaal middel is, en bijzonder goed bij behandelingsresistente depressies.

Amanda hing vier opeenvolgende dagen aan een infuus. Ze verloor het bewustzijn, had hallucinaties, werd bang en riep om haar man. Na de sessies was er nauwelijks verandering in haar mentale toestand.

Maar toen besloot Granata haar psilocybine toe te dienen – eerst 20 milligram per sessie, daarna 30 omdat ze "het extreem goed aan kon", aldus Granata. In totaal deden ze zes sessies van ongeveer acht uur tot de high voorbij was. Granata en haar team zijn geen therapeuten – ze houden alleen toezicht op Amanda terwijl ze naar muziek luistert, op de bank of het tapijt gaat liggen, een masker over haar ogen doet, mandala's kleurt en gewoon toegeeft aan het gevoel.

Veel patiënten huilen tijdens de behandeling, zegt Aisha Savdi, een medisch assistente in het team. Sommigen willen vastgehouden worden, anderen willen met rust gelaten worden. De sessies brengen vaak herinneringen uit het verleden en verdrongen emoties naar boven. Velen melden dat ze als een buitenstaander naar hun leven kijken. Dingen worden duidelijker, perspectieven veranderen. 

Voor Amanda was het hallucinogene effect zwakker dan bij ketamine. Het licht was wat wazig, maar ze voelde zich vooral goed. Ontspannen, geen angst meer. "Tim had moeite om me terug naar de auto te krijgen, omdat ik als een kind naar alle felle kleuren keek," zegt ze. "Het heeft zeker mijn houding een beetje veranderd, ik voelde een last van mijn schouders vallen." 

Sindsdien zien zij en de mensen in haar leven een grote verbetering in haar ernstige depressie en angst. Hoewel ze nog steeds niet van het balkon af kan, is ze in staat geweest haar huis te verlaten, naar de kapper te gaan, een wandeling te maken of een vriend op te zoeken. Nu kan ze ook enkele video's bekijken waarin een jeugdtrauma wordt uitgelegd zonder dat ze dichtklapt. "Mijn geest leek meer open, zodat ik het echt kon opnemen," zegt ze. 

Afgelopen september konden Tim en zij zelfs voor het eerst in jaren op vakantie, "naar Griekenland, naar onze favoriete plek waar we elk jaar naartoe gingen," zegt Tim. "Ja, dat was nogal wat." 

En er is nog iets anders – de drang om te drinken is verdwenen. Ze is nuchter sinds april 2022 - de langste tijd zonder alcohol in 20 jaar. Granata heeft haar momenteel een ketamine neusspray voorgeschreven om te helpen met de hunkeringen, die soms nog voorkomen, vooral als er iets verandert in haar leven. De vakantie was een uitdaging, bijvoorbeeld. Maar tot nu toe kon ze er niet aan toegeven.

"Ik ben niet teruggegaan naar die plek. Nou ja, kort, maar geen echt slechte plek," zei Amanda. Vier maanden na de eerste behandeling zakte haar stemming weer in, dus besloot Dr Granata haar een booster te geven en begon de nieuwe therapie in september 2022. Amanda is ook op jacht geweest naar een trauma-geïnformeerde therapeut om praattherapie te verkennen terwijl ze high is.

Granata is erg onder de indruk van haar vooruitgang, vooral gezien haar geschiedenis van psychiatrische interventies en afkickpogingen. "Door dit middel vier tot zes keer te gebruiken is ze erin geslaagd te bereiken wat de andere therapieën in jaren niet deden," zegt ze. "Dat is het bijzondere aan deze medicijnen – hoe snel ze werken en hoe langdurig hun effect is."

Ondertussen blijft Tim hoopvol. "Ik ben een geboren optimist," zegt hij. Hoewel het nog steeds moeilijk is, ziet hij een duidelijke verbetering in Amanda's stemming, in haar vermogen om dingen te doen, naar afspraken te gaan en aanwezig te zijn voor haar familie. Wat de uiteindelijke uitkomst van de behandeling ook is, voor hem is deze vorm van therapie duidelijk veel beter dan de traditionele methoden.

Heb jij vragen over je alcoholgebruik? In Nederland kun je contact opnemen met het Trimbos-instituut, via de website of het telefoonnummer 0900-1995. Neem in België voor alle vragen over drank (en drugs, pillen, gamen en gokken) contact op met de Druglijn of bel 078 15 10 20.

Denk jij aan zelfdoding? Of ken jij iemand die aan zelfdoding denkt? In Nederland kan je anoniem praten met 113 Zelfmoordpreventie via chat op www.113.nl, of bel 0800-0113 (gratis) of 113 (gebruikelijke telefoonkosten). In België kan je bellen, chatten of mailen met de Zelfmoordlijn 1813

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE Germany.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.