Varkens-sashimi en zeewier: de oceaan eren met een inheemse stam in Taiwan

De Taiwanese Amis-stam is de grootste groep aboriginals op het eiland. Ze staan bekend om hun verbinding met de zee. Dat is ook de reden dat ze elk jaar een oceaanfestival organiseren, waar de groep op het strand samenkomt en respect betuigt aan de god van de oceaan. In het Chinees heet de ceremonie Hai Ji, wat letterlijk oceaanfestival betekent. In de taal van de Amis zeg je Pafafoi, wat je kunt vertalen als 'een zwijn offeren'.

Ik was op het eiland, en bracht er mijn tijd door met zwemmen en op het zwarte strand zitten met een biertje. Ik zocht nachtschade met schoolkinderen. We aten zeewier rechtstreeks uit het water en ik woonde in een met de hand gebouwde houten hut, omringt door schitterende tuinen. We slachtten een varken, ik zag hoe een man het dier zijn keel doorsneed. Ik at sashimi van rauwe varkensdij, doordrenkt met sojasaus en chili. Het was taai en dik, en ik proefde alleen de soja. We stapten in handgemaakte bootjes en roeiden de oceaan op om het begin van het visseizoen te vieren.

"Dit alles was bijna verloren," zegt Siku Wu. Wu is de oprichter van Torik, een wijkcentrum in Douli. Bijna tien jaar lang was het oceaanfestival verdwenen, samen met andere Amis-tradities, vanwege lokale christelijke invloeden en druk vanuit de overheid om inheemse stammen bij de normale bevolking van Taiwan te betrekken. De Amis werd aangedrongen hun eigen taal in te ruilen voor Mandarijn. Vastberaden om alle verloren tradities nieuw leven in te blazen ging Wu Torik aan de slag.

"Ik bracht een groep oude mannen samen en we deden onderzoek naar oude tradities," zegt ze. "Het oceaanfestival is een viering van de zee en wordt uitgevoerd in de hoop dat onze visserij gezegend wordt." De Amis waren afhankelijk van de zee, hun visseizoen loopt van april tot september. Daarna halen ze voedsel uit de grond en dat vieren ze met een oogstfestival.

"Het is belangrijk dat de oceaan rust krijgt," zegt Wu.

Duurzaamheid is belangrijk voor de stam. Vroeger maakten ze al hun gereedschap van bamboe, vuil water wordt gebruikt voor irrigatie en bepaalde dieren – zoals de adelaar, aap en zeeschildpad – spelen een rol in mythen en worden aanbeden.

"Elk jaar rond deze tijd komen vliegende vissen vanuit het Noorden deze kant op. We vangen vooral veel mahi mahi, die de vliegende vissen eten. We vangen bijna geen vliegende vissen omdat dat de voedselketen kan verstoren," zegt Wu. "We nemen alleen wat we nodig hebben." Dit is niet overal meer waar: dankzij moderne ontwikkelingen hebben industriële vissersvloten de traditionele visserij overgenomen.

Tegenwoordig spreken alle Amis Mandarijn en zijn er weinig mensen over van tussen de vijfentwintig en veertig jaar oud. Iedereen wil liever in de stad wonen.

Het oceaanfestival is een van de weinige keren dat iedereen terugkomt naar het dorp Douli – de oudste Amis-vestiging in Taiwan.

Op de dag van de ceremonie – dit jaar op 16 april – roeit een boot met jonge Amis-mannen de oceaan op met houten peddels. Ze slachten een witte kip en gooien het dier de zee in. Hiermee hopen ze op een goed visseizoen en bescherming voor de vissers. Het is het eerste offer aan de oceaan.

De mannen verzamelen bij een grote cirkel gemaakt van keien en drinken rijstwijn terwijl het stamhoofd bidt. Onderaan de cirkel ligt een varkenskop met zijn snuit richting het water.

"Voor het oceaanfestival offeren we een varken, voor het oogstfestival offeren we vis," zegt Wu.

Naast de varkenskop liggen andere producten zoals rijstwijn, tabak en betelnoten. Ze worden gebruikt om contact te maken met de goden. Er ligt ook een varkenshart, dat volgens Wu symbool staat voor het hart van de stam. Er brandt een vuurtje als teken dat de ceremonie bezig is.

Na de ceremonie staan de mannen op en lopen naar de zee onder een boog gemaakt van lang Chinees gras. Ze spugen op de grond achter zich en stappen zo door een denkbeeldig portaal heen.

"Dit staat voor het achterlaten van het verleden en een nieuw spiritueel rijk binnengaan," vertelt Wu.

Ze gaan op een rijtje staan bij het water, het stamhoofd zegt een paar woorden. Dan gooien ze varkenslever, het meest voedzame orgaan, de oceaan in. Nog een offer aan de goden.

De vrouwen en kinderen kijken naar de ceremonie. Soms beginnen ze te zingen of dansen. Na al deze handelingen is er een traditioneel feestmaal. Een verzameling van verschillende soorten zeewier, gegrilde vis en varken en kleefrijst. Het wordt geserveerd in uitgeholde stukken bamboe.

Tijdens de lunch zit ik tegenover oudere Amis-mannen en vrouwen. Ze eten met hun handen en geven wijn door. Zij zijn degene die zingen, de jongeren kunnen het moeilijk bijhouden.

"We hebben veel last van vergrijzing hier," zegt Wu. Het is Wu's missie dat te veranderen. Ze vertelt dat er vroeger tijdens de ceremonie een paar mannen het water in gingen om met een speer vis te vangen. Nu is daar niet genoeg vis voor en zijn er geen mannen meer die het kunnen.

"Vroeger namen vaders hun zoons mee vissen, maar ze namen dan twee verschillende boten. Dat was om onafhankelijkheid aan te moedigen. De vader zou zijn zoon leren vissen met een lied. Alle mannen kenden het," vertelt Wu.

Ik denk aan de kinderen. Ze hadden meer interesse in Engels leren van mij en mijn vrienden dan in zeewier en visserij. De leraren bevestigen dat het een groot probleem is.

"Soms wil ik dat ze geen Mandarijn leren, maar vloeiend Amis spreken," zegt een van hen.

Mijn vrienden en ik rennen op een gegeven moment de oceaan in voor een duik. De kinderen rennen ons gillend achterna, met hun kleding nog aan. Een meisje komt doorweekt naar me toe.

"Kun jij zwemmen?" schreeuwt ze boven de golven uit.

"Ja!" reageer ik.

"Wil je me het leren?" vraagt ze met een lach op haar gezicht.

Geschrokken kijk ik naar haar vriendjes in het water.

Ze wisten niet hoe ze moeten zwemmen.