We zouden meer schol uit de Noordzee en minder tilapia uit Maleisië moeten eten

Het lijkt wel of je nergens meer een lekker Hollands visje kan krijgen voor een beetje normale prijs; ik zie de laatste tijd bijna alleen maar zalm uit Noorwegen, tilapia uit Maleisië, pangasius uit Vietnam en koolvis uit Alaska. Waarom komt de meeste vis op ons bord van zo ver, terwijl we zelf omringd worden door zee?

Regels over hoeveel vis er gevangen mag worden zijn de laatste jaren steeds strenger geworden, terwijl het volgens organisaties die er verstand van hebben steeds beter gaat met de vissen in de Noordzee. Naast het quotum zijn vissers vanaf 1 januari 2016 ook verplicht om alle bijvangst en 'ondermaatse vis' niet terug te gooien in zee, maar mee te nemen. Vissers zijn bang dat door deze regel de bijvangst in het ergste geval wel tot vijftig procent van de vangst kan zijn, en dat dit kan leiden tot verkoopproblemen.

Dit houdt ook Niels Habraken van visgroothandel Habraken Vis en brasserie BRU 17 in de havens van Stellendam en Bruinisse bezig. Met zijn groothandel richt hij zich volledig op vis, schaal- en schelpdieren uit de regio, en hij werkt samen met visserijbedrijf C. Sperling, die met nieuwe en duurzame technieken voor bodemvisserij werkt. Samen willen ze het bijvangstprobleem zo klein mogelijk maken.

Ik belde Niels om hem te vragen wat duurzaam vissen precies inhoudt, wat ze gaan doen met de bijvangst, en waarom we meer vis uit Nederland moeten gaan eten.

MUNCHIES: Ha Niels, op welke manieren vissen jullie? Niels Habraken: In de zomermaanden is de schol het best en wordt er door vissersboot OD6, Ouddorp 6, met de twinrigmethode (met twee trawlnetten achter het schip) gevist. Dit is een speciale manier die het brandstofverbruik zo goed als halveert en ervoor zorgt dat de kleine vissen zo veel mogelijk gespaard blijven. De OD6 kan veranderen van visserij, daarom gaan we in de winter over op de pulskormethode (met sleepnetten over de bodem van de zee). De vissen worden door kleine stroompulsen opgeschrikt en veren dan zo uit het zand in het net. Voorheen ging dit nog via de boomkormethode.

Wat is er mis met de boomkormethode? Bij de boomkormethode wordt een net met grote zware kettingmatten over de bodem gesleept. Dit leverde evenveel op als de pulskormethode, alleen was er door de zware netten veel schade aan de bodem en het kostte veel meer diesel.

De pulskor heeft veel voordelen: ten eerste zijn de netten veel lichter waardoor de bodem minder wordt beschadigd, en ook komt de vis zelf minder beschadigd aan boord. Verder behouden de vissen een mooiere kleur en hebben ze minder kneuzingen, waardoor ze langer goed blijven. We kunnen de netten met een lager vermogen vooruit trekken en dit scheelt per week ongeveer twaalf tot vijftien ton aan diesel. Het is dus niet alleen ecologisch beter, maar ook economisch.

Wat voor bijvangst hebben jullie met deze speciale manier van vissen? We zouden het liefst nul bijvangst hebben, maar dat gaat nooit lukken. De Nederlandse visserij, en ook de OD6, is voornamelijk gericht op bodemvissen. Schol is een belangrijke vis, net als tong, tarbot en griet. Daar vissen we dan ook gericht op, en als bijvangst krijgen we dan vissen als rode poon, pietermannen, zeebaars, wijting en scharretjes. En rode poon wordt veel als bijvangst binnengehaald in de zomer, net als pijlinktvis. Deze soorten worden op de veiling aangeboden, maar je ziet ze niet zoveel op de kaart in restaurants. Terwijl rode poon een ontzettend goede vis is, met stevige filets. Ook de pieterman en pijlinktvis zijn topvissen, maar worden beschouwd als bijvangst.

Wat doen jullie zelf met de bijvangst? Het handige is dus dat we onze eigen brasserie hebben, daar kookt onze chef-kok Joost Deurlo (die onlangs nog het NK Oestersteken won) met wat wij meebrengen. Alles wat vers binnenkomt gaat de vitrine in en kan in het restaurant geserveerd worden. Je kan de vis die je wil aanwijzen, en Joost maakt het dan gelijk voor je klaar.

Wat vind je eigenlijk van de regelgeving over bijvangst? Vissers zijn er over het algemeen absoluut niet blij mee. Het betekent dat ze veel kisten, ook met ondermaats spul, mee moeten nemen. Dat neemt extra ruimte in beslag. Wij vinden het overboord gooien van bijvangst helemaal niet zo erg. Een deel van die vis die je overboord gooit blijft gewoon leven en het andere deel komt weer in de voedselketen terecht, als voedsel voor andere vissen. De ondermaatse bijvangst zal straks naar voedselverwerkende bedrijven gestuurd worden, om veevoer van te maken bijvoorbeeld. De achterliggende gedachte van de regel is natuurlijk om vissers aan te sporen nog meer hun best te doen om te voorkomen dat bijvangst überhaupt boven komt.

Je ziet de Noordzeevis nauwelijks in de supermarkt liggen. Er zijn best wat initiatieven vanuit de vissector, maar die Aziatische kweekvis is gewoon spotgoedkoop. Wij zijn maar op kleine schaal bezig en proberen de horeca waar we aan leveren zoveel mogelijk te overtuigen. Tot op zekere hoogte lukt dat wel, maar er zijn ook restaurants die puur naar de prijs kijken, dan doet kwaliteit er niet zoveel toe. Gelukkig zijn streekproducten weer wat belangrijker geworden. De tijd is er rijp voor dat mensen weer weten wat voor mooie soorten we in onze eigen zee hebben zwemmen, en hoe lekker een gebakken scholletje is.