Ontmoet de man die ‘s werelds enige noordpoolbier brouwt

Het was een wonder dat hij me vond. We hadden nog niets afgesproken, maar bij toeval liep Robert Johansen de bar in. Hij vroeg naar mij, de barman wees mij aan en hij draaide zich mijn kant op. Hij droeg een fleecetrui, en zijn opvallend wilde baard is in dit deel van de wereld erg populair. Ik wenk dat hij bij me moet komen zitten en zo raken we in gesprek.

"Ik was toch onderweg naar huis. Het was een kleine moeite even te kijken of je er was," zegt Johansen.

Johansen is bezig met het opzetten van een noordpoolbrouwerij in Longyearbyen, de hoofdstad van de eilandengroep Spitsbergen en tevens de adembenemende setting voor dit kroeggesprek. Wanneer de Svalbard Bryggeri opent, zal dit de meest noordelijke brouwerij ter wereld zijn.

Net als bij de meeste mensen is de liefde voor bier bij Johansen ontstaan door het te drinken. Het brouwen is er pas later bijgekomen. In de jaren tachtig kwam hij naar Longyearbyen voor de natuur en toen hij een reden nodig had om te blijven is hij in de mijnen gaan werken.

"Ik ben altijd wel een bierdrinker geweest, zeker in die periode. De mijnschachten zijn soms maar zestig centimeter hoog, dan ben je liggend aan het werk. Het is heel zwaar werk," vertelt Johansen. "Je begint met een groep van twaalf man, maar na een jaar is bijna iedereen gestopt. Hier in het noorden draait alles om vriendschap. Zonder vriendschap overleef je het niet. Dit aspect wou ik graag in mijn bier verwerken."

Na twaalf jaar in de mijnen besloot hij Svalbard te verlaten om zijn eigen vliegtuigmaatschappijtje te beginnen op de Lofoten, een eilandengroep voor de kust van Noorwegen. Na acht jaar keerde hij toch weer terug naar Longyearbyen. Naast dat hij zijn eigen brouwerij aan het opstarten is, vliegt nog dagelijks om mijnwerkers en wetenschappers te vervoeren. Ook helpt hij de kustwacht weleens in noodgevallen.

Tot nu toe is het niet makkelijk geweest om zijn bierbrouwerij op te zetten. Sinds 1928 zijn er in dit gebied erg strenge regels om alcoholmisbruik onder mijnwerkers en ongelukken in de mijnen te voorkomen. Alcohol en het gevaarlijke mijnwerk gaan niet goed samen en zo mag het bier bijvoorbeeld maar heel weinig alcohol bevatten. Er bestaat nog steeds een alcoholrantsoen op de eilanden en tot afgelopen juni was het stoken van je eigen alcohol ook geheel verboden. Johansen heeft zich vijf jaar fervent ingezet om dit verbod op te heffen.

"Je mag maar 24 blikjes bier per maand kopen, maar thuis mag je nu wel brouwen," legt hij uit. "Thuis mag je zoveel brouwen als je wil en zo sterk al je wil. Dat is niet logisch. Het is ook bijzonder dat wijn nooit gerantsoeneerd is, omdat dit traditioneel alleen door de mijneigenaren werd gedronken."

Toen de regels werden gemaakt, ging men ervanuit dat dood door alcohol en alcoholgerelateerde problemen eerder zouden voorkomen bij de werknemers dan de werkgever. "Dit slaat nu nergens meer op," vindt Johansen. Daarom probeert hij dit ook te veranderen en zes jaar geleden heeft hij hiervoor de eerste aanvraag ingediend. "Ik heb vijf jaar lang elke maand gebeld, zodat ze me niet zouden vergeten."

Blijkbaar heeft zijn volharding gewerkt, want op dit moment werkt hij aan de eerste brouwerij in Longyearbyen. "We brouwen pils maar ook speciaalbier op fles zoals stout en ale. Het water dat we gebruiken komt gewoon uit de kraan, maar dit wordt gewonnen uit de tweeduizend jaar oude gletsjers hier in de buurt.

Johansen is best bescheiden over de bijzondere oorsprong van zijn bier. Hij houdt duidelijk meer van het bouwen van een lekker biertje dan het uitmelken van de bijzondere oorsprong van zijn product. Maar wie gaat zijn bier dan kopen?

"De lokale bevolking en de toeristen die langskomen met een cruiseschip," zegt hij. "Er is een goede markt voor dit bier. En zolang er hier nog strenge alcoholrestricties zijn, exporteren we het bier naar het noorden van Noorwegen.

Svalbard heeft een bevolking van 2000, maar wanneer er een cruiseschip aanlegt komen er opeens 3000 bij. Er komen hier vooral veel Duitse cruiseschepen. En Duitsers drinken graag bier en dat komt Johansen dan weer goed uit.

Johansen heeft zakelijk nog best wat last van de ouderwetse alcoholwetten. Alleen met Kerstmis mag de lokale bevolking maximaal 24 blikjes 'kerstbier' kopen. Dat is bier met meer dan zeven procent alcohol. De rest van het jaar is zulk sterk bier verboden, dus het grootste deel van het jaar probeert hij zijn speciaalbier te slijten op het Noorse vasteland.

Toch is de lokale bevolking erg enthousiast over de lokale brouwerij. "Elke dag vragen mijnwerkers en wetenschappers mij wanneer het bier eindelijk klaar is," zegt hij. "Door het vliegen en het brouwen heb ik een druk leven. Gelukkig is het leven in een blokhut ideaal om echt tot rust te komen."