Deze koekenbakkers helpen mensen terug op de arbeidsmarkt

In Amsterdam staat een bakkerij, middenin de Baarsjes. Aan het begin van de straat ruik je al de geur van versgebakken koekjes. De bakkerij valt op door de grote ramen, van vloer tot plafond, waar de buren regelmatig nieuwsgierig door naar binnen gluren.

Koeckebackers, zo noemen ze zichzelf. Naar eigen zeggen hebben ze de enige bakkerij in Nederland waar je letterlijk een kijkje in de keuken kunt nemen als je er koffie gaat drinken. Dat wilde ik weleens zien, dus nam ik plaats in de Koeckebar voor een lekker bakkie en een chocoladekoek, vers uit de oven.

Koeckebackers is een initiatief van Joep Langen uit 2014. Hij was organisatiepsycholoog bij een aantal grote multinationals, waaronder een groot energiebedrijf. Hij had er een goede functie met leuke extraatjes, zoals een leaseauto. Maar Joep was niet gelukkig. Hij kwam erachter dat hij eigenlijk niks toevoegde aan het bedrijf; hij kon als het moest zo vervangen worden. Daar voelde hij zich niet prettig bij, dus nam hij ontslag en ging op reis.

Hij stapte in Utrecht in zijn auto en vertrok richting Singapore. In Turkije zag hij dat veel mensen een eigen zaakje hadden en daar erg gelukkig mee waren. Het idee van een eigen onderneming was geboren. Wat voor onderneming, dat was nog een raadsel. Hij vervolgde zijn reis en bevond zich later in de woestijn van Iran, vlakbij de stad Kashan. "In die woestijn dacht ik: als ik het voor me kan zien, kan ik het maken," zegt Joep. "Toen ik na mijn reis thuiskwam, werd ik toch een beetje zenuwachtig, want ik zag helemaal niks voor me."

Tijdens zijn reis werd het Joep duidelijk dat Nederland het beter heeft dan veel andere landen. Hij vond de verdeling van rijkdom oneerlijk. Daar wilde hij iets mee doen. Na vijf weken thuis te hebben gezeten kwam het idee van Koeckebackers. "Door mensen die thuis zitten, gaat er veel talent verloren. Dat kan anders. Daarom ging ik op zoek naar een product dat eenvoudig te maken is, en waar je grote volumes van kunt produceren," zegt Joep. "De koekjes zijn dus eigenlijk een bijproduct, de echte missie is mensen helpen."

Koeckebackers helpt mensen die moeilijk een baan kunnen krijgen door ze op te nemen in een leer-werktraject dat negen maanden duurt. Ze worden niet opgeleid tot bakker, maar tot zelfverzekerde werknemers. Dat kost tijd en moeite, maar volgens Joep is dat niet erg. Na negen maanden hebben de werknemers vaardigheden geleerd waarmee ze makkelijker een baan kunnen vinden, en gaan ze verder om plaats te maken voor anderen. "We voelen ons verplicht om mensen die niet mee kunnen doen te helpen. Als je dat niet doet, raken mensen gefrustreerd en gaan ze criminaliseren, radicaliseren of ze worden depressief," legt Joep uit. "De koek is bij ons een smoesje, het gaat om mensen en verhalen. Maar we zijn wel commercieel."

Bij Koeckebackers verkopen ze handgemaakte koek, onversneden. Daar wordt mee bedoeld dat de koek in haar puurste vorm verkocht wordt. Het is voor de Koeckebackers belangrijk om te weten waar producten vandaan komen. Zo kwamen de specerijen voor de kruidnoten rechtstreeks van boeren uit Sri Lanka. Ook zijn de bakkers bezig met het zoeken van een eigen akker waar ze spelt kunnen verbouwen.

De Koeckebar, waar je naast heerlijke koek een kop koffie of thee kunt krijgen, bevindt zich in de bakkerij. "We hebben voor een locatie in een woonwijk gekozen omdat er op industrieterreinen vaak weinig licht binnenkomt en er weinig ruimte is. Dat voelt als intensieve menshouderij, en daar hou ik niet van," zegt Joep. Op de huidige locatie is in elk geval ruimte en licht genoeg. Alle voorbijgangers worden uitgenodigd om binnen te komen en een kijkje te nemen. Als je het leuk vindt, mag je zelfs even meebakken. Op je luie reet zitten mag ook, dan krijg je een koek en een bak Moyee-koffie, waarvan de bonen door Ethiopische boeren worden gebrand. Dat vindt Joep belangrijk, aangezien ze toch een sociale onderneming zijn.

Koeckebackers verkoopt zes verschillende soorten koek. 'De gezondste', met havermout, spelt, honing en gekonfijte aardbijen, ligt bijvoorbeeld per stuk verpakt bij STACH. Het zijn stevige koeken, met een iets zachtere binnenkant. De gekonfijte aardbeien maken de koek fris en zomers. Het antwoord op verspilling is de 'duurzaamste koek'. Die wordt gemaakt van restanten en misbaksels. Het is een harde koek, die qua uiterlijk het meest doet denken aan kruidkoek. De smaak en textuur zijn echter meer te vergelijken met cantucinni. Perfect voor bij de koffie dus.

"We proberen zo min mogelijk geraffineerde suiker in onze koeken te doen, daarom gebruiken we veel agavesiroop. Daarnaast werken we met producten van hoge kwaliteit. In onze zandkoekjes stoppen we bijvoorbeeld echte vanille uit vanillepeulen. Andere bakkers raden dat af, omdat het te duur zou zijn, maar het smaakt gewoon veel beter. Onze 'cacaoste koek' zat om die reden ook in het ijs van Ben & Jerry's."

Om de kwaliteit hoog te houden en de koeken te blijven ontwikkelen is bakker Rob Sledders aangenomen. Hij houdt zich bezig met het verbeteren van de koeken en het bedenken van nieuwe recepten.

Het is de ambitie van de Koeckebackers om lokale retailers aan te leveren vanuit meerdere bakkerijen. Het ambitieuze plan is om in vijf jaar tijd vijf bakkerijen te openen. Allemaal met hetzelfde concept.

Het leer-werktraject bestaat naast werken in de bakkerij uit verschillende workshops, zoals sollicitatie- en pitchtrainingen, waar je leert hoe je een goede sollicitatiebrief schrijft en hoe je jezelf presenteert tijdens een sollicitatiegesprek. Ook krijgen ze een stembevrijdingsworkshop, waar mensen hun emoties leren kennen door te zingen of te schreeuwen. Joep gaat daarnaast ook diep in gesprek met de werknemers. Dat kan erg confronterend zijn en voor sommige mensen is dat moeilijk. Van de vorige lichting is er bijvoorbeeld iemand met het traject gestopt.

"We proberen ook te helpen met andere dingen," legt Joep uit. "Danny, die hier werkt, wil graag zijn rijbewijs halen zodat hij chauffeur kan worden. Een leverancier van ons heeft al een baantje voor hem, dus alleen het rijbewijs mist nog. Daar gaan we een crowdfundingproject voor opzetten."

Kariné loopt nu zeven maanden mee met het traject. Ze komt uit Armenië, waar ze aan het conservatorium studeerde en docent muziekgeschiedenis was. In Nederland kwam ze moeilijk aan een baan, en zo kwam ze bij Koeckebackers terecht. "Door de coaching heb ik veel geleerd over mijn gedrag en de omgang met collega's in Nederland. Het heeft me enorm geholpen," zegt ze. "Als ik klaar ben, wil ik graag muziektherapie gaan studeren."

Niet iedereen kan zomaar meedoen met het programma. Zo kom je bijvoorbeeld niet in aanmerking als je dakloos bent, verslaafd, de Nederlandse taal niet spreekt, of een zware verstandelijke beperking hebt.

Het gaat volgens Joep naast alle trainingen en de koeken ook om de beleving. Het moet voor klanten leuk zijn om de Koeckebar binnen te komen en een stel fluitende bakkers aan het werk te zien die plezier hebben in hun werk. Als je dat op je klanten uitstraalt zullen ze graag een kop koffie komen drinken. "Het is ook ontzettend leuk voor de buurt," zegt Joep. "Kariné heeft zelf geen piano, maar ze raakte aan de praat met een klant en ze mag daar nu piano spelen als ze wil."

Het is bij Koeckebackers een sociale boel, wat erg belangrijk is voor mensen die graag weer aan de slag willen. Mocht dat niet van toepassing op jou zijn, kun je er alsnog lekkere koekjes gaan eten.